Top menu

"Πάροδος", της Βάσως Βεκρή

Γράφει ο Κ.Γ. Βασιλείου

«Υπάρχει στη ζωή ο συλλογικός δρόμος
των διεκδικήσεων, όμως η πορεία του
καθενός στη βάση της είναι ούτως ή άλλως
μοναχική».

 

Το μυθιστόρημα της Βάσως Βεκρή με τίτλο «Πάροδος» (Εκδόσεις Βακχικόν, 2022), αποτελεί μια διεισδυτική, καυστική, δυστοπική, θρηνητική, τραγωδία, όπου εμπλέκονται περιθωριακά άτομα, κινούμενα μεταξύ της πλήρους απώλειας λόγω των ναρκωτικών ουσιών και της αντίδρασης στην εξουσία, η οποία κατεργάζεται ιλιγγιώδεις σκοτεινές ενέργειες, προς διάσωσιν του status όπου οι ισχυροί επιδίδονται σε πειράματα ή σε κερδοφόρες πρωτοβουλίες· οι αληθώς πάσχοντες καθίστανται αντικείμενα έρευνας και δεν υπολογίζεται η ανθρώπινη ύπαρξη· κορύφωση της αναλγησίας εξεχόντων μελών της κρατούσας τάξης είναι η σεμνότητα της ψυχής, οι στρεβλώσεις του ηθικού σκοπού της επιστήμης και η υποδόρια διάσπαση των συνειδήσεων μπροστά στον φόβο της αποκάλυψης, του ευτελισμού ή του θανάτου· οι πανταχού παρόντες κήνσορες επιστρατεύουν πειθήνια όργανα που καταντούν ευτελή άβουλοι χαρακτήρες της απώλειας· ψευδαισθήσεις αναδεικνύονται λειτουργικά προσωπεία και καθαιρούν τους ψυχισμούς ή τα ερευνητικά συστήματα ή τις δομικές θεμελιώδεις βάσεις της κοινωνικής οργάνωσης· τα ένστικτα ανάγονται σε ωφέλιμους παράγοντες υπέρ της ανθρώπινης εντελέχειας, ως εάν το υποσυνείδητο παράγει αποσυνάγωγους απόκληρους· σαρκοβόρα αποστάγματα κυριαρχούν στους διαλόγους των ηρώων, στοχεύοντα στην επικράτηση του παράλογου ή άλλως σε διασάλευση της ισορροπίας του τρόμου ή σε μια μορφή υπαρξιακής μελαγχολίας ή σε διανοητικά άλματα προς το κενό ή σε κατοπτρικές ψευδείς αυτογνωσίες ή σε παρακμιακές διαστροφές ή σε απόσταξη της εσωστρέφειας ή σε ρομαντικές ουτοπίες ή σε ευδόκιμη θητεία στο περιθώριο ή στην ευθραυστότητα του παραληρήματος ή σε δογματικές εναντιώσεις ή σε επιμελή ανάδειξη της ρυπαρότητας ή σε περιγραφή του συλλογικού αναθέματος.

Η συγγραφέας αυτοχαρακτηρίζεται πως «κυνηγάει σκιές, προσπαθώντας να αποφασίσει την ενοχή ή την αθωότητά τους»· στο σημείο αυτό έγκειται το ερμηνευτικό κλειδί της πλοκής του κρινομένου μυθιστορήματος, αφού «η ζωή είναι μια θεατρική παράσταση και γι’ αυτό (η Β. Βεκρή) κλαίει κάθε φορά που πέφτει η αυλαία». Πρόκειται για εκρηκτικό μείγμα με τους εξουσιαστικούς πυρήνες να βρίσκονται στο στόχαστρο μιας αντικονφορμίστριας· ευτελίζονται η επιστήμη, όπως ασκείται παρ’ ημίν, δηλαδή εκτοξεύεται μομφή σε εκείνους που χρησιμοποιούν τους περιθωριακούς, ως πειραματόζωα· στόχος της είναι η αποκάλυψη της αλήθειας και η αποκαθήλωση της ολιγαρχικής δομής του συστήματος.

Ο Νικόλας, ένας κρατούμενος χρήστης, έχει αναδειχθεί σε κομβικό πρόσωπο στην έρευνα και αποκάλυψη σκοτεινών σχεδίων ιθυνόντων της ψυχιατρικής επιστήμης· λειτουργεί αυτόνομα και μεθοδικά· συλλέγει ενοχοποιητικά έγγραφα και σκοπεύει να τα δημοσιεύσει για να ξεμπροστιάσει τους υπόπτους.

Η Πολίνα, μαθητευόμενη ψυχίατρος, ενώ αρχικά χρησιμοποιήθηκε από τον καθηγητή Σέκερη, για να προσεγγίσει τον Νικόλα, τελικά συνδέεται συναισθηματικά μαζί του και παίρνει το μέρος του.

Ο ψυχίατρος Πέτρος, παρατρεχάμενος του Σέκερη, προσπαθεί να διερευνήσει τον χαρακτήρα της Πολίνας με στόχο να βρεθούν και εξαφανιστούν τα ενοχοποιητικά στοιχεία σε βάρος του καθηγητή.

Ο Σκιαδόπουλος, διευθυντής των φυλακών, τσιράκι των ιθυνόντων, υποδύεται τον συμπαραστάτη των κρατουμένων.

Ο Μαύρος, άτακτος νέος, χρήστης και έμπορος ναρκωτικών, με θητεία στις φυλακές, ελίσσεται τεχνηέντως και βρίσκεται έξω από τον εσμό των παραβατικών. Συμβουλεύει τους νεότερους φίλους του να σταματήσουν τη χρήση, γιατί θα είχαν κακό τέλος· μπαρκάρει για ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή.

Ο Κωστάκης, ολίγον χρήστης, ολίγον μουσικός, τραγικό πρόσωπο που μένει ζωντανός μέχρι τέλους· ο Μαύρος έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην απεξάρτησή του. Κάποιος φίλος του, ονόματι Χρήστος, ετελεύτησε από υπερβολική χρήση.

Ο Δάμης, ρουφιάνος της Αστυνομίας, μέλος της συμμορίας του Γυπαετού, που εκτελούσε συμβόλαια θανάτου.

Η φαρμακευτική εταιρεία κολοσσός Medlever προωθούσε φάρμακα και χρησιμοποιούσε μέσω του καθηγητή Σέκερη τους κρατουμένους των φυλακών, ως πειραματόζωα. Στόχος του Νικόλα ήταν η αποκάλυψη της ύποπτης δράσης της.

Κάποια στιγμή ο Νικόλας, επίμονος ερευνητής ενοχοποιητικών εγγράφων για την Medlever, που είχε σχηματίσει ολόκληρο φάκελλο με ντοκουμέντα για την φαρμακευτική εταιρεία και ενώ είχε προφτάσει να διοχετεύσει έξω από τις φυλακές τον φάκελλο αυτόν, βρίσκεται δολοφονημένος από άγνωστους.

Η Πολίνα προσπαθεί απεγνωσμένα να βρει τον φάκελλο αυτόν, εις μάτην· τελικά, ένα ανεύρυσμα σε μια αρτηρία του εγκεφάλου της έσπασε και έκτοτε έπεσε σε λήθαργο.

Ο Κωστάκης, κάτοχος του επίμαχου φακέλλου, γίνεται νοσηλευτής και μουσικός και κλείνει αυτός την όλη αφήγηση.

Η Βάσω Βεκρή, απαθανατίζει ολοκληρωμένους χαρακτήρες του περιθωρίου· δεν επιχαίρει για την κατάντια συντετριμμένων συνανθρώπων, αλλά προσπαθεί να αναλύσει την ψυχοσύνθεση τους και να φανερώσει τις αντινομίες της εξουσιαστικής τάξης, που επιδίδεται σε ύποπτα κτυπήματα στους αδύναμους, ενώ όφειλε να τους περιθάλπει.

Η «Πάροδος» είναι μια καταγγελία των κακώς κειμένων και του ανορθόδοξα ιεραρχημένου συστήματος. Με πυκνότητα ύφους, αρμονική σύνταξη, ακονισμένη αίσθηση της γλώσσας, επιμελή σπουδή της αλλοτρίωσης, αυθόρμητα επεισόδια και με προφανή εγκράτεια, συνιστά ένα άρτιο πεζογράφημα, που εντάσσεται ευπροσώπως στα σύγχρονα λογοτεχνικά πεπραγμένα.