Συνεντεύξεις 12 σημαντικών σκηνοθετών του ελληνικού και παγκόσμιου κινηματογράφου συνθέτουν την ειδική συλλεκτική κινηματογραφική έκδοση “12 σκηνοθέτες” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Το μέλλον.
Σχολιασμένες από τον Νέστορα Πουλάκο που τις υπογράφει οι συνεντεύξεις συνοδεύονται από πρωτότυπους πίνακες της εικαστικού Βίβιαν Χαλκίδη, εμπνευσμένους από το κινηματογραφικό έργο και στίγμα του εκάστοτε σκηνοθέτη. Μέσα από τις λέξεις των ίδιων και τον ζωγραφικό καμβά «ζωντανεύουν» 12 κινηματογραφικά και ανθρώπινα πορτρέτα τα οποία αποκαλύπτουν τον άνθρωπο πίσω από την κάμερα.
Στην έκδοση περιλαμβάνονται συνεντεύξεις και πορτρέτα των σκηνοθετών: Φράνσις Φορντ Κόπολα, Τόνι Γκατλίφ, Γιάννη Σμαραγδή, Κωνσταντίνου Γιάνναρη, Παντελή Βούλγαρη, Κώστα Γαβρά, Μιχάλη Κακογιάννη, Χρήστου Δήμα, Βέρνερ Χέρτζογκ, Φατίχ Ακίν, Πατρίς Λεκόντ, Νίκου Κούνδουρου.
Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου, η εικαστικός Βίβιαν Χαλκίδη μιλά στο περιοδικό Vakxikon.gr για τις δημιουργίες της.
Συνέντευξη στην Αγγελική Δημοπούλου
«12 Σκηνοθέτες». Πρόκειται για μια συλλεκτική κινηματογραφική έκδοση. 12 συνεντεύξεις που συνοδεύονται από 12 πορτρέτα - πίνακες των σκηνοθετών που συμπεριλαμβάνονται και των οποίων είστε η δημιουργός. Ποια ήταν η σκέψη, η κεντρική ιδέα πίσω από τη δημιουργία αυτής της έκδοσης και πώς προέκυψε η συνεργασία με τον Νέστορα Πουλάκο;
Η σκέψη για τη δημιουργία του συγκεκριμένου project ξεκίνησε πριν περίπου τρία χρόνια. Η λατρεία και η ενασχόληση μου με τον κινηματογράφο είναι πολύχρονη, είμαι κατά κάποιο τρόπο cinephile. Για την ιδέα όμως του όλου concept και τη δημιουργία των συγκεκριμένων έργων-πορτραίτων, κομβικό ρόλο διαδραμάτισε μια συνεργασία. Ξεκίνησε σαν μια απλή φιλική συζήτηση με τον αγαπητό φίλο και συνεργάτη Νέστορα Πουλάκο πάνω στον κινηματογράφο και τα ιερά “τέρατα” του. Ο Νέστορας εκτός από γνωστός εκδότης, ήταν στο παρελθόν δημοσιογράφος, κριτικός κινηματογράφου κι έχει πάρει συνεντεύξεις από πλήθος σημαντικών σκηνοθετών και ηθοποιών του ελληνικού και διεθνούς στερεώματος. Όταν συζητάγαμε για τα ονόματα των καλλιτεχνών που έχει πάρει συνεντεύξεις ενθουσιάστηκα. Ο Νέστορας σκεφτόταν να δημιουργήσει μια συλλεκτική έκδοση με τις συνεντεύξεις και τότε αναδύθηκε η ιδέα να συνεργαστούμε. Από μια πολυπληθή λίστα, κατέληξα στα συγκεκριμένα δώδεκα ονόματα, βάση της ιδιαίτερης εκτίμησης και αγάπης μου προς το έργο του κάθε δημιουργού. Στη συνέχεια ξεκίνησα να εργάζομαι εικαστικά πάνω σε αυτούς.
Ήταν η αγάπη σας για το σινεμά που σας ενέπνευσε να συμμετέχετε σε αυτό το έργο; Ή βρήκατε ότι υπάρχει μια δημιουργική πρόκληση για εσάς;
Ήταν ο συνδυασμός και των δυο. Ο κινηματογράφος είναι από μόνος του μια πρόκληση· γεννάει στον θεατή συγκινήσεις, χαρές, λύπες, ευαισθητοποιεί και παράλληλα τον παρασύρει σ´ένα παράλληλο σύμπαν, κάνοντας τον συμμέτοχο. Όπως και σε όλες τις μορφές της τέχνης, μέσα από τους ήρωες γίνεται κάποιος κοινωνός των βιωμάτων τους, των εμπειριών τους, αποκτά ενσυναίσθηση, συναισθηματική νοημοσύνη κι αυξάνει το προσωπικό αίσθημα της δικαιοσύνης για τον κόσμο. Αυτήν την αίσθηση και το συναίσθημα ήθελα να περάσω κι εγώ στους θεατές, μέσω των εικαστικών μου έργων.
Πώς εργαστήκατε για την δημιουργία των πορτρέτων; Δεν είναι απλές προσωπογραφίες αλλά φέρουν και συγκεκριμένο στίγμα τόσο με το χρώμα όσο και σχεδιαστικά. Εμπνευστήκατε από τις ίδιες τις συνεντεύξεις ή το κινηματογραφικό έργο του κάθε σκηνοθέτη;
Μέσα από την προσωπική μου οπτική γωνιά, αποτύπωσα στον καμβά τους ίδιους τους σκηνοθέτες σε πρώτο πλάνο, ως πρωταγωνιστές στα ίδια τους τα έργα, “μπροστά από την κάμερα” αυτή τη φορά. Στόχος μου ήταν η ανάδειξη του έργου των δημιουργών. Χρησιμοποίησα ποικίλες τεχνικές, χαρακτικά τυπώματα, βαθυτυπία, χρωματιστά μελάνια, λάδια, ακρυλικά, χρωματιστά μολύβια κ.λπ. Εμπνεύστηκα από τις ταινίες τους, μελέτησα περαιτέρω το συνολικό έργο των σπουδαίων αυτών σκηνοθετών. Είδα και ξαναείδα τις ταινίες τους. Μάλιστα συχνά, καθώς δημιουργούσα άκουγα και μουσική από τα soundtracks των ταινιών για να προσεγγίσω την ψυχοσύνθεση των δημιουργών και των δημιουργημάτων τους. Ήθελα να υπάρχει μια σύνθεση στα έργα μου, δεν ήθελα να είναι απλά μια στείρα προσωπογραφία. Καταρχήν ήθελα να υπάρχει μια κοινή λογική, μια σύνδεση μεταξύ των εικαστικών μου έργων, καθώς κι ένα κοινωνικό υπόβαθρο. Επομένως, αναζήτησα συνδετικούς κρίκους ανάμεσα στις ταινίες των σκηνοθετών. Ασφαλώς και με εμπνεύσαν οι συνεντεύξεις του Νέστορα Πουλάκου, διότι πέρα του ότι είναι εξαιρετικά καλογραμμένες και αποκαλυπτικές, περαιτέρω ήθελα να υπάρχει συνοχή και φυσική ροή στη συλλεκτική έκδοση «12 Σκηνοθέτες».
Θα μπορούσατε να μας πείτε λίγες σκέψεις για την έμπνευση κάθε πορτρέτου ξεχωριστά;
Γενικά η ενότητα των εικαστικών έργων «12 Σκηνοθέτες» έχει κεντρικές ιδέες, επιχειρεί να περάσει στο θεατή πανανθρώπινες αξίες, να αναδείξει κοινωνικές παθογένειες, όπως η ανθρώπινη περιθωριοποίηση, η προσφυγιά, η επικράτηση του κέρδους εις βάρος της ανθρώπινης ύπαρξης κ.λπ. Θα μπορούσα να πω ότι έχουν αρκετά κοινά στοιχεία, τα έργα μου. Για παράδειγμα τα έργα που είναι εμπνευσμένα από τους Fatih Akin και Tony Gatlif, είναι εμπνευσμένα από το αίσθημα της μετανάστευσης και της προσφυγιάς, διότι και οι δυο σκηνοθέτες είναι μετανάστες που ζουν, διαπρέπουν σε άλλες χώρες· στην ουσία ο Fatih Akin έχει Τουρκική καταγωγή και ζει χρόνια στη Γερμανία, ενώ ο Tony Gatlif είναι Γάλλος με τσιγγανικές καταβολές. Όντας ουσιαστικά ανάμεσα σε δυο πατρίδες, αυτό βγαίνει πολύ έντονα και στις ταινίες τους π.χ. «Πότε μαζί (Head-on)», «In the Fade» του Fatih Akin και στο «Exiles» του Gatlif.
Αντίστοιχα στοιχεία επίσης βρίσκουμε στο νονό του Francis Ford Coppola, αλλά και σε όλες σχεδόν τις ταινίες του. Ο Coppola είναι Αμερικανός, ιταλικής καταγωγής. Παράλληλα ο Έλληνας Κώστας Γαβράς, ζει χρόνια στη Γαλλία. Στο έργο-πορτραίτο του Κώστα Γαβρά, εμπνεύστηκα από τις ταινίες του «Κεφάλαιο» και «Τσεκούρι» στα οποία πραγματεύεται πολιτικά θέματα, κατά του ώριμου καπιταλισμού.
Οι χαρακτήρες των ηρώων του, στις συγκεκριμένες ταινίες, είναι συγκλονιστικά αντικοινωνικοί, απάνθρωποι και κατά κάποιο τρόπο έντονα περιθωριακοί. Περιθωριακοί είναι και οι ήρωες στις ταινίες του Χρήστου Δήμα (Τέσσερα, Poker Face κλ.π.), του Patrice Leconte (Ο εραστής της κομμώτριας, Κορίτσι στη γέφυρα), του Νίκου Κούνδουρου (Δράκος, Πλοίο για την Παλαιστίνη), του Κωνσταντίνου Γιάνναρη (Από την Άκρη της Πόλης, Όμηρος, Manatsea, Το ξύπνημα της άνοιξης).
Ο Νίκος Κούνδουρος με ενέπνευσε διότι το έργο του μιλάει για μια απέραντη κοινωνία προσφύγων. Υπήρξε πολιτικοποιημένος σκηνοθέτης, αλλά δεν θα έλεγα στρατευμένος. Επιπροσθέτως, βαθιά πολιτικοποιημένες είναι και οι ταινίες του Παντελή Βούλγαρη, όπως η «Ψυχή βαθιά» που περιγράφει τον Ελληνικό εμφύλιο με μια περισσότερο ανθρώπινη αλλά και ηθοπλαστική ματιά, στοιχεία που διαφαίνονται και στην ταινία του «Μικρά Αγγλία».
Για τη δημιουργία του εικαστικού έργου του Μιχάλη Κακογιάννη, με επηρέασε το γεγονός ότι είναι κι αυτός ηθοπλαστικός σκηνοθέτης και λάτρης της θάλασσας, η οποία σε αρκετές από τις ταινίες του κυριαρχεί. Ο δε Σμαραγδής είναι ένας κατά τη γνώμη μου πολύ παρεξηγημένος σκηνοθέτης, ο οποίος προσπαθεί να αποδώσει με φιλότιμες προσπάθειες την Ελληνική ιστορία, με τα φειδωλά μέσα που διαθέτει η χώρα μας, έτσι ώστε να πάψουν να την κατακρεουργούν κάποια στιγμή οι ξένες εταιρείες παραγωγής. Οι ταινίες του Werner Herzog από την άλλη, με ενέπνευσαν έντονα· κινούνται ανάμεσα στην φαντασία και το ντοκιμαντέρ. Αλλά αυτό που τον ενδιαφέρει ουσιαστικά είναι η «εκστατική αλήθεια» από την οποία προκύπτουν συγκλονιστικές, αισθαντικές εικόνες και συναισθήματα.
Τι σημαίνει αυτή η έκδοση για εσάς; Αλλά και αυτή η δουλειά συνολικά καθώς τα έργα σας εκτέθηκαν στην γκαλερί αγκάθι - Κartάλος;
Η έκδοση «12 Σκηνοθέτες» από τις εκδόσεις «Μέλλον» είναι μια πολύ προσεγμένη κι όμορφη δουλειά. Οι πολύ ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις του Νέστορα Πουλάκου, αγκαλιάζονται ομαλά, ταιριαστά και δημιουργικά από τα εικαστικά μου έργα. Η έκθεση στην γκαλερί Αγκάθι - Κartάλος ήταν εποικοδομητική για εμένα. Καταρχήν η συνεργασία με τον γκαλερίστα Γιώργο Καρτάλο ήταν εξαιρετική και είμαι πολύ ευγνώμων που ο Γιώργος είναι πλέον καλός μου φίλος και συνεργάτης. Πιστεύω ότι κάθε φορά είναι πολύ όμορφο το συναίσθημα να μοιράζεσαι τη δουλειά σου με το κοινό, να εκτίθεσαι μπροστά του. Μέσα από αυτή την “έκθεση” ένιωσα πολύ γεμάτη, ένιωσα την αγκαλιά του κόσμου και τον προβληματισμό του. Μεταξύ άλλων, με συγκίνησαν τα πολύ θετικά σχόλια των καθηγητών μου της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών και των κριτικών-ιστορικών τέχνης που παραβρέθηκαν στην έκθεση. Κάθε φορά που τελειώνει κάτι όμορφο και δημιουργικό, μετά την ανείπωτη ευφορία, επέρχεται μια φυσική ύφεση. Ο καλλιτέχνης, ωστόσο, καλείται ν’ ανασυνταχθεί, να επικεντρωθεί στα επόμενα σχέδιά του κι επομένως προς αυτή την κατεύθυνση επικεντρώνομαι στην παρούσα φάση.
