Μεταφράζει η Ελένη Κατσιώλη
Ο Γκένριχ Βενιαμίνοβιτς Σαπγκίρ (1928-1999) άρχισε με παιδική ποίηση. Ανήκει στο γκρουπ Λιανόζοφσκι στο οποίο συμμετείχαν ποιητές και ζωγράφοι αντεργκράουντ. Το γκρουπ δημιουργήθηκε στο τέλος του 1950 και ονομάστηκε έτσι από τον σταθμό του τρένου Λιανόζοβο που βρισκόταν κοντά στο σπίτι όπου συγκεντρώνονταν. Ο ίδιος χαρακτηρίζει τη δουλειά του μεταμοντέρνα και γκροτέσκα. Αυτό το μικρό διήγημα είναι από τη συλλογή «Κουλουβάχατα».
**
Βιδώθηκε μια βίδα στο κεφάλι κάποιου και το κεφάλι άρχισε να καταλαβαίνει, να κατανοεί όπως λένε. Άρχισε να παίρνει στροφές όχι με τη γήινη έννοια, αλλά με τη θεϊκή.
Έκανε μια ανάποδη στροφή η βίδα και βγήκε από το κεφάλι η Πούρουσα -η Ανώτατη Θεότητα στη Σανσκριτική γλώσσα.
«Να με λέτε Πούρουσα», είπε το κεφάλι.
Οι άνθρωποι γύρω είναι απλοί, εμπιστεύονται. Θες να σε λέω και Πετρούσα, θα σε λέω Πετρούσα. Όπως είπες, έτσι θα σε αποκαλούμε.
Η Πούρουσα άρχισε να διδάσκει στους ανθρώπους την Ανώτερη Σοφία. Τη στάση του λωτού, τη στάση της μαργαρίτας, τη στάση του τσαλακωμένου χαρτιού.
Ο άνθρωπος είναι άνθρωπος. Όσο κάθεται σε μια στάση καταλαβαίνει τα πάντα. Τρέχει για τις δουλειές του και χάνει όλη του τη σοφία. Ίσως η στάση «τσαλακωμένο χαρτί» να του είναι ακόμα χρήσιμη.
«Εσύ, λένε, Πετρούσα, να μας διδάξεις κάτι ουσιαστικό, τα άχρηστα τα μαθαίνουμε και μόνοι μας.
Ξεβίδωσε τη βίδα η Πούρουσα και την έδειξε στους μαθητές.
«Να, -λέει- το πιο αναγκαίο, το πιο ουσιαστικό είναι η σπειροειδής ανάπτυξη.
Χάρηκαν οι άνθρωποι και άρχισαν να βάζουν παντού βίδες: σε όλες τις κλειδαριές, σε όλα τα μηχανήματα και πρώτα απ’ όλα στα κεφάλια. Ανάπτυξη, και μάλιστα σπειροειδής.
Και τα παιδιά βρήκαν μια διασκέδαση: παίρνουν ένα κατσαβίδι και ξεβιδώνουν βίδες. Η ζωή άρχισε να κυλά πιο ζωηρά. Η μια γενιά βιδώνει, η άλλη ξεβιδώνει. Τα τελευταία όμως χρόνια άρχισαν να καρφώνουν τις βίδες. Καρφώνουν και καρφώνουν. Έτσι είναι πιο εύκολο. Μόνο που μετά πρέπει να τις βγάλεις με τανάλιες.
Και πού είναι η Πούρουσα; Απογοητεύθηκε από τους ανθρώπους. Απομακρύνθηκε στα άγρια δάση, αποσύρθηκε για να κάνει αυτογνωσία. Και τι να μάθει; Μια βίδα;
