Top menu

Κριτική για τον "Μισάνθρωπο" του Μολιέρου

Γράφει ο Θανάσης Βαβλίδας

Ο Μολιέρος (1622 - 1673), αυτή η μεγάλη μορφή της Γαλλικής κωμωδίας και του παγκόσμιου θεάτρου, έγραψε τον "Μισάνθρωπο" το 1666. Το έργο εκδόθηκε για πρώτη φορά το επόμενο έτος και σε αυτή την έκδοση βασίζεται η ρέουσα, υφολογικά συνεπής μετάφραση του Νίκου Ζιώγα για την παράσταση της ομάδας 4Frontal. Με το έργο αυτό ο Μολιέρος, σαρκάζει τα ελαττώματα των ανθρώπων και κυρίως την κολακεία, την υποκριτική ευγένεια, τον ανέντιμο κοινωνικό σχολιασμό. Ο ήρωάς του δε μισεί τους ανθρώπους, αλλά απεχθάνεται τα ελαττώματά τους. Επειδή, ωστόσο, τα ελαττώματα αποδεικνύονται ανθεκτικά στο χρόνο και οι άνθρωποι ανεπίδεκτοι μαθήσεως, ο ήρωας φτάνει να αποστρέφεται τα άτομα που τον περιβάλλουν ή δείχνουν ενδιαφέρον για εκείνον, με αποτέλεσμα την απομόνωσή του. Είναι το μοναδικό έργο του με ανοιχτό τέλος, όπου δεν βρίσκει ευτυχή κατάληξη η τροχιά που διέγραψε η πλοκή.

Η ομάδα 4Frontal με τη σκηνοθεσία και τα μουσικά εμβόλιμα του Σταύρου Γιαννουλάδη (βοηθός σκηνοθέτη: Ελένη Τσιμπρικίδου) οδήγησε, ουσιαστικά το έργο, στην εκδοχή της σάτιρας του νέου τρόπου επικοινωνίας του εικοστού πρώτου αιώνα: της κοινωνικής δικτύωσης ή social media. Κάθε ήρωας είτε μέσα είτε έξω από το έργο προσπαθεί με τις ιδέες και τη στάση του ρόλου του να πάρει τους υπόλοιπους ήρωες και τους θεατές με το μέρος του. Με χορευτική ή έκδηλα υπερβολική κινησιολογία (επιμέλεια: Πατρίσια Απέργη) οι ηθοποιοί κλήθηκαν να δώσουν τη σωματική έκφραση της υποκρισίας. Ο Μισάνθρωπος (Αλσέστ) λειτουργεί αντιστικτικά σε όλο αυτό με κοφτές και λιτές κινήσεις, με ευθύ και έντιμο λόγο που τον φέρνει σε σύγκρουση με τους άλλους αλλά και με τον ίδιο του τον εαυτό.

Τα λιγοστά αλλά μεγεθυμένα σκηνικά στοιχεία από ξύλο και τα κοστούμια με στοιχεία μπαρόκ αισθητικής που έκανε η Νίκη Ψυχογιού συμβαδίζουν απόλυτα με το πνεύμα του έργου. Και συμπληρώνονται αρμονικά στην υπερβολή τους από το μακιγιάζ (Ρούλα Λιανού) και το hair styling (Κωνσταντίνος Κολιούσης). Την παράσταση συμπληρώνουν βίντεο - προβολές με ανταλλαγές σχολίων και φωτογραφιών από τους ήρωες μέσω facebook που ετοίμασαν η Χρυσούλα Κοροβέση και ο Μάριος Γαμπιεράκης (φωτογραφίες : Σταύρος Χαμπάκης). Εξάλλου, κατά τη διάρκεια της παράστασης, οι ηθοποιοί ζητούν από τους θεατές να συμμετάσχουν σε επιτόπου ψηφοφορία μέσω των κινητών τους για τον ρόλο που τους ελκύει περισσότερο με ανταμοιβή ένα απρόσμενο ενώπιος ενωπίω με τον εκάστοτε νικητή.

Με βάση όλα τα παραπάνω, κάποιες φορές η παράσταση κινδυνεύει να εκτραπεί από το βασικό ύφος που θέλησε να προσδώσει η ίδια και οι κινήσεις κάποτε γίνονται παρελκυστικές, αλλά χάρη στους ηθοποιούς με τη γενναιόδωρη, ζωηρή έκφρασή τους, καταφέρνει να εξισορροπήσει τα επί μέρους στοιχεία και να χαρίσει ταυτόχρονα το σχόλιο και το γέλιο (Θανάσης Ζερίτης - Αλσέστ, Ελένη Κουτσιούμπα - Σελιμέν, Χάρης Κρεμμύδας - Ορόντ, Γιώργος Κισσανδράκης - Φιλέντ, Αμαλία Νίνου - Αρσινοέ, Κωνσταντίνος Πλεμμένος - Ακάστ, Αριστέα Σταφυλαράκη - Ελιάντ, Πάνος Τοψίδης - Κλιτάντρ).

Το έργο κυκλοφορεί και σε βιβλίο από τις εκδόσεις "Βακχικόν" με κατατοπιστικό σημείωμα του μεταφραστή Νίκου Ζιώγα και ένα έξυπνο εξώφυλλο που παραπέμπει σε οθόνη - καθρέφτη.