Αριστερά η υπογράφουσα το άρθρο Ρούλα Κωτούδη και δεξιά ο συγγραφέας Γιάννης Αθανασιάδης
Γράφει η Ρούλα Κωτούδη, Business Consultant, Executive Business Trainer & Coach, KPR CONSULTING
Το βιβλίο του Γιάννη Δ. Αθανασιάδη από τον τίτλο του και μόνο δημιουργεί έντονη περιέργεια στον αναγνώστη, κάνοντας αυτόματο συνειρμό με τη γνωστή παροιμία. Άρχισα να το ξεφυλλίζω τρέχοντας ανάμεσα στις πυκνογραμμένες σελίδες, με ένα πρωτόγνωρο ξάφνιασμα φτάνοντας στη σελίδα 142: «Πρέπει πρώτα να γεμίσεις το στομάχι σου. Η έλλειψη τροφής οδηγεί σε αποστέρηση των θρεπτικών ουσιών και αυτό επιφέρει την υλική ένδεια και την ηθική κατάπτωση. Τ’ ακούς; Νηστικό αρκούδι δεν χορεύει. No money no honey. Νάτη πάλι η γνωστή θεωρία του νηστικού αρκουδιού! Άμα σε κόβει λόρδα, άμα μασάς και τα κουκούτσια… άμα είσαι ψωμοζήτουλας, τότε ξέχνα το belly dance, το hip hop, το rap και τη disco. Πρέπει πρώτα να γεμίσεις την κοιλιά σου. Και φυσικά και να ταΐσεις στόματα. Όσο πιο πολλά στόματα ταΐζεις, τόσο καλύτερα για σένα. Βέβαια, θα μπορούσε να πει κανείς πως το νηστικό αρκούδι, αυτό είναι που χορεύει. Τα δίνει όλα! Κουρδίζεται σαν παλαβό. Το πιάνει λύσσα. Εκεί να δεις φιγούρες και τσαλίμια! Πράγματι, η πείνα και η δίψα οδηγούν συχνά στη βιομηχανική, τη βιοτεχνική, την αγροκαλλιεργητική, την καλλιτεχνική ή την πνευματική παραγωγή, είναι η αιχμή του δόρατος, μετακινούν την ιστορία. Χωρίς αυτή ο άνθρωπος θα ήταν νωθρός, αδιάφορος, απαθής. Αν και πολλές φορές ανιχνεύονται διαφορετικά παραγωγικά αίτια της βούλησης. Τέλος πάντων. Βασικά, άμα πεινάς-διψάς, τότε το παίζεις κορόνα-γράμματα, ρίχνεις λάδι στη φωτιά, γίνεσαι αναστενάρης. Από εκεί και πέρα, οφείλουμε να εξετάσουμε το είδος, το μέγεθος και τη μορφή της στέρησης, τον εκούσιο ή αναγκαστικό χαρακτήρα της, αλλά και το είδος, την ένταση και τη διάρκεια των χορευτικών λικνισμάτων, στα πλαίσια ενός συστηματοποιημένου διαλόγου για τη βιώσιμη ανάπτυξη».
Ένοιωσα αμέσως πείνα και στέρηση μάθησης και συνεχίζοντας δεν σταμάτησα μέχρις ότου ολοκλήρωσα και το επιδόρπιο… παραλληλίζοντας αντί επιλόγου τις τέσσερις λέξεις, με τις οποίες ο Steve Jobs ολοκλήρωσε την ομιλία του στους τελειόφοιτους του Stanford University ελάχιστο χρόνο πριν το τέλος του: «Stay foolish - Stay hungry».
Στο βιβλίο «Η συμβολή του νηστικού αρκουδιού» διακρίνει κανείς έναν εσωτερικό μονόλογο, ένα έντονο και ατελείωτο μέχρις μαζοχισμού παραλήρημα του συγγραφέα, που ξαφνιάζει αιχμηρά, αλλόκοτα, ενίοτε προκαλώντας αντιφατικά και έντονα έως αρνητικά συναισθήματα παράκρουσης, που στην αρχή ξενίζουν μεν αλλά στη συνέχεια δημιουργούν μια καταιγιστική, ριζοσπαστική μοναδική ροή ορμών και συναισθημάτων οικείων για τον αναγνώστη, κατευθύνοντάς τον με ευλαβική προσέγγιση στην επόμενη σελίδα.
Το βιβλίο χωρίζεται σε τρεις πράξεις και τέσσερα στάσιμα δημιουργώντας μια αέναη, σύγχρονη σκηνική παράσταση, όπου εναλλάσσονται αφηγήσεις, μονόλογοι, επιστημονικές αναφορές, τεχνολογικές τεκμηριώσεις και, όπως οι θεατές της αρχαίας τραγωδίας περνούν από τα στάδια της δέησης και της κορύφωσης για να φτάσουν στη λύτρωση, έτσι και ο συγγραφέας πληροφορεί, ενημερώνει, καυτηριάζει κριτικάρει, διακωμωδεί, αυτοσαρκάζεται, προβλέπει, σχεδιάζει, αναθεωρεί και επαναλαμβάνεται, κουράζει, εμβαθύνει εκνευριστικά, συσχετίζεται με άλλα άτομα, ταυτίζεται, βιώνει απώλειες και στο τέλος κρατά την ουσία της κάθε σχέσης ως πυξίδα στον δρόμο για την προσωπική του ολοκλήρωση με διαφορετικό ρόλο κάθε φορά, που εν τέλει προβληματίζει θετικά αλλά και οδυνηρά ταυτόχρονα τον αναγνώστη, γιατί ακριβώς καθρεπτίζει ταυτόχρονα όλους τους ρόλους που ο καθένας μας υποδύεται.
Η Μαλβίνα Κάραλη είχε πει κάποτε: «χωρίς τον εαυτό μου μπορώ να ζήσω, χωρίς τον ρόλο μου όχι». Το βιβλίο αποτελεί, λοιπόν, ένα εξαιρετικό εργαλείο ενδοσκόπησης και ιχνηλάτησης συμπεριφορών, ένα οπλοστάσιο ατέρμονου εξοπλισμού γνώσης χρήσης ή κατάχρησης όπου όντας διαφορετικοί άνθρωποι, ανεβαίνουμε ως συνεπιβάτες στο ίδιο non stop λεωφορείο της ζωής με μοναδικά κοινά στοιχεία: «αφετήρια και terminal»!
Ο Γιάννης Δ. Αθανασιάδης, πέραν των ακαδημαϊκών του σπουδών, της πολυετούς εργασιακής εμπειρίας του ως νομικός και της ενασχόλησης του με τα κοινά, παρουσιάζει ως χαρακτήρας μια ιδιαίτερη θετική προσέγγιση και ευαισθησία στην ανθρώπινη συμπεριφορά, την οποία ξεδιπλώνει με έναν εκπληκτικά χειμαρρώδη τρόπο, σε ένα μοναδικό ταξίδι εντιμότητας, αυτογνωσίας και αυτοκριτικής.
Ως πραγματικός διανοούμενος στοχαστής, κτίζει με αρχιτεκτονική γεωμετρία και ταυτόχρονα με φιλοσοφική διάθεση, πνευματικότητα και εσωτερική παρόρμηση, σκέψεις και ανησυχίες, φόβους και προβλέψεις ενός οικοδομήματος της σύγχρονης καθημερινότητας του 21ου αιώνα. Ανατρέχω στη σελίδα 60: «- Ήταν ένα στυγερό έγκλημα αδιαμφισβήτητα. Νομίζετε ότι τού επιβλήθηκε η κατάλληλη ποινή; - Κοιτάξτε, πρέπει να ανατρέξουμε στη θεωρία των εννόμων αγαθών. Ποιό έννομο αγαθό επιδιώκουμε να προστατεύσουμε; Την ανθρώπινη ζωή και τη σωματική ακεραιότητα, τη γενετήσια αξιοπρέπεια, τον ιδιωτικό βίο, την κοινωνική ζωή, το πολίτευμα, την ατομική ιδιοκτησία, την ασφάλεια των συναλλαγών, τη δημόσια τάξη, το γάμο και την οικογένεια; Και πόσο επιδιώκουμε να το προστατεύσουμε. - Και ποιά θα πρέπει να είναι, κατά τη γνώμη σας, η βάση του ποινικού καταναγκασμού; Τι σημαίνει για εσάς άδικη πράξη; - Η έννοια της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι η βασική αφετηρία για τη διερεύνηση οποιασδήποτε μορφής του ποινικού φαινομένου. - Ουκ επιθυμήσεις, η τελευταία εντολή. Υπονοείτε ότι πρέπει να την παραβούμε; - Η ενδόμυχη σκέψη χωρίς τη δημιουργία μίας κοινωνικής σχέσης ως συνέπεια του φυσικού αποτελέσματος, το φρονηματικό άδικο δηλαδή, δεν αποτελεί τη βάση τιμώρησης στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες».
Το βιβλίο είναι ένας ανατρεπτικός οδηγός life coaching των ημερών μας. Αλλά αυτός είναι εν τέλει ο δρόμος της προσωπικής ολοκλήρωσης, αν και φαίνεται ως μια ενιαία ευθεία στον ορίζοντα, εντούτοις διαχωρίζεται σε διάφορα στάδια από τα οποία κανείς διέρχεται, καθώς μεγαλώνει, ωριμάζει και εξελίσσεται.
Αφετηρία της διαδρομής αυτής αποτελεί η διαρκής προσπάθεια του ανθρώπου να βρει την ταυτότητα του, το προσωπικό στίγμα του, τη θέση του μέσα στο πλήθος. Η προσωπική αυτογνωσία είναι ένα από τα ουσιαστικότερα πνευματικά επιτεύγματα του ατόμου, καθώς αποτελεί τη βάση για τον δυναμικό αυτοκαθορισμό του έως ότου πλησιάσει στην αυτοολοκλήρωσή του, εάν τελικά κατορθώσει έστω και νοερά να την αγγίξει.
Έτσι, λοιπόν, αρχίζει κανείς μέσω της ενδοσκόπησης να στοχάζεται προς τα έσω και να επεξεργάζεται νοητικά τον εαυτό του και τον κόσμο του, να διαμορφώνει σταδιακά τα όνειρα, τους φόβους, τις φιλοδοξίες, τις προτιμήσεις, τις απόψεις και γενικά τη δική του κοσμοθεωρία. Απότοκο αυτής της βαθύτερης και στενότερης σχέσης, που το άτομο έχει αναπτύξει με τον εαυτό του είναι η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης του.
Το άτομο νιώθει ότι πατά γερά στα πόδια του, στηρίζεται στις δικές του δυνάμεις και είναι σωματικά αυτόνομος, πνευματικά αυτοδύναμος και ψυχικά ανεξάρτητος. Πλέον μπορεί και αυτοκαθορίζεται, χωρίς να γίνεται έρμαιο των προθέσεων των άλλων. Η υγιής αυτή σχέση του ατόμου με τον εαυτό του και η συνακόλουθη εσωτερική αρμονία και πνευματική ασφάλεια αποτελούν καθοριστικές προϋποθέσεις για το επόμενο βήμα, τον σχηματισμό σχέσεων με άλλα άτομα.
Ο άνθρωπος, ως κοινωνικό ον έχει έμφυτη την τάση να συσχετίζεται με άλλα άτομα. Έχοντας ορίσει εν πολλοίς τον προσωπικό του χάρτη, αναζητά συνοδοιπόρους στο ταξίδι της ζωής. Η συσχέτισή του με άλλους ανθρώπους πέρα από τα πρακτικά οφέλη έχει πολύ σημαντικότερες θετικές επιδράσεις στον ψυχισμό του. Πιο συγκεκριμένα, ερχόμενος σε επαφή με άλλους, διερευνά καινούργιους κόσμους, συναισθάνεται, συμπάσχει, μοιράζεται με τους γύρω του μια κοινή οπτική γωνία της πραγματικότητας, γεγονός που δημιουργεί μια απίστευτη δυναμική μεταξύ τους. Όπως έχει χαρακτηριστικά ειπωθεί, «όταν εφάπτονται ανθρώπινοι κύκλοι είναι μαγεία», καθώς δημιουργείται ένα συλλογικό πλαίσιο με κοινές αξίες και στόχους, μέσα στο οποίο βιώνει κανείς συναισθήματα ευφορίας, χαράς, πληρότητας αλλά και δυναμισμού, αυτοπεποίθησης, αισιοδοξίας και φυσικά τύχης, που συνάντησε τα κατάλληλα άτομα, την κατάλληλη στιγμή, στη ζωή του (σωστό timing).
Φαίνεται έτσι πως το συναισθηματικό δέσιμο με άλλους ανθρώπους είναι από τις πιο σημαντικές επενδύσεις που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος για να ομορφύνει και να νοηματοδοτήσει τη ζωή του, έχοντας πάντα στο μυαλό του ότι οι ανθρώπινες σχέσεις δεν διαρκούν για πάντα.
Η συναισθηματική ευφυΐα μπορεί να παίξει σπουδαίο ρόλο στη ζωή μας και δύναται, είτε έμφυτη είτε επίκτητη μέσα από τις εμπειρίες, να προσδώσει μόνιμη και ισχυρή συμπαράσταση στην αυτοκριτική μας. Σημαίνει να είναι σε επαφή με τα συναισθήματά μας, αλλά χωρίς να τα αφήνει να παίρνουν τον έλεγχο της ζωής μας, δημιουργώντας εθισμούς και σχέσεις εξάρτησης.
Για τον αναζητητή του εαυτού, τον θεραπευτή, τον πνευματικό επίδοξο δάσκαλο ή για οποιονδήποτε αναζητά τη συνειδητότητα είναι επιτακτικό να κατανοηθεί ο λόγος που τα συναισθήματα, τα γεγονότα και οι καταστάσεις βιώνονται ως έχουν με τρεις βασικούς άξονες πάνω στους οποίους κινείται κάποιος που αρχίζει να ζει πιο συνειδητά: 1) τη μείωση της φλυαρίας του νου, 2) την αύξηση της επίγνωσης των εμπειριών του σώματος και 3) την αναγνώριση του αληθινού του εαυτού στη θέση της επίγνωσης.
Τελειώνοντας, δεν παραλείπονται από τον συγγραφέα οι σύγχρονες αναδυόμενες τάσεις και καταστάσεις που ανατάραξαν με την τρίαινα ωκεανούς και θάλασσες της ύπαρξής μας, όπως η πανδημία, η κλιματική αλλαγή, η οικονομική κρίση, η ανθρώπινη ενίσχυση, οι τεχνολογικές αλλαγές, η ενεργειακή μετάβαση σε εναλλακτικές μορφές, η πράσινη οικονομία η πλοήγηση σ’ ένα αβέβαιο μέλλον γεμάτο ανατροπές και μία κοινωνία αποσύνθεσης με ξεθώριασμα αξιών.
Έτσι κάθε φορά που ο αναγνώστης αλλάζει σελίδα, θωρακίζεται και οπλίζει με πληροφορίες, στοιχεία και ερωτοαπαντήσεις για να υπάρξει η δυνατότητα ενός μέλλοντος βιώσιμου και ελπιδοφόρου ταυτόχρονα. Ο Μαντέλα έλεγε κάποτε: «Εγώ στην ζωή μου ποτέ δεν χάνω – είτε κερδίζω είτε μαθαίνω από τα λάθη μου – γιατί τα μεγάλα πράγματα αρχίζουν από μέσα μας».
Αντί επιλόγου, θα ήθελα να τελειώσω με κάποιους στίχους που από μόνοι τους αποτελούν κινητήρια ανάφλεξη παρακίνησης: «Λένε πως το ποτάμι ... λίγο πριν ενωθεί με την απέραντη θάλασσα ... τρεμουλιάζει από φόβο ... κοιτάζει πίσω ... το μονοπάτι που ταξίδεψε … απ' τις κορφές των βουνών ... τον μακρύ ελικοειδή δρόμο μέσα από δάση και χωριά ... και μπροστά του ο απέραντος ωκεανός ... που μέσα του για πάντα θα χαθεί. Μα άλλος δρόμος δεν υπάρχει ... Το ποτάμι πίσω δεν γυρίζει ... Κανείς πίσω δεν γυρίζει ... Αδυνατεί η ύπαρξη ... Το ποτάμι πρέπει να πάρει το ρίσκο να χυθεί στον ωκεανό γιατί μόνο τότε θα σβήσει ο φόβος ... γιατί μονάχα την ώρα εκείνη θα καταλάβει πως η ουσία δεν είναι ... να χαθείς στον ωκεανό ... αλλά ... να γίνεις ο ωκεανός» (Kahlil Gibran).
