Γράφει ο Δημήτρης Βαρβαρήγος
"ευγενής ναυσιπλοΐα" το 16 έκτο βιβλίο της Δήμητρας Χριστοδούλου, από τις εκδόσεις Μελάνι. Διαβάζοντας την ποίηση της η αίσθηση της καταφυγής εξανεμίζεται μπροστά στην ενεργό δύναμη της τραγικότητας των ανθρώπινων αισθήσεων και καταστάσεων, θέτοντας σε κίνηση τη διαδικασία του νου να πραγματοποιεί την υπέρβαση μέσα από τον ανθρώπινο λόγο.
Στίχοι από τον ομώνυμο τίτλο "ευγενής ναυσιπλοΐα"
Ποιος έχει δύναμη να μας επιβάλει ποινή
Όταν φροντίζουμε την ψυχή μας με αγάπη;
Δεν έχει ο θρήνος θράσος αιωνιότητας.
Σβήνει κι αυτός με κουρασμένο στεναγμό.
Κάθε στίχος ξεκινά με κεφαλαίο γράμμα έχοντας την αυτονομία της πλήρους έκφρασης που μπορεί από μόνος του να στέκει αυτάρκης νοηματικά.
Η ενεργητική σύνταξη στίχων που προβάλλουν το πρόσωπο ή το πράγμα που ενεργεί συμβαίνει με σαφήνεια και είναι πάντα σχετικός με το θέμα.
Άλλοι πάλι στίχοι με εμφανή την παθητική σύνταξη τονίζουν κυρίως το υποκείμενο ή κάτι που δέχεται το αποτέλεσμα μιας ενέργειας.
Στίχοι από το ποίημα: "Ίκαρος"
Θλιμμένος, νευρικός σχεδόν αγράμματος,
Μετά το Λύκειο ευτυχώς σερβιτόρος
Λόγος εύκαρπος που αναφέρεται στην υπόληψη της ζωής και του ανθρώπου και κυρίως καταφέρνει να επεκτείνεται με επιτηδειότητα στην ανίχνευση των αρχών ύπαρξης και συγκρότησης οντολογικών προβλημάτων. Άρτια δομημένη η μορφική διάταξη του λόγου, υποβάλλει τις λέξεις σε πρωταρχικά μέσα που εκφράζουν άψογα το θέμα, αισθητικά και αφηγηματικά, δημιουργώντας το νόημα που υπηρετεί κυρίως σε πολλούς στίχους με τη μορφή του ονειρικού.
Προβλέποντας η ποιήτρια τις πιθανές απορίες του αναγνώστη δεν αφήνει κάτι στην τύχη του κι αποδίδει ξεκάθαρα το νόημα με σαφήνεια και λεκτική καθαρότητα.
Στίχοι από το ποίημα:
Διδακτική των πρακτικών τεχνών
Καθώς κοιμόταν η μικρή Κωνσταντίνα
Μια κλωστή έπεσε ήσυχα στα χείλη της.
Ή θα περνούσε με φθαρμένη ζακέτα
Ένας παππούς από την ουράνια πόλη
Ή κάποιος αργόσχολος άγγελος
Μαδούσε πάνω της λινή μαργαρίτα.
Το παιδί μισάνοιξε τα χείλη του
Κι έτσι διδάχτηκε τη θεϊκή ραπτική.
Δίχως υπερβολές, με εσωτερική δράση παρατηρεί διαπιστώνει κι απομονώνει -αποστασιοποιημένη- σκέψεις από τη θεματική των γεγονότων, χαρακτηριστικό που εγγενώς, εμφανίζουν το προσωπικό της ύφος. Από αυτό το βιβλίο, αλλά και από το συνολικό έργο της, γίνεται εμφανής η εσωτερική της κατεύθυνση μέσα από τις αναζητήσεις, τις αγωνίες και τον θαυμασμό για τη ζωή που βιώνει ως παράλληλη δράση και την οποία προβάλλει με ασίγαστη προσπάθεια μέσω της άψογης μορφής της ποιητικής έκφρασης.
Με λεκτική λιτότητα και στωικότητα, στα ποιήματα της συλλογής βρίσκονται σημεία επαφής με περιστατικά ζωής περισσότερο ανιχνεύσιμα καθώς μετατρέπονται σε εικόνες. Η ποιήτρια, στα ποιήματα της αντλεί τα θέματα της από ένα ευρύτερο φάσμα του αστικού τοπίου με τεχνική και εκφραστικό τρόπο που αγγίζουν το νατουραλιστικό διάκοσμο καθώς σε πολλά από αυτά διαφαίνεται η απεικόνιση της πραγματικότητας.
Με στοχαστική διάθεση, κι άλλοτε με σαρκασμό και ειρωνεία εύκολα μεταπηδάει από τον λυρικό λόγο στη ρεαλιστική αποτύπωση, ενώ με σπάνια εκφραστικότητα ενώνει άρρηκτα το δραματικό στοιχείο δημιουργώντας ένα συμβολικό - αλληγορικό - προσωπικό ποιητικό σύμπαν. Όλες οι σκέψεις, τα συναισθήματα, οι φαντασιώσεις, οι επινοήσεις, είναι ορατά μέσα από την αλληλουχία των λέξεων.
Ώριμη γραφή με λέξεις σωστά τοποθετημένες έτσι ώστε οι ρίζες τους να δίνουν απόλυτα νοήματα που λειτουργούν με σαφήνεια μέσα απ’ το ανθρώπινο συναίσθημα. Γραφή που μπορεί και προσφέρει νόημα και πνοή στη μοναδικότητα των στιγμών.
Ο ΥΠΝΟΣ ΤΟΥ ΑΝΕΜΟΥ
Φορτωμένος καραβίσια σκουριά
Ήρθε κι εδώ απ' το λιμάνι ο Αέρας.
Μόνος εγκάτοικος μιας πόλης Ερημωμένης από πανδημία πανικού.
Γυροφέρνει τις πλατείες και στο τέλος Σωριάζεται όπως όπως κατάχαμα
Κάτω απ' τα στέγαστρα της λαχαναγοράς.
Ένας άστεγος σχεδόν, κοιμισμένος Ανάμεσα σε φρούτα και μαρούλια
Που ξέφυγαν από τελάρα ή φορτηγά.
Εδώ, καθόλου δεν φυσά.
Βαθύς ύπνος
Καταπίνει τον άσαρκο γίγαντα.
Τα λιγοστά ανοιχτά παράθυρα
Τα τρώει τ' αλάτι που κουβάλησε
Απ' τον νεώσοικο με τις παλιές λαμαρίνες.
Αυτές που πέταξε στην αποβάθρα,
Μπροστά στα γέρικα ποντοπόρα,
Αλλα παροπλισμένα κι άλλα
Χωρίς ποτέ να βγούνε στα νερά.
Το ροχαλητό του εδώ κι εκεί παρασέρνει
Τα στρατσόχαρτα όπου θα τύλιγαν ψάρια
Και το παπούτσι του τελευταίου πελάτη
Που το 'βαλε στα πόδια ανάμεσα
Σε τρεις χιλιάδες άλλους νηστικούς.
Βιογραφικό
Η Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου είναι Ελληνίδα ποιήτρια. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953 και σπούδασε Νομικά και Φιλολογία. Εργάστηκε μέχρι τη συνταξιοδότησή της ως καθηγήτρια στη Δημόσια Μέση Εκπαίδευση. Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1974 και έκτοτε έχει εκδώσει δεκαπέντε βιβλία ποίησης, ένα πεζογραφίας και ένα ανθολόγιο μεταφρασμένης αρχαίας ελληνικής λυρικής ποίησης. Γραμματολογικά έχει τοποθετηθεί στη λεγόμενη «Γενιά του ‘70». Το βιβλίο της Ελάχιστα πριν (Νεφέλη 2005), ήταν υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο Ποίησης του 2006, το βιβλίο της Λιμός (Νεφέλη 2007), απέσπασε το Κρατικό Βραβείο Ποίησης το 2008, το βιβλίο της Το ελάχιστο Ψωμί της Συνείδησης (Μελάνι 2014)[1], απέσπασε το Βραβείο Ποίησης 2015 του ηλεκτρονικού λογοτεχνικού περιοδικού Ο Αναγνώστης, το βιβλίο της Παράκτιος Οικισμός (Μελάνι 2017), απέσπασε το Βραβείο Ζαν Μορεάς του «Γραφείου Ποιήσεως» και το βιβλίο της Είκοσι τέσσερις Χτύποι και Σιωπή (Μελάνι 2019), ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Ποίησης 2020 του ηλεκτρονικού λογοτεχνικού περιοδικού Ο Αναγνώστης. Η ποίησή της θεωρείται συγκερασμός της υπαρξιακής αγωνίας και της πολιτικής– κοινωνικής παρατήρησης με συνεχή την αναζήτηση της πυκνότητας και της συντομίας στην έκφραση. Αυτή η τελευταία αναζήτηση εκφράστηκε με αυστηρότητα στα δύο τελευταία βιβλία της, όπου όλα τα ποιήματα ( 50+50 ) είναι γραμμένα σε ακριβώς 24 στίχους. Ο αριθμός αποκαλύπτει, κατά την ποιήτρια, την ποίηση ως τελετουργία χρόνου και ρυθμού, που δεν μπορεί να ξεπερνά το αποτύπωμα ενός εικοσιτετραώρου, χρονικού συμβόλου του κύκλου «γέννηση - ακμή - θάνατος». Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες αλλά και στα τουρκικά και στα περσικά. Τελευταία κυκλοφόρησε επιτομή του έργου της στα γαλλικά ως Dimitra Christodoulou, Vingt – quatre battements et silence, traduit du grec par Michel Volkovitch, ed. Le miel des anges, 2021. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.