Ποιοι άνθρωποι;, διηγήματα, Ανδρέας Τσονιώτης, εκδόσεις Λέμβος 2017
Η πρώτη συγγραφική απόπειρα του Ανδρέα Τσονιώτη χαρακτηρίζεται από μια έμφυτη ικανότητα σκιαγράφησης των πιο καθημερινών στιγμών μέσα από το πρίσμα κάθε φορά μιας ιδιαίτερης συγκυρίας, γεγονός το οποίο αναδεικνύεται με τον πιο εύγλωττο τρόπο στην αποτύπωσης της μεγαλύτερης σκληρότητας του κόσμου με τα πιο απλά υλικά. Μόνο που μέσα σε αυτό το πλέριο αποτύπωμα της πιο ζοφερής έκφανσης της εποχής και της κοινωνίας μας, ανακαλύπτουμε πάντα στοιχεία τρυφερότητας, ανθρωπιάς, αγάπης και ελπίδας. Αυτός ο παράδοξος αλλά απόλυτα επιτυχημένος στην υλοποίησή του συνδυασμός, καθιστά την συλλογή διηγημάτων «Ποιοι άνθρωποι» ένα πολύ ενδιαφέρον λογοτεχνικό εγχείρημα το οποίο ο αναγνώστης δεν μπορεί να μην διαβάσει με κομμένη την ανάσα από την αρχή μέχρι το τέλος.
Η εν λόγω συλλογή διηγημάτων αποτελείται από δέκα διηγήματα τα οποία συνδέονται μεταξύ τους μέσα από κοινές θεματικές και αφηγηματικούς τρόπους δημιουργώντας ένα σύμπαν συμπαγές και ενδιαφέρον. Με γλώσσα απλή και άμεση και με διαλόγους ζωντανούς και περιεκτικούς, η δράση των διηγημάτων ξεκινάει από απλές, αναγνωρίσιμες σκηνές – οικείες σε όλους ενώ, καθώς προχωράει η αφήγηση, η πλοκή μετακινείται συνήθως σε καταστάσεις οριακές, μεταιχμιακές, ιδιότροπες. Ένας μετανάστης που αναζητά την κατάλληλη εργασία ώστε να «ξεφύγει» από τη μίζερη ζωή, μέχρι πού μπορεί να φτάσει για να επιτύχει τον σκοπό του, τι θα διατηρήσει ανέπαφο και τι θα θυσιάσει; Ένας ηλικιωμένος συνταξιούχος που αναζητά τρόπους για να εξασφαλίσει λίγα χρήματα ακόμη, πώς θα πορευτεί και μέχρι ποιο σημείο μπορεί να αντέξει; Ένας ενταγμένος άντρας που έχει αλλοιωθεί στην προσπάθεια να διεκδικήσει την ζωή όπως ονειρικά του «σερβιρίστηκε», τι απομένει να εξαργυρώσει; Μια γυναίκα που επιθύμησε και εμπορεύτηκε τον έρωτα, πόσο έχει εξαντληθεί; Ένας άστεγος που έχασε τα πάντα, πόσο επικίνδυνος μπορεί να αποβεί;
Οι ήρωες του «Ποιοι άνθρωποι», αυτοί οι άνθρωποι και όλοι οι άλλοι που αν και δεν πρωταγωνιστούν στη συλλογή, κρύβονται και αναπνέουν στις γωνίες διαμορφώνοντας το σύμπαν του Τσονιώτη, βρίσκονται ανάμεσα στο «ξένο» αλλά και το πιο «γνώριμο», ανάμεσα στο αλλότριο και στο οικείο, ανάμεσα στο ενταγμένο και στο απόκληρο, βρίσκονται στο κρίσιμο σημείο της αλλαγής - της αποδοχής ή της απόρριψης, της συμφιλίωσης ή της παραίτησης. Ο αναγνώστης συμμετέχει ενεργά στη μέθεξη που συντελείται μπροστά στα μάτια του μιας και οι ήρωες δεν μένουν ποτέ οι ίδιοι: οι άνθρωποι όπως και αυτοί οι άνθρωποι, οι άνθρωποι του Τσονιώτη σταδιακά μεταμορφώνονται και μαζί τους, μεταβάλλεται η οπτική μας προς τον κόσμο, η ταύτιση ή η άπωση που νιώθουμε, η όρεξη να τον διαβούμε ή να τον κατακτήσουμε. Με μια ευδιάκριτη κινηματογραφικότητα, οι εικόνες της συλλογής εντυπώνονται στο νου του αναγνώστη, συχνά καρφώνονται μέσα στο μυαλό και τον σημαδεύουν. Σε αυτή την διαδικασία, συμβάλλει ενεργά η σχέση των ηρώων με τον θάνατο και κατ’ επέκταση, η σύνδεση της εν λόγω συλλογής διηγημάτων με την συντέλεια των πραγμάτων, με την κατάρρευση των πιο καίριων συστημάτων, με την στιγμή όπου όλα αποδομούνται και εξαφανίζονται ή για κάποιους ξεκινούν από την αρχή.
Σε αυτό το πλαίσιο, το «Ποιοι άνθρωποι» προσφέρει μια σπάνια ευκαιρία στον αναγνώστη: του δίνει τη δυνατότητα να βλέπει – να «κρυφοκοιτά» την πιο προσωπική στιγμή του κάθε ανθρώπου πάνω σε αυτή τη γη: την στιγμή του τέλους, την ώρα της ύστατης πνοής. Η εν λόγω επιλογή του συγγραφέα δημιουργεί μια ιδιαίτερη αίσθηση: πλάθει μια τεράστια οικειότητα με τον ήρωα του εκάστοτε διηγήματος, ανακινεί μια αυθόρμητη συμπόνοια καθώς ταυτόχρονα διαμορφώνει πρόσφορο έδαφος για την ιστορία που παραμονεύει, είτε στο περιβάλλον της συλλογής, είτε στο περιβάλλον της ίδιας της ζωής μας. Αυτή η συνθήκη βρίσκεται σε άμεση συνομιλία με τις λαθρακουστικές και ηδονοβλεπτικές πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης και κατά συνέπεια, ξεγυμνώνει την αφήγηση από τερτίπια καλλιεργώντας παράλληλα με την αυθόρμητη θλίψη, μια υπέροχη αίσθηση κλοπής. Ο αναγνώστης νιώθει ότι, την ύστατη ώρα του «αντίο», υποκλέπτει μια ορμή για τη ζωή και αυτή είναι η πιο ενδιαφέρουσα κατάκτηση της εν λόγω συλλογής διηγημάτων: σκιαγραφεί με τον πιο περίτεχνο τρόπο ένα τέλος που σε παρακινεί να απολαύσεις τη ζωή από την αρχή…
Τζούλια Γκανάσου
