Top menu

"Ο 13ος επιβάτης", είναι η φυσική επιλογή του ανθρώπου, ή η πλάνη του νου μας;

 

Γράφει η Ηλιάνα Βολονάκη

"13ος επιβάτης", Μαρής Γιάννης, ένα βιβλίο που κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, με την εξής ερώτηση στο τέλος: Υπάρχει άραγε ο άνδρας πίσω από το κοστούμι, ή μήπως είναι η φαντασία, ή ακόμα και οι τύψεις που μας διακατέχουν;

"Πάρε στο τηλέφωνο τη Χωροφυλακή, είπε ο Μπέκας ανυπόμονα. Ως το απόγευμα θέλω να έχεις νέα. Βγήκε από το γραφείο του σκυθρωπός. Δεν αγαπούσε τις υποθέσεις που θύμιζαν μυθιστορήματα κι ένιωθε τον εαυτό του λίγο γελοίο που έδινε σημασία σε τέτοιες φανταστικές λεπτομέρειες. Ντρεπόταν τώρα για την εντολή που έδωσε στον βοηθό του. Τι δουλειά είχε στο τρένο της Θεσσαλονίκης ο άνθρωπος με το άσπρο κοστούμι; Και, επιτέλους, υπήρχε πραγματικά ένας άνθρωπος με άσπρο κοστούμι;

Ποτέ στα τριάντα χρόνια της καριέρας του ο αστυνόμος Μπέκας δεν είχε εκνευριστεί τόσο πολύ. Ένιωθε πως τον κορόιδευαν. Πως υπήρχε ένα φάντασμα που έπαιζε μαζί του. Κι αυτό το φάντασμα φορούσε ένα λευκό κοστούμι.

Ήταν ο τέταρτος θάνατος, κι αυτός ο θάνατος ετούτη τη φορά δεν ήταν ούτε "αυτοκτονία" ούτε "δυστύχημα". Ήταν ένας καθαρός φόνος με πιστόλι, αλλά φόνος απόλυτα νόμιμος".

Εξαιρετική πλοκή, αφήνει στην αναμονή το μυαλό του αναγνώστη, να κάνει διαλογισμό, να συντρίψει, ίσως και κρυμμένες εξουσίες.

"Ο 13ος επιβάτης" του Γιάννη Μαρή πρωτοδημοσιεύτηκε το 1962 σε 129 συνέχειες στην Απογευματινή, με εικονογράφηση του Μ. Γάλλια, και κυκλοφόρησε σε βιβλίο το 1971 από τις  εκδόσεις "Περγαμηνή". Έκτοτε, αν και είναι ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα του, δεν ξανακυκλοφόρησε.

Οι Εκδόσεις Άγρα ξεκίνησαν με τον 13ο επιβάτη, μια σειρά εκδόσεων "χαμένων" κειμένων του "πατέρα" του ελληνικού αστυνομικού μυθιστορήματος. Οι δύο μεγάλες υποθέσεις του αστυνόμου Μπέκα, ήταν το "Έγκλημα στο Κολωνάκι" και η περίπλοκη υπόθεση κληρονομιάς στον "13ο επιβάτη".

"Ο 13ος επιβάτης" είναι το πιο τυπικό έργο του Μαρή με ήρωα τον Μπέκα. Η υπόθεση της μεγάλης κληρονομιάς "ήταν η σοβαρότερη και η χειρότερη υπόθεση που ανέλαβε στα τριάντα χρόνια της αστυνομικής του ζωής. Μια υπόθεση στην οποία απέτυχε".

Είναι ένα τυπικός Έλληνας, νομίζω, ο Μαρής. Παίρνει τη ζωή όπως τη βρίσκει, ένα ελκυστικό και γοητευτικό μείγμα, όπου η ευτυχία και η λύπη, η αγάπη και ο πόθος, η ομορφιά και η ασχήμια συμπλέκονται και συνυπάρχουν. Αυτή την πολύμορφη όψη της ζωής πρέπει να την δεχτούμε έτσι όπως είναι. Αυτό λοιπόν, κατόρθωσε αυτός ο επιβλητικός συγγραφέας, να περιγράφει όπως τη βρίσκει δίχως υπερβολές ή επιφυλάξεις. Πολύ συχνά μάλιστα και ως σκεπτικιστής.

Ο Γιάννη Μαρής βασίζονταν στο είδος του ελαφρού θεάματος, που έγινε δημοφιλές στον ελληνικό κινηματογράφο στις δεκαετίες του 1950 και του 1960. Κράτησε την πλούσια γκάμα των χαρακτήρων του και ξέφυγε από την αφέλειά του, μετατρέποντάς το σε ερωτικό θρίλερ ή σε αγωνιώδες αφήγημα μυστηρίου. Πρωταγωνιστές του είναι ζιγκολό και μαιτρέσσες και ίνδαλμά του η «πολυτελής» γυναίκα. Στόχος του να διασκεδάσει και να ξαφνιάσει τον αναγνώστη με την πλοκή του. Εξόρισε την πολιτική από το έργο του και στη θέση της σχημάτισε τον δικό του κόσμο μέσα από σαρανταέξι μυθιστορήματα και δεκαέξι νουβέλες.

Ο κόσμος του Γιάννη Μαρή, είναι η πρώτη που παρουσιάζει συστηματικά το συνολικό έργο του και τον κόσμο του και τον αντιμετωπίζει σαν ένα μεγάλο σταυρόλεξο, ένα θέατρο σκιών πολύχρωμων χαρακτήρων. Παρουσιάζει επίσης, όλα τα έργα του ξεχωριστά και αναλύει τον τρόπο που στήνει τις πλοκές και λύνει τους γρίφους του. Καταγράφει εξονυχιστικά το Κολωνάκι στις ιστορίες του και μας ξεναγεί στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, στη Χαλκιδική, στη Μύκονο και στην Ύδρα, στις γκαρσονιέρες, στις βίλες, στα ξενοδοχεία και στα καμπαρέ που στήνει την πλοκή του.

Αν ήθελα να συνοψίσω, λοιπόν, τον Γιάννη Μαρή, θα έλεγα πως σχημάτισε ένα σταυρόλεξο μυστηρίου και αγωνίας γύρω από ερωτικά και άλλα εγκλήματα που απορρέουν από την εισδοχή των ασήμαντων ή κάλπικων στον κόσμο της πολυτέλειας˙ ένα σταυρόλεξο ή ένα θέατρο σκιών που αποκαλύπτει, αλλά και ικανοποιεί τις ηδονοβλεπτικές ορέξεις και τις μικροαστικές εμμονές της εποχής του γύρω από τον πλουτισμό, την ανδροπρέπεια και το σεξ.