Πόσο αποτιμάται η αξία ενός ανθρώπου; Πώς κάποια αντικείμενα γίνονται όπλα υποταγής και εξουσίας; Με ποιον τρόπο πουλάμε αυτά που μας βαραίνουν και πώς εξιλεώνεται η συνείδηση εγκαταλείποντας τα άψυχα που μας φέρνουν αντιμέτωπους με τους ανθρώπους που συνδέθηκαν μαζί τους;
Η Ισμήνη Ζαγοραίου γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στη Νομική Σχολή Αθηνών, στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης. Έκανε μεταπτυχιακά στο marketing και τη διαφήμιση και εργάστηκε σε διαφημιστικές εταιρείες. Το 2008 συνεργάστηκε με το free press «Passtoport», όπου δημοσιεύτηκαν τριάντα μικρά διηγήματά της. Συμμετείχε με διηγήματά της στις ανθολογίες: Ανθολογία μικρού διηγήματος για τη νύχτα (2017), Παράξενες ιστορίες με γάτες (2018) και Ιστορίες πάθους και μαγειρικής (2017). Η πρώτη της συλλογή διηγημάτων Εξ απροόπτου έρωτες (εκδόσεις Βακχικόν 2019) συγκαταλέχθηκε στη βραχεία λίστα για το Βραβείο «Μένη Κουμανταρέα» της Εταιρείας Συγγραφέων, το οποίο απονέμεται ετήσια σε πρωτοεμφανιζόμενο πεζογράφο. Τώρα επανέρχεται με μία δεύτερη συλλογή διηγημάτων το Μισοτιμής και πάλι από τις εκδόσεις Βακχικόν. Με αφορμή την κυκλοφορία της μας μιλά για το καινούργιο της βιβλίο, τη συγγραφή και τη λογοτεχνία.
Συνέντευξη στην Αγγελική Δημοπούλου
Η νέα σας συλλογή διηγημάτων "Μισοτιμής" κυκλοφορεί πλέον από τις εκδόσεις Βακχικόν. Μιλήστε μας για την δημιουργία αυτής της συλλογής.
Η συλλογή αυτή των 15 διηγημάτων, γράφτηκε "την εποχή της πανδημίας", πού δεν αφορά τόσο τις μέρες που ζούμε αλλά καλύπτει συμβολικά ένα ευρύτερο κλειστοφοβικό περιβάλλον μέσα στο οποίο κινούνται οι πρωταγωνιστές. Μέσα μου οι ήρωες τοποθετούνται σαν πιόνια μέσα στη σκακιέρα και απλά ζητούν διέξοδο μέσω της ανταλλαγής, της απαλλαγής μάλλον από αντικείμενα ή ακόμη κι από συναισθήματα. Η κυριαρχία των άλλων είναι παρούσα και εδώ, όπως και στο προηγούμενο βιβλίο μου, τους Εξ Απροόπτου Έρωτες. Τώρα συνοψίζεται σε κάτι απτό όπου έρχεται η στιγμή της εξαργύρωσής του.
Σε όλα σχεδόν τα διηγήματα της συλλογής υπάρχει ένα αντικείμενο το οποίο αποκτά την αξία ενός κομματιού της ψυχής του κεντρικού ήρωα. Ένα ψυχικό αποτύπωμα, κατά κάποιον τρόπο. Τα αντικείμενα καταλήγουν σε αγοραπωλησία. Έρχεται τελικά η λύτρωση;
Στο ερώτημα αυτό, θα απαντούσα και εγώ με ερώτημα. Δεν ξέρω αν έρχεται η λύτρωση πραγματικά, θέτω και μεταθέτω το ερώτημα στον αναγνώστη. Βάζω μια άνω τελεία, η απορία παραμένει, ίσως και ο γόρδιος δεσμός που σφίγγει το αντικείμενο - συναίσθημα με τον ήρωα σ' έναν ίσως ισόβιο εναγκαλισμό. Γιατί ακόμα κι αν ξεφορτωθεί το βάρος, παραμένει ο διαρκής κάματος της ψυχής που τον ακολουθεί δια βίου.
Πώς συλλάβατε την κεντρική ιδέα που δένει τα διηγήματα της συλλογής; Κρύβεται κάποια πραγματική ιστορία από πίσω;
Η κεντρική ιδέα, που είναι αυτή της χαμηλής αποτίμησης και της ευτέλειας που μπαίνει ως ταμπέλα απαξίας των ανθρώπων και που αποκτά υπόσταση μέσα από τη χρηματική συναλλαγή, είναι κάτι που θα με απασχολεί ίσως πάντα μέσα στη συγγραφική μου διαδρομή. Να το αποτυπώσω, ουσιαστικά να το καταγγείλω κυρίως μέσα από υπόνοιες. Πραγματικές ιστορίες ή και αληθινοί ήρωες έδωσαν πράγματι λαβή για τη μυθοπλασία των ιστοριών, δάνεισαν το σώμα και τη διαδρομή τους στην πένα μου και με βοήθησαν να τους ζωντανέψω σε άλλο χωροχρόνο, όμως κράτησαν την ουσία και την παρουσία τους απ' την πρώτη λέξη ως την τελευταία. Αποφεύγω να γράφω αυτοβιογραφικά, όμως εδώ έγινε εξαίρεση με το διήγημα "Ο χάρακας".
Οι ήρωές σας είναι τραγικά πρόσωπα κυρίως για λόγους κοινωνικής, ακόμη και οικογενειακής, περιθωριοποίησης. Πώς οδηγηθήκατε σε αυτή την επιλογή;
Όπως και στους Εξ Απροόπτου Έρωτες, έτσι κι εδώ οι ήρωες όπως σωστά είπατε είναι τραγικά πρόσωπα, αμελητέες ας πούμε μονάδες μέσα στην κουρδισμένη μηχανή της κοινωνίας. Κάποιοι, όχι όλοι, καταφέρνουν να ενσωματωθούν. Η επιλογή με βρήκε η ίδια, όχι εγώ αυτήν. Παρατηρώ και στέκομαι στο ανθρώπινο όταν στερείται την πανοπλία της ευκολίας, της οικονομικής ευρωστίας, της υγιούς διαβίωσης ακόμα. Ως γυναίκα, έχω ιδιαίτερη ευαισθησία απέναντι και στα παιδιά που στη συλλογή αυτή πρωταγωνιστούν σε αρκετά διηγήματα. Με συγκινούν τα παιδιά όπως και οι ηλικιωμένοι γιατί αμφότεροι αδυνατούν να καθορίσουν αυτεξούσιοι τη ζωή τους, είναι χειραγωγήσιμοι, έρμαια των επιλογών των άλλων.
Τι ήταν αυτό που θέλατε να μοιραστείτε με τους αναγνώστες γράφοντας το "Μισοτιμής";
Θα ήθελα να μοιραστώ τους προβληματισμούς μου απέναντι στο γιατί και το πώς καταφέρνουμε εμείς οι άνθρωποι να παραμένουμε ουσιαστικά μόνοι, να διαχειριζόμαστε τη μοναξιά των συναισθημάτων, να πορευόμαστε ανάμεσα σε άλλους χωρίς να μας αγγίζουν ή να τους πλησιάζουμε . Οι ήρωές μου βιώνουν στη μοναξιά τους όλα τα αιώνια βασανιστήρια της ζωής και η μοναδική και τελική τους επικοινωνία με τους άλλους είναι τα κέρματα ενός ξεπουλήματος.
Το "Μισοτιμής" είναι η δεύτερη συλλογή διηγημάτων που εκδίδετε, μετά το "Εξ απροόπτου έρωτες" ενώ έχετε συμμετάσχει και σε πολλές ανθολογίες διηγημάτων. Είναι, ας το πούμε έτσι, το είδος σας; Πειραματίζεστε και με άλλα είδη γραφής;
Μάλλον ναι, είναι το είδος που με ελκύει περισσότερο, κυρίως λόγω της οικονομίας του λόγου και της δυνατότητας να περάσουν απ' την "παράσταση" χώροι, χρόνοι και ήρωες μέσα από διαφορετικά σκηνικά. Θα ήθελα να πειραματιστώ και στο παραμύθι για μεγάλα παιδιά, μέσα από το συμβολισμό κυρίως.
Αν έπρεπε να συστηθείτε με βάση τις λογοτεχνικές σας προτιμήσεις; Τι σας αρέσει να διαβάζετε; Αγαπημένο βιβλίο, συγγραφέας;
Αν και διηγηματογράφος, αγαπώ να διαβάζω μυθιστορήματα. Τελευταία και εκλεκτή ποίηση. Για πάντα θα μείνει αγαπημένος συγγραφέας ο Καραγάτσης, με τη Μεγάλη Χίμαιρα.
Δουλεύετε πάνω σε κάτι καινούργιο αυτή τη στιγμή;
Και πάλι μια σειρά διηγημάτων, που ευελπιστώ να ολοκληρωθεί μέσα στους επόμενους μήνες.
