Γράφει ο Γεωργίος Νικ. Σχορετσανίτης
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων μαθαίνουμε για τους χρονίως κατατρεγμένους Κούρδους και το κουρδικό ζήτημα όταν έρχονται στο φως της δημοσιότητας οι συνήθεις προστριβές του κουρδικού στοιχείου μέσα στο ιστό της σύγχρονης Τουρκίας όπου ζουν και εργάζονται κάποια εκατομμύρια Κούρδων, στο Βόρειο Κουρδιστάν, όπως το αποκαλούν οι ίδιοι. Κι αυτό γιατί υπάρχει ένα άλλο τμήμα του στο Ιράκ (Νότιο Κουρδιστάν), και ένα άλλο στο Ιράν, το Ανατολικό Κουρδιστάν, και τέλος ένα τμήμα στη σημερινή Συρία. Όλα αυτά για την ιστορία, όπως είναι ευνόητο ανήκουν σε άλλες χώρες, αλλά για τους Κούρδους αποτελούν διάφορα σκόρπια τμήματα της πατρίδας τους, που ακούει στο όνομα «Κουρδιστάν». Όμως, τώρα σε μια υπέροχη «Ανθολογία σύγχρονης κουρδικής ποίησης», που κυκλοφόρησε από τις όμορφες εκδόσεις ΑΩ και υπογράφει ένας δικός τους άνθρωπος, ο Τζεμίλ Τουράν Μπαζιντί από την περιοχή Σερχάτ της Τουρκίας, μαθαίνουμε όχι μόνον αυτά, αλλά ερχόμαστε σε επαφή με κάποια ονόματα τα οποία δεν γνωρίζαμε και τα οποία ανήκουν στο ευρύτερο σώμα του άγνωστου σε μεγάλο μερίδα πληθυσμού και ίσως αγνοημένου πολιτισμού των Κούρδων.
Δεκαεννέα συνολικά ποιητές ανθολογούνται από τον Τζεμίλ Μπαζιντί σε τούτη την ανθολογία όπου περιλαμβάνονται σύντομα, σχετικά, βιογραφικά σημειώματα και αντιπροσωπευτικά δείγματα της ποιητικής τους εργασίας. Στον Πρόλογο του εξαίσιου βιβλίου, αναφέρεται εν συντομία η ποιητική παραγωγή του κουρδικού λαού μέσα από το πέρασμα των αιώνων, με εστιασμένες αναφορές στους πλέον γνωστούς ποιητές τους. Γίνεται λόγος για τους μύθους που τους συνοδεύουν, για τους ήρωες, για τα ήθη και τα έθιμά τους, τις αγωνίες τους, την αγάπη τους για τη φύση, τον θρήνο της απώλειας, το φόβο για το άγνωστο μέλλον του τόπου τους και για τόσα άλλα που άλλωστε ανευρίσκονται και σε άλλους λαούς, όπως ο έρωτας, ειδικά εκείνος ο ανεκπλήρωτος, η αδικία του κόσμου και οι εγνωσμένες σκληρότητες των όποιων κατακτητών πάνω στους ασθενέστερους και κατακτημένους. Όμως κοινός παρονομαστής όλων ετούτων, είναι το ιδανικό της ενότητας κάτω από ένα όνομα και κράτος, γιατί πολλοί εκπρόσωποί του έθιξαν το θέμα της διχόνοιας, ανάμεσά τους, ως το κυρίαρχο αίτιο που οι Κούρδοι βρίσκονται συνεχώς κάτω από την κυριαρχία ξένων δυνάμεων. Βασικό συστατικό των ποιημάτων τους αποτελούν τα μοιρολόγια τα οποία είναι κτήμα όχι μόνον των μορφωμένων, αλλά και των απλών και αγράμματων ανθρώπων. Όμως εδώ, ανθολογούνται ποιητές οι οποίοι γεννήθηκαν και δραστηριοποιούνται στον εικοστό κατά κύριο λόγο αιώνα, και επομένως θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως το βιβλίο αποτελεί μια έκδοση σύγχρονης κουρδικής ποίησης παρουσιάζοντας κάποια απόσταση από το σώμα της παλιάς παράδοσης αυτής της ποίησης. Όμως και ετούτοι οι ποιητές, ενδιαφέρονται και εκφράζουν με τον τρόπο τους την αγάπη για το φυσικό περιβάλλον του Κουρδιστάν, τα βουνά, τις πεδιάδες, τα ποτάμια, αλλά την ίδια στιγμή για τους απειράριθμους μαχητές τους. Όλους εκείνους που βρίσκονται ή βρέθηκαν κάποτε στην πρώτη γραμμή του αγώνα για την πολυπόθητη ανεξαρτησία, την ελευθερία τους. «Ο δρόμος του όπλου» του γεννημένου στο Νότιο Κουρδιστάν, ΡαφίκΣαμπίρ (1950- ), είναι χαρακτηριστικός και αφοπλιστικός: «Είχα έναν μικρό γαλάζιο ουρανό/Οι καταχτητές μου τον πυρπόλησαν/Είχα ένα ρυάκι κόκκινο αίμα/ Ένα σακουλάκι μελένια όνειρα/Και λίγα βιβλία/ Μου τα λεηλάτησαν./Μα όταν ήρθαν/Το δέρμα να μ’ αλλάξουν/Και το πρόσωπο/Ντύθηκα το χιόνι και τον κεραυνό/Φορτώθηκα στον ώμο την πατρίδα/ Και πήρα το δρόμο του όπλου». Πέρα όμως από τις εικόνες και τους στίχους όπου βρίσκεται διάχυτη η έννοια της σκληρότητας, πάντα υπάρχει χώρος για την αγάπη των ποιητών για το άλλο φύλο. Τη γυναίκα την οποία δεν παραλείπουν να εξυμνήσουν δεόντως και ποικιλοτρόπως. Δεν πρέπει φυσικά με κανέναν τρόπο να λησμονούμε ότι και αυτές, με τη σειρά τους, βρίσκονται δίπλα στους άντρες τους με όλη τους τη διάθεση και ορμή, στους αγώνες είτε στην καθ’ ημέρα οικογενειακή ζωή στα χωριά και τις πόλεις, ή βέβαια και στους δύσκολους και μακροχρόνιους αγώνες της ελευθερίας πάνω στα άγνωστα και άγρια βουνά, όπως τόσο καλά γνωρίζουμε, από τα δημοσιογραφικά μέσα ενημέρωσης.
Οι Κούρδοι ποιητές, όμως, δεν εστιάζονται αποκλειστικά στον δικό τους αέναο αγώνα για ελευθερία και δημιουργία του δικού τους κράτους. Συχνά απ’ τα γραπτά τους βγαίνει μια εμφανής υποστήριξη στα δίκαια αιτήματα πολλών άλλων επαναστατημένων λαών για απελευθέρωση και αυτονομία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Αχμέντ Αρίφ (1927-1991) από το σημερινό Ντιγιαρμπακίρ της Τουρκίας. Φιλομαθής, επαναστάτης από μικρή ηλικία, διώχτηκε και φυλακίστηκε πολλάκις, όπως και οι περισσότεροι αριστερών πολιτικών απόψεων σε όλη την τουρκική επικράτεια. Στην ανθολογία ετούτη, πέρα από κάποια ποιήματά του, δημοσιεύεται και μια σπαραχτική επιστολή προς την νεαρή κοπέλα Τζεμιλέ Μπουχαϊράτ, από την Αλγερία, με πατέρα Αλγερινό και μητέρα Τυνήσια, η οποία καταδικάστηκε σε θάνατο (1957) με γκιλοτίνα από τους Γάλλους λόγω συμμετοχής της στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο της Αλγερίας (FNL) και αντίστασης στις κατοχικές τότε γαλλικές δυνάμεις. Ο Αχμέντ Αρίφ, αφού γράψει για την αξία του αγώνα για ελευθερία και το ψυχολογικό πορτραίτο των κατακτητών απανταχού της γης και την επαινέσει, καταλήγει, «Είσαι ήδη αθάνατη… χωρίς αυτόν τον θάνατο, η ζωή δεν έχει νόημα, δεν έχει αξία Τζεμιλέ»! Με τον ίδιο τρόπο, κι ο Τζιγερχούν, ψευδώνυμο του Σεϊκχμούς Χασάν (1903-1984), ξεφεύγει από τα στενά γεωγραφικά όρια της περιοχής του και σκεπάζει αγκαλιάζοντας κάποιους άλλους, όπως τον μαύρο πολιτικό ακτιβιστή και καλλιτέχνη Πωλ Ρόμπσον, αποδεικνύοντας έτσι ότι ο αγώνας είναι κοινός ανεξαρτήτως χρώματος δέρματος, θρησκείας και εθνικότητας.
Στην ανθολογία, βρίσκονται επίσης, άφθονα πληροφοριακά στοιχεία για την ιστορία των Κούρδων και των σύγχρονων ποιητών τους. Ο εκτεταμένος και ουσιώδης πρόλογος του βιβλίου, είναι αδιάψευστος μάρτυρας περί αυτού. Στο τέλος μια άκρως ενδιαφέρουσα συζήτηση και συνέντευξη, συνάμα, ανάμεσα στον Τζεμίλ Μπαζιντί και τον ποιητή, ζωγράφο και φιλόσοφο Σέρκο Μπέκες (1940-2013), δείχνει το βαθύτεροι υπόβαθρο των συναισθημάτων τα οποία καθόρισαν τον τρόπο γραφής των Κούρδων ποιητών, αλλά παρουσιάζονται ταυτόχρονα και κάποιες πολιτικές ίντριγκες, κυρίως των ΗΠΑ, και ενέργειες που καθορίζουν το όλο γεωπολιτικό πλέγμα της περιοχής, σήμερα. Γεννημένος στο σημερινό Ιράκ (Νότιο Κουρδιστάν) εμπνεύστηκε τα ποιήματά του από τον αγώνα των πεσμεργκά και διώχτηκε ανηλεώς. Κέρδισε διάφορα βραβεία μέχρι που πέθανε εξόριστος στη Στοκχόλμη, χωρίς να προλάβει και αυτός να δει την ανεξαρτησία του Κουρδιστάν. Κλείνοντας το μικρό ετούτο κείμενο γι’ αυτό το πραγματικά σπουδαίο, από κάθε άποψη, βιβλίο των εκδόσεων ΑΩ, να δώσουμε τη γνώμη του ευαίσθητου αντάρτη Σέρκο Μπέκες ως επιστέγασμα της συνέντευξής του γύρω από το κουρδικό ζήτημα: «… Να αυτονομηθούν όλα τα κομμάτια της πατρίδας μας και σιγά -σιγά και σταθερά να προχωρήσουμε στην ένωση. Θέλει υπομονή αλλά κυρίως εγκατάλειψη εγωισμών και μικροπολιτικών συμφερόντων. Δύσκολα να τα βάλεις με τα πάθη των ανθρώπων… Αν τα πηγαίνουμε καλά, θα φανεί μέσα από τη φωνή των ποιητών…»! Ένα βιβλίο άψογης αισθητικής, όπως όλα άλλωστε των εκδόσεων ΑΩ, με περιεχόμενο εν πολλοίς άγνωστο στο ελληνικό κοινό και αρκετά ενδιαφέρον συγχρόνως που απεικονίζει πως οι αγώνες ενός λαού μετουσιώνονται σε ποίηση και πως αυτή βοηθάει τους λαούς στην επιβίωση και επιδίωξη των ευγενών και εθνικών τους στόχων. Να σημειώσουμε, κλείνοντας, πως ο Τζεμίλ Τουράν Μπαζιντί έχει αποκτήσει την ελληνική υπηκοότητα και έχει πίσω του σπουδαίο δημοσιογραφικό και συγγραφικό έργο!
