Συνέντευξη στον Νέστορα Πουλάκο
Μιλήσαμε με τον θεατρικό συγγραφέα Παναγιώτη Μέντη με αφορμή την παράσταση "Αναζήτηση", που ανεβαίνει στο θέατρο Πρόβα από τις 15 Οκτωβρίου.
Μιλήστε μας για το νέο σας έργο, την "Αναζήτηση";
Τόλμησα να βάλω δυο ανθρώπινα πλάσματα στο θεατρικό μικροσκόπιο. Δυο απέραντες μοναξιές που αναζητούν σημείο επαφής, όταν γύρω τους κινείται ένας κόσμος που καθημερινά γίνεται όλο και πιο αυτιστικός, κυκλοφορώντας ωστόσο με τη μάσκα της επικοινωνίας και της πληροφόρησης. Οι δυο ήρωες του έργου, ένας άνδρας και μια γυναίκα βρέθηκαν μαζί από βιολογικές συνθήκες. Οι άνθρωποι που τους έφεραν στον κόσμο συνευρέθηκαν επειδή και πάλι οι κοινωνικές συνθήκες τους επέβαλαν να γίνουν ζευγάρι. Το αρσενικό θα γεννηθεί, θα πάει σχολείο, θα πάει στρατό, θα αποδείξει τη δύναμη του φύλου του με ερωτικές κατακτήσεις του άλλου φύλου, με μια απ’ αυτές επειδή πρέπει θα παντρευτεί και θα διαιωνιστεί το είδος. Το θηλυκό πάλι, μετά τη γέννησή του θα χρεωθεί δίπλα σε ότι κάνει, με το μόνιμο άγχος να βρει σύζυγο. Οι ήρωες του έργου γεννιούνται κάτω από αυτή τη σύμβαση και όχι από τον αληθινό έρωτα δυο ανθρώπων που ήθελαν να είναι μαζί. Εν αγνοία τους λοιπόν οι ήρωές της «Αναζήτησης» την επανάσταση απέναντι στις συμβάσεις αποφασίζουν.
Γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με το πολύ σοβαρό θέμα της αιμομιξίας; Κι ομολογουμένως δύσκολο.
Πιστεύω πως είναι υποχρέωση της τέχνης του θεάτρου, εκτός του να ψυχαγωγεί, να αγγίζει και να βάζει ενώπιον των θεατών και σοβαρά και δύσκολα θέματα. Το θέμα της αιμομιξίας υφίσταται και γεννιέται μέσα στις συνθήκες των κοινωνιών που φοβούνται, καλύπτουν, κρύβουν, κάνουν πως δεν ξέρουν και δεν άκουσαν και δεν είδαν. Η Ελληνική κοινωνία αν τολμήσουμε να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους είναι μια φοβισμένη και με πολλά κρυμμένα και απωθημένα και αποσιωπημένα θέματα. Οι ήρωες των έργων μου φέρουν πάντα και πρώτα απ’ όλα την αλήθεια. Η ανάγκη του να καταθέσω αλήθειες τους γεννά και όχι κάποια εγκεφαλική διεργασία. Δεν αποκλείεται και να τα συνάντησα αυτά τα πλάσματα, και, ίσως, να ήταν η γνήσια αγάπη και αλληλεγγύη που είχαν μεταξύ τους που με συγκίνησε και με επηρέασε βαθιά, ώστε να υπαγορεύσει στην ψυχή και στο μυαλό μου την ανάγκη να τους υπερασπιστώ μέσα από ένα θεατρικό κείμενο.
Αυτό το θέμα το προσεγγίζετε με κωμικό τρόπο. Γιατί αυτό; Είναι μια τολμηρή επιλογή.
Όλα όσα τραγικά βιώνουμε και μας τυραννούν και μας σφραγίζουν αρκετές φορές, είναι εξ’ ίσου κωμικά, έως και γελοία, αν τα δούμε με ψυχραιμία και απόσταση. Οι κωμικές καταστάσεις στο θεατρικό έργο «Η Αναζήτηση» γεννιούνται χωρίς πρόθεση αστείου, ή πλάκας, ή ειρωνικής και κοροϊδευτικής θέσης απέναντι στους ήρωές. Η καθημερινότητά μας είναι φοβερά αστεία. Γι’ αυτό και γελάμε με πολλά από όσα μας συμβαίνουν. Γελάμε κυρίως για να τα αντέξουμε. Νομίζω πως αν ανατρέξει ο καθένας μας στα πιο σοβαρά που έχει να αντιμετωπίσει, θα διαπιστώσει πως ξεκινά με χαμόγελο αν όχι γέλιο, η αναμέτρηση μαζί τους.
Κατά τη γνώμη σας, το ζήτημα της αιμομιξίας είναι αποτέλεσμα μιας βαθιάς προσωπικής επιλογής ή, εντέλει, μιας ευρύτερα κοινωνικής περιθωριοποίησης;
Η αιμομιξία όταν δεν είναι γέννημα διαστροφής, νομίζω πως είναι αποτέλεσμα αγάπης. Είναι χωρίς αμφισβήτηση ένα κοινωνικό ταμπού. Υπάρχουν γύρω από αυτό πολλές επιστημονικές θεωρίες και θέσεις. Υπάρχουν οι θρησκευτικές πεποιθήσεις και προκαταλήψεις. Υπάρχουν οι ηθικές αρχές που συντηρούν το σεβασμό ανάμεσα στα μέλη του θεσμού της οικογένειας. Ωστόσο οι άνθρωποι αγαπούν τους συνανθρώπους τους και έχουν ανάγκη μεγάλη να αγαπηθούν. Η αναζήτηση της αγάπης είναι η πιο σταθερή πυξίδα στη ζωή μας. Για να μας αγαπάνε προσπαθούμε διαρκώς. Η αιμομιξία είναι μια ερωτική πράξη που αν δε είναι, θα το ξαναπώ, διαστροφή, γεννιέται από την αγάπη ανάμεσα σε δυο ανθρώπινα πλάσματα. Όταν αγαπάς δεν φιλτράρεις τίποτα κάτω από σκέψεις και αναλύσεις. Τώρα αν οι συνθήκες περιθωριοποίησης μπορούν να συντελέσουν στην αιμομικτική σχέση δυο πλασμάτων, ναι μπορεί να συμβαίνει. Ίσως και να είναι αναπόφευκτο το να συμβεί. Σε ό,τι έχει να κάνει τώρα με τις βαθιά προσωπικές ερωτικές επιλογές μας, αυτό είναι μια μεγάλη ιστορία, και, ίσως, η κινητήριος δύναμη της ανθρώπινης εξέλιξης και ιστορίας.
Έχετε επόμενα θεατρικά/συγγραφικά σχέδια;
Το θεατρικό μου έργο «Η Αναζήτηση», είναι γραμμένο το 2011. Αρκετό χρονικό διάστημα πριν καταθέσω τα χαρτιά μου για συνταξιοδότηση. Βάσει του νόμου Κατρούγκαλου, ο συγγραφέας που θα τολμήσει να γράψει έργο μετά την κατάθεση των απαιτουμένων για συνταξιοδότηση, θα πρέπει να ξέρει πως θα του κόβεται μέρος της σύνταξής του. Δεν αρκεί το ότι, όπως είναι φυσικό, θα φορολογηθεί για τις όποιες πενιχρές συγγραφικές αμοιβές του. Έχει πάνω από το κεφάλι του τη δαμόκλειο σπάθη της περικοπής συντάξεως επειδή έγραψε κάτι καινούριο. Δεν ξέρω τι περιθώρια έμπνευσης και δημιουργίας αφήνει αυτή η υπόθεση. Εύχομαι να παίζονται όσα έχω γράψει ήδη, αν αρέσουν και αφορούν. Τα επόμενα σχέδιά μου είναι να μπορώ, όσο μπορώ, να ταξιδέψω. Το Ελληνικό θέατρο έχει λαμπρές γενιές σύγχρονων συγγραφέων. Με γοητεύει να τους ανακαλύπτω και να στηρίζω το έργο τους όσο μπορώ. Και βέβαια αν οι κυβερνήσεις σκεφτούν κάποτε σοβαρά τις εργασιακές νομοθεσίες τους στα θέματα των τεχνών, εδώ είμαστε!
