Παγερός μπλε χειμώνας
ατελείωτη νύχτα έξω απ’ τα παράθυρα
οι στοίβες ρούχων υψώνονται
οι λάμπες εκρήγνυνται η μία μετά την άλλη
κι εγώ παρακολουθώ το σκοτάδι να κυριεύει το διαμέρισμα
Η Κρίστιν Σβάβα Τομασντότιρ (γενν. 1985, Ρέικιαβικ) είναι δραστήρια στην ισλανδική ποιητική σκηνή από τα εφηβικά της χρόνια. Έχει εκδώσει τέσσερα βιβλία ποίησης: Blótgælur (2007), Skrælingjasýningin (2011), Stormviðvörun (Προαναγγελία θύελλας, 2015) –το οποίο μεταφράστηκε στα αγγλικά και κυκλοφορεί στις ΗΠΑ από την Phoneme Media (2018)– και Hetjusögur (2020).
Στα ελληνικά, μετά τη συμμετοχή της στην Ανθολογία νέων Ισλανδών ποιητών (Εκδόσεις Βακχικόν, 2020), είναι για πρώτη φορά διαθέσιμη μια ολοκληρωμένη προσωπική της ποιητική συλλογή: η Προαναγγελία θύελλας κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Βακχικόν, σε μετάφραση της Μαρίας Πανοπούλου. Η Κρίστιν Σβάβα Τομασντότιρ με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου της μας μιλά για την ποίησή της, την Ισλανδία και τις θύελλες των στίχων της.
Συνέντευξη στην Αγγελική Δημοπούλου
*Πρώτη δημοσίευση στο diastixo.gr
Η Προαναγγελία θύελλας είναι η πρώτη προσωπική σας ποιητική συλλογή που κυκλοφορεί στα ελληνικά. Πώς νιώθετε που μπορείτε πλέον να επικοινωνήσετε αυτό το κομμάτι της δουλειάς σας στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό;
Είμαι πολύ χαρούμενη που βλέπω το βιβλίο να κυκλοφορεί στα ελληνικά και ελπίζω ότι οι Έλληνες αναγνώστες θα νιώσουν μια σύνδεση με αυτό. Περιγράφει μια πραγματικότητα που είναι κατά κάποιον τρόπο αρκετά διαφορετική από την ελληνική, αλλά είμαι σίγουρη ότι είναι επίσης παρόμοια από πολλές απόψεις, καθώς όλοι είμαστε μέρος της ίδιας παγκοσμιοποιημένης καπιταλιστικής κοινωνίας.
Μιλήστε μας για την προαναγγελθείσα καταιγίδα που θα βρούμε στους στίχους σας…
Ο καιρός στην Ισλανδία είναι πολύ ασταθής. Δεν είναι απαραίτητα τόσο κρύος όσο υπονοεί το όνομα του νησιού, αλλά φυσάει αρκετά και μπορεί να αλλάξει σε λίγες στιγμές. Έγραψα το βιβλίο τον χειμώνα του 2014-2015, που ήταν πολύ θυελλώδης. Ένα Σαββατοκύριακο είχαμε τρεις ξεχωριστές προειδοποιήσεις για καταιγίδες και τότε ήταν που η μετεωρολόγος Birta Líf Kristinsdóttir είπε τα λόγια που είναι ένα είδος δήλωσης για το βιβλίο: «Η μέρα αύριο θα είναι χειρότερη, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι η σημερινή μέρα δεν είναι κακή». Αυτές οι λέξεις είναι πολύ περιγραφικές για την ισλανδική ζωή τον χειμώνα και με ενδιαφέρει πολύ ως ποιήτρια η διαπλοκή της φυσικής –σωματικής και πνευματικής– μας πραγματικότητας, η οποία νομίζω ότι φαίνεται ξεκάθαρα στο βιβλίο.
Η ποίησή σας έχει είτε έμμεσα είτε άμεσα ξεκάθαρα πολιτικές προεκτάσεις. Σαν να ξεσηκώνονται οι στίχοι σας. Νιώθετε ποτέ έτσι;
Δε γράφω επί τούτου πολιτική ποίηση, νομίζω όμως ότι είναι δύσκολο να γράψω ποίηση που έχει ως σημείο αναφοράς τον σύγχρονο κόσμο χωρίς να είναι κατά κάποιον τρόπο πολιτική. Μερικά από τα ποιήματα είναι πιο προφανώς πολιτικά από άλλα, για παράδειγμα το ποίημα «Άλλο ένα γράμμα στον κύριο Μπράουν», το οποίο συνδέεται πολύ με την κατάσταση στην Ισλανδία μετά το οικονομικό κραχ το 2008, όταν η Βρετανία χρησιμοποίησε τους αντιτρομοκρατικούς νόμους της για να προσπαθήσει να ανακτήσει τα χρήματα που οι Βρετανοί είχαν στις αποτυχημένες ισλανδικές τράπεζες. Ο κύριος Μπράουν είναι φυσικά ο Γκόρντον Μπράουν, ο Βρετανός πρωθυπουργός. Μερικοί Ισλανδοί ένιωσαν πολύ προσβεβλημένοι από την ιδέα ότι κάποιοι θα πίστευαν πως αυτοί, οι αθώοι ξανθοί, θα μπορούσαν να είναι τρομοκράτες, κάτι που μου θύμισε την ισλανδική αντίδραση σε μια αποικιοκρατική έκθεση που πραγματοποιήθηκε στην Κοπεγχάγη το 1905, όταν οι Ισλανδοί φοιτητές αποκήρυξαν το γεγονός ότι οι Ισλανδοί επρόκειτο να εκτεθούν μαζί με ανθρώπους και αντικείμενα από άλλες αποικίες της Δανίας στην Καραϊβική και τον Βόρειο Ατλαντικό. Προσπαθούσαν να αποδείξουν ότι η Ισλανδία ήταν μέρος ενός «πολιτισμένου δυτικού κόσμου», ακόμα κι αν συχνά θεωρούνταν εξωτική και πρωτόγονη.
Θα θέλατε να επιλέξετε ένα ποίημα από αυτή τη συλλογή, είτε επειδή είναι το αγαπημένο σας, είτε επειδή σημαίνει κάτι ιδιαίτερο για εσάς, και να μας μιλήσετε γι' αυτό;
Πολλά από τα ποιήματα είναι πολύ σημαντικά για μένα. Όπως, για παράδειγμα, το «Εφιάλτης για τη γιορτή του χρίσματος»: βασίζεται σε μια συζήτηση που είχα με έναν στενό μου φίλο, ο οποίος έκανε κάποτε κύκλους γύρω από το σπίτι όπου γινόταν ένα οικογενειακό πάρτι, επειδή πίστευε ότι αυτό ήταν καλύτερο από το να μιλά υποχρεωτικά με τους συγγενείς του. Ενώ έγραφα το ποίημα σκεφτόμουν τη γενική κατάσταση του να είσαι έφηβος, του να ανεξαρτητοποιείσαι και να θέλεις να κάνεις το δικό σου, αλλά να μην είσαι αρκετά ανεξάρτητος ώστε να μπορείς να αρνηθείς να πας σε οικογενειακές συγκεντρώσεις και να μην είσαι αρκετά ενήλικος για να το αντιμετωπίσεις με διαφορετικό τρόπο από το να βουρκώνεις στη γωνιά σου.
Γράφετε ποίηση από πολύ μικρή. Τι σας οδήγησε σε αυτή;
Άρχισα να διαβάζω ποίηση όταν ήμουν περίπου δώδεκα χρονών και μου άρεσε η φόρμα, πόσο χαλαρή μπορούσε να είναι, μου άρεσε το ότι δεν χρειαζόταν να φτιάξεις μια ολόκληρη ιστορία με χαρακτήρες και πλοκή – μπορούσες απλώς να γράφεις ελεύθερα και να παίζεις με τη γλώσσα, χωρίς να χρειάζεται να υπάρχει απόλυτη λογική σε αυτό.
Γράφετε ποίηση από τη μικρή (σε μέγεθος) Ισλανδία. Θεωρείτε πιο δύσκολο για λογοτέχνες από μικρές χώρες με πιο σπάνιες γλώσσες να «ταξιδέψουν» το έργο τους σε όλο τον κόσμο;
Δεν μπορώ να κάνω πολλές συγκρίσεις, αφού δεν ξέρω πώς θα ήταν να είμαι ποιήτρια σε άλλη γλώσσα, αλλά στάθηκα πολύ τυχερή στο ότι συνδέθηκα με ανθρώπους που έχουν μεταφράσει τα ποιήματά μου σε άλλες γλώσσες. Η ποίηση μπορεί να μην είναι μέρος της μεγάλης διεθνούς αγοράς της λογοτεχνίας με την ίδια έννοια όπως η πεζογραφία, αλλά τα ποιήματα είναι κατά κάποιον τρόπο πιο εύκολο να μεταφραστούν και να δημοσιευτούν αλλού, επειδή είναι συνήθως σχετικά σύντομα και οι ποιητές συχνά δημιουργούν προσωπικές σχέσεις με ποιητές άλλων χωρών, βοηθώντας και μεταφράζοντας ο ένας τον άλλο. Ελάχιστοι άνθρωποι θα γίνουν παγκοσμίου φήμης ποιητές, αλλά νομίζω ότι υπάρχει μεγάλο αμοιβαίο ενδιαφέρον, πάθος και μια κοινότητα στον διεθνή κόσμο της ποίησης, είτε κατάγεσαι από μια μεγάλη είτε από μια μικρή χώρα.
Τι θα λέγατε ότι σας καθορίζει ως ποιήτρια;
Δε νομίζω ότι είμαι η κατάλληλη για να απαντήσω σε αυτό, αλλά μου αρέσει η ποίηση που δεν είναι επιτηδευμένη, που έχει ψυχή και αίσθηση του χιούμορ.
Νιώθετε ότι χρειαζόμαστε περισσότερη ποίηση σήμερα;
Ναι, θα μου άρεσε η ποίηση να εξαπλωθεί περαιτέρω – είναι μια τόσο υπέροχη φόρμα, ανοιχτή, ελεύθερη και γεμάτη δυνατότητες.
