Γράφει η θεατρολόγος Άννα-Μαρία Σκιαδά
Διαβάζοντας το βιβλίο του Νεκτάριου-Γεώργιου Κωνσταντινίδη Κάποτε ήσουν καλό παιδί! του Ζαν Ανούιγ – Από το διακείμενο στην αισθητική του μετα-μοντέρνου, ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται πολύ γρήγορα, ήδη από την εισαγωγή, πως ο συγγραφέας προβαίνει σε μια οξεία και στοχευμένη ανάλυση του δραματικού έργου, επωφελούμενος από τα πρόσφορα επιστημονικά εργαλεία της διακειμενικότητας, του θεάτρου εν θεάτρω και του μεταμοντερνισμού, συνδυάζοντας παράλληλα την βαθιά κριτική του διάθεση και το ιστορικό και κοινωνικό συγκείμενο του δράματος. Πρόκειται για μια μελέτη πλήρη και ακραιφνή παρά τη σύντομη έκτασή της, που ακολουθείται από τη μετάφραση του αναλυόμενου Κάποτε ήσουν καλό παιδί!. Μια μετάφραση αντικειμενική αλλά και υποκειμενική, καθώς το να μεταφράζεις είναι διαδικασία επιστημονική και λογοτεχνική ταυτόχρονα, που βρίθει από ρυθμό και προάγει την αίσθηση και τη σημασία του δραματικού έργου.
Η θεωρία της διακειμενικότητας, σύμφωνα με τον Παβίς διατείνεται ότι ένα κείμενο δε μπορεί να γίνει κατανοητό παρά μέσω του «παιγνιδιού» προγενέστερων κειμένων, τα οποία δια μετασχηματισμού, το επηρεάζουν και το διαπερνούν. Κατά τον ίδιο τρόπο το δραματικό κείμενο και το κείμενο μιας παράστασης τοποθετούνται εντός μιας προγενέστερης σειράς δραματουργιών και σκηνικών διεργασιών. Εν προκειμένω, το δραματικό υπόβαθρο του Κάποτε ήσουν καλό παιδί! εδράζεται στο μύθο του Ορέστη και ειδικότερα στις Χοηφόρες του Αισχύλου. Ο Ζαν Ανούιγ μέσω της διακειμενικότητας μετατοπίζει το μύθο, ούτως ώστε να αναζητήσει μια νέα ταυτότητα για τον ήρωα και για το τραγικό. Χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του θεάτρου εν θεάτρω, αισθητικής που εμφανίστηκε το 16ο αιώνα και συνδέεται με την άποψη ότι όλος ο κόσμος είναι μια σκηνή, ο δραματουργός προωθεί τους ήρωές του από το μπαρόκ στο νέο πια –στην εποχή της μεταμοντερνικότητας τραγικό, το γκροτέσκο.
Ο Νεκτάριος-Γεώργιος Κωνσταντινίδης χρησιμοποιώντας το σύστημα του Grice που εκτίθεται στην Αρχή της Συνεργασιμότητας, καθώς και τη Θεωρία της Αλληλουχίας των Σκηνών, αποδομεί το δραματικό έργο του Ζαν Ανούιγ για να φανερώσει στη συνέχεια την πυκνή του δομή, την ολότητά του. Γνωρίζοντας πως τα κείμενα κάθε άλλο παρά «γυμνά» θα μπορούσαν να είναι, ο συγγραφέας καταδεικνύει το ότι η δράση στο σήμερα εξαρτάται εννοιολογικά από ένα χωροχρονικό παρελθόν, το οποίο μπορεί να μεταβάλλεται, η ιστορία όμως των προσώπων παραμένει ίδια. Οι νέοι κάθε γενιάς θα εναντιώνονται στους πρεσβύτερους, το μεταμοντέρνο πάντα θα εμφανίζεται ύστερα από το μοντέρνο. Ο κύκλος θα είναι παντοτινά αέναος, κάθε μέρα η Ηλέκτρα θα προσδοκά την επιστροφή του Ορέστη, ο οποίος με τη σειρά του κάθε μέρα θα επιστρέφει και θα σκοτώνει τη μητέρα του και τον εραστή της.
Τέλος, ο Νεκτάριος-Γεώργιος Κωνσταντινίδης, προσφέρει μέσω της μελέτης του αλλά και της μετάφρασής του ένα θεμελιώδες και πολύτιμο εργαλείο, σε οποιονδήποτε σκηνοθέτη θελήσει να ανεβάσει το έργο του Ζαν Ανούιγ Κάποτε ήσουν καλό παιδί!.
