Γράφει ο Γ.Ν. Σχορετσανίτης
Μετά από τα δύο μυθιστορήματα, «Καιροί τέσσερεις» (Εκδόσεις Πόλις, 2014) και «Ο ψίθυρος της Ευδοκίας» (Εκδόσεις Πόλις, 2015), η κοινωνιολόγος Χριστίνα Καράμπελα, αποφάσισε να μετακομίσει, με το τρίτο της βιβλίο, προς τα βαθύτερα και απόκρυφα στρώματα του ανθρώπινου ψυχισμού. Ένας κοινωνικός ερευνητής, εν προκειμένω, έχει τη δύναμη να κρυφακούει τους διαλόγους μεταξύ των πλησίον του ευρισκομένων ατόμων, ενώ ταυτόχρονα καταφέρνει να υποκλέπτει ικανοποιητικά και τις μύχιες σκέψεις τους. Η δεκαετής, μέχρι τώρα φυσικά, διάρκεια της τελευταίας κρίσης που ενέσκηψε δίκην επαχθούς και επικίνδυνης επιδημίας στη χώρα, έχει αναμφίβολα πολλές αιτίες και φυσικά αποτελέσματα. Δεν είναι κρίση καθαρά οικονομική, όπως εμφανιζόταν αρχικά, αλλά κρίση γενικότερη, η οποία άπτεται πολλών άλλων αξιών της κοινωνίας μας, όπως δεν είναι σίγουρο ότι αποτελεί αναγκαστικά και παρελθόν, για λόγους που ξεφεύγουν κατά πολύ του παρόντος κειμένου. Τα αποτελέσματά της έχουν, τα περισσότερα τουλάχιστον, αναλυθεί σε άρθρα και περιοδικά, εντός και εκτός της ελληνικής επικράτειας, είτε αφορούν την σωματική, είτε την ψυχική σφαίρα του πληθυσμού. Έτσι δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πολλοί εμπλεκόμενοι ερευνητές προσπάθησαν να έρθουν σε επαφή με την συγκεκριμένη δημιουργηθείσα κατάσταση, ερχόμενοι σε άμεση επαφή φυσικά με τους πολίτες, με όπλα τι άλλο από την συνέντευξη, τη συνομιλία και τις σχετικές ερωτήσεις.
Ο όρος «ενσυναίσθηση» τα τελευταία χρόνια βρίσκεται για διάφορους και προφανείς, εν πολλοίς, λόγους στο προσκήνιο, χωρίς όμως να έχει δοθεί κάποιος ξεκάθαρος ορισμός σε κάθε γλώσσα, αφού αποτελεί μια αρκετά πολυσύνθετη διαδικασία. Έτσι δεν είναι παράξενο που οι σχετικοί ορισμοί παρουσιάζουν ποικίλες και, πολλές φορές, διιστάμενες μεταξύ τους θέσεις και απόψεις. Σε γενικές γραμμές, πάντως, ως ενσυναίσθηση θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε την προσπάθεια του ατόμου να κατανοήσει, σε κάποιο έστω βαθμό, την εμπειρία ενός άλλου, να ταυτισθεί συναισθηματικά μαζί του, να έρθει σε στενότερη επαφή κατανοώντας, όσο είναι εφικτό, την συμπεριφορά και τα κίνητρα των πράξεών του. Το αντίθετό της, είναι για την ελληνική γλώσσα η λέξη «εμπάθεια» (με σαφώς αρνητική έννοια και στάση, καθώς και προκατάληψη) η οποία όμως για την αγγλική γλώσσα (empathy) έχει ακριβώς την αντίθετη έννοια. Μαζί της έχουν ασχοληθεί κατ’ εξοχήν οι κοινωνικοί μελετητές, ψυχολόγοι, ψυχίατροι και γενικώς όσοι εμπλέκονται άμεσα στην συμβουλευτική διαδικασία και φυσικά την ψυχοθεραπεία.
Επιστρέφοντας τώρα εις τα καθ’ ημάς, η Χριστίνα Καράμπελα, σε κάθε κεφάλαιο του συγκεκριμένου βιβλίου, τοποθετεί ενός παρενθέσεως και μια ημερομηνία η οποία, όπως υπενθυμίζει στο τελευταίο κεφάλαιο που φέρει τον τίτλο «Χρονολόγιο» αφορά ένα σημαντικό γεγονός της πολιτικής, αρχικά, ζωής του τόπου. Έτσι είναι φανερό ότι η συγγραφέας προσπαθεί να συνδέσει την δεκαετή κρίση, βήμα προς βήμα, ημερομηνία με ημερομηνία, με τις αντιδράσεις, συμπεριφορές και βεβαίως τις όποιες παράπλευρες «απώλειες» αυτών καθ’ εαυτών των πολιτών. Κι’ αν μέσα στα περισσότερα κεφάλαια ασχολείται πιο πολύ με την ενσυναίσθηση, στο τελευταίο που επιγράφεται «Συνεδρίες (Ιούνιος -Ιούλιος 2019)», φέρνει στο προσκήνιο την έννοια της όλης διαδικασίας της αποκαλούμενης ψυχοθεραπείας, με εμμονή κυρίως στην ωτακουστική και εμπαθητική ικανότητα του αφηγητού του βιβλίου. Οι ανώνυμοι ή επώνυμοι πρωταγωνιστές των ιστοριών της, φαίνονται βουλιαγμένοι σε χρόνιες νευρώσεις πολλαπλών και πολυποίκιλων αιτίων, πέραν της δεκαετούς ετούτης κρίσεως, και με τη συνομιλία ανάμεσά τους φέρνουν σταδιακά στην επιφάνεια την ανάλογη συμπτωματολογία, με προεξάρχουσες τις προσωπικές, οικογενειακές, σεξουαλικές και επαγγελματικές τους εκφάνσεις. Και ίσως τελικά η κρίση και κάποιες παράμετροι αυτής, να αποτέλεσαν και τον καταλύτη, τουτέστιν το έναυσμα για την πυροδότηση και την εκδήλωση της όλης συμπτωματολογίας. Η ενσυναίσθηση, όπως παρουσιάζεται στην βιβλιογραφία, ή όπως εμπλέκεται μέσα σε τούτο το βιβλίο, με την όποια προσπάθεια συμβουλευτικής προσέγγισης, μπορεί να έχει χρήσιμα αποτελέσματα όχι μόνο στο χώρο της εκπαίδευσης, αλλά και βοηθώντας γενικότερα το άτομο ώστε να δρομολογήσει τη ζωή του ποικιλότροπα και ολοκληρωμένα, με την προϋπόθεση βεβαίως ότι ο ασχολούμενος με αυτή, απ’ όποια θέση και αν βρίσκεται, να έχει την κατάλληλη διάθεση αλλά κυρίως να διαθέτει απαραίτητα ενσυναίσθηση.
Περιδιαβαίνοντας τις σελίδες ετούτου του βιβλίου της κοινωνιολόγου, Χριστίνας Καράμπελα, ερχόμαστε σε επαφή με τα χρόνια της πολύπλευρης ελληνικής κρίσης, όπως αυτά αντανακλώνται στις σκέψεις και στα δρώμενα των μελών της κοινωνίας μας. Κυρίως όμως αφουγκραζόμαστε τις ιδέες, σκέψεις, απόψεις, ανασφάλειες και πράξεις του άρρενος πρωταγωνιστή και αφηγητή του εν λόγω βιβλίου. Το τελικό συμπέρασμα ενός εκάστου αναγνώστη, εξαρτάται τα μέγιστα από την συνολικά διαμορφωμένη προσωπικότητά του. Αναμφίβολα η συγγραφέας με προεξάρχουσα φαρέτρα, ίσως, την προσωπική και επαγγελματική της ενασχόληση, στοχεύει σε πολλά επίπεδα, καλύπτοντας αρκετές καθημερινές κοινωνικές εκφάνσεις της τελευταίας δεκαετίας. Ένα αξιόλογο πόνημα που θα προστεθεί σε όσα ήρθαν έως τώρα στην κυκλοφορία, και φυσικά σε όλα όσα θα ακολουθήσουν στο μέλλον, πεζά και ποιητικά, κείμενα, που θα βρεθούν παράλληλα και σε συνδυασμό πάντοτε με την πολιτική και κοινωνική κατάσταση της πολύπαθης χώρας.
