Συνέντευξη στην Χρυσάνθη Ιακώβου
Η Χλόη Κουτσουμπέλη μιλά για την ποιητική της γραφή, για το ρόλο της ποίησης στη σημερινή κοινωνία και για την ένατη ποιητική της συλλογή "ΤΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΝΤΕΣΠΕΡΕ" που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις.
Πείτε μου λίγα λόγια για την καινούργια σας ποιητική συλλογή.
Περιέχει τριάντα ένα ποιήματα, τα οποία χωρίζονται ανά τρία ή τέσσερα σε μικρές θεματικές ενότητες χωρίς ευδιάκριτα όρια, που συνδέονται όμως μεταξύ τους και αφηγούνται μία ενιαία ιστορία. Έτσι, από τον πρώτο στίχο του πρώτου ποιήματος "Με λένε Τζέιν. Τζέιν Μποντ" έως τον τελευταίο στίχο του τελευταίου ποιήματος "Είσαι απλώς μία συλλογή ποιημάτων που τελειώνει" διαδραματίζεται μία ολόκληρη υπόγεια μυθιστορία που έχει να κάνει με την λογοτεχνία, τον έρωτα, την ζωή, την διάψευση, τον θάνατο. Η συλλογή είναι αφιερωμένη στη μνήμη του αδελφού μου Βασίλη.
Τι καινούργιο φέρνετε με αυτήν την ποιητική σας συλλογή σε σύγκριση με το προηγούμενο συγγραφικό σας έργο;
Νομίζω ότι αυτή η συλλογή, σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη, έχει έναν πιο ανάλαφρο τρόπο να μιλάει για πολύ τραγικά θέματα: για το πένθος, την απώλεια, την υπαρξιακή αγωνία, τα παιδικά τραύματα που μας στοιχειώνουν, τα γηρατειά, το τέλος που πλησιάζει. Θα την χαρακτήριζα πιο παιχνιδιάρικη, το χιούμορ και ο σαρκασμός της δίνουν έναν αμφίβιο χαρακτήρα, μπορεί να ζει στον βυθό, αλλά και να αναπνέει στην επιφάνεια. Είναι πιο αποστασιοποιημένη από τον προσωπικό πόνο και άρα πιο καθολική, έχει μάθει να διαχειρίζεται καλύτερα και με μεγαλύτερη στωικότητα το δράμα και την τραγική ειρωνεία της ανθρώπινης μοίρας. Θα έλεγα ότι την χαρακτηρίζει μία ανάλαφρη βαρύτητα.
Αν ποίηση είναι η αιώνια μάχη με τις λέξεις, τα συναισθήματα και τα ανείπωτα λόγια, πιστεύετε πως έχετε κερδίσει αυτήν τη μάχη; Έχετε καταφέρει να αποτυπώσετε στο χαρτί αυτό που θέλετε να εκφράσετε;
Όχι, είναι πάντα μία άνιση μάχη, στην οποία γνωρίζω ότι δεν θα βγω ποτέ νικήτρια. Ο αγώνας γίνεται για την τιμή των όπλων.
Πόσο δύσκολη είναι η ποίηση στην Ελλάδα; Διαβάζουν οι Έλληνες ποίηση; Και από την άλλη, πόσο εύκολο είναι για έναν ποιητή να βρει εκδοτική στέγη;
Νομίζω ότι οι Έλληνες ως λαός είναι πολύ εξοικειωμένοι με την ποίηση. Κυλάει στο αίμα τους. Τι άλλο είναι τα μοιρολόγια, οι μαντινάδες, τα πειράγματα με στίχους, οι παροιμίες, τα γνωμικά, τα αινίγματα, αλλά και η λαμπρή μας κληρονομιά με την Ιλιάδα, την Οδύσσεια, την Σαπφώ, τους Προσωκρατικούς φιλοσόφους- ποιητές, τις Τραγωδίες; Ο απλός λαός έχει ενσωματώσει εν αγνοία του την ποίηση μέσα στην καθημερινότητά του. Ωστόσο, η εκπαίδευσή μας από μικρά παιδιά, ο τρόπος που διδάσκεται η ποίηση στα σχολεία με έναν στείρο και κλινικό τρόπο που αφαιρεί την χαρά και την μαγεία, αλλά και το γεγονός ότι ως λαός δεν φημιζόμαστε για την φιλαναγνωσία μας θέτουν μεγάλα εμπόδια στην εξοικείωση των Ελλήνων με ένα στοιχείο που ουσιαστικά υπάρχει μέσα τους. Οι Έλληνες δεν διαβάζουν γενικά και πολύ λιγότερο ποίηση. Νομίζω όμως ότι είναι σχετικά πιο εύκολο από ό, τι ήταν παλιά για έναν ποιητή να βρει εκδοτική στέγη. Απόδειξη η πληθώρα των ποιητικών συλλογών που κυκλοφορούν αυτή την στιγμή στην Ελλάδα.
Πιστεύετε στον κοινωνικό ρόλο των ποιητών; Θεωρείτε πως είναι καθήκον των ποιητών να συμβάλουν στην αναμόρφωση της κοινωνίας;
Οι ποιητές, όπως και όλα τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας, πρέπει να αλλάζουν και να αναμορφώνουν τον κόσμο με την δράση τους και την ζωή τους. Ο ποιητής οφείλει να μάχεται κι αυτός με όλες του τις δυνάμεις ενάντια στην κοινωνική αδικία, στην ξενοφοβία, στον ρατσισμό, στον φασισμό που όλο και περισσότερο απειλεί να κυριαρχήσει. Η ποίηση όμως δεν είναι ανάγκη να είναι καταγγελτική, ούτε να απεικονίζει δημοσιογραφικά την τρέχουσα πραγματικότητα. Ένας και μόνο στίχος μπορεί να αλλάξει την μέρα ή τον μήνα ενός ανθρώπου, να τον συγκινήσει και να τον κυριεύσει τόσο που να αλλάξει ολόκληρη την ζωή του. Αυτός ο στίχος όμως μπορεί να αφορά απλώς και το πόσο μόνο είναι το ένα φλιτζανάκι του καφέ παρατημένο πάνω στο τραπέζι. Μπορεί κάποιος να μιλήσει για τα σπουδαία και αιώνια θέματα της ανθρωπότητας ρίχνοντας τον προβολέα στα μικρά και ασήμαντα με έναν όμως ιδιαίτερο τρόπο. Η πιο εκκωφαντική ποίηση είναι η σιωπηλή ποίηση της καθημερινότητας.
Ποια θα λέγατε πως είναι η χρησιμότητα της ποίησης στη σημερινή κοινωνία;
Ποια είναι η χρησιμότητα ενός διάφανου φτερού πεταλούδας; Ενός πυρακτωμένου κάρβουνου στην φωτιά; Ποια η χρησιμότητα της Ομορφιάς και της Αλήθειας; Σήμερα όπως και χθες όπως και πάντα η ποίηση όπως και κάθε μορφή τέχνης μας εξανθρωπίζει, μας απομακρύνει από τον συριγμό του ερπετού, από την κτηνωδία του ζώου. Μεταμορφώνει τον κόσμο, τον κάνει από ασπρόμαυρο πολύχρωμο, βλέπουμε με την κόρη διασταλμένη το θαύμα γύρω και μέσα μας. Αποκτάμε καινούργια μέλη στην πλάτη που μας επιτρέπουν να πετάμε. Δεν νοείται κοινωνία χωρίς ποίηση, δεν νοείται ανθρώπινη ζωή χωρίς τέχνη. Η ποίηση είναι αρχαία, ήταν η πρώτη ομιλία, οι πρώτοι φθόγγοι, η πρώτη γραφή. Είναι παλιά και πάντοτε καινούργια.
Τι είναι αυτό για το οποίο μετανιώνετε και τι είναι αυτό που δεν έχετε κάνει ακόμα -σε ό,τι αφορά στη συγγραφή;
Να αφοσιωθώ τόσο πολύ στο μυθιστόρημα που γράφω που να κατοικώ πραγματικά μέσα του, σε ένα μικρό δωμάτιο υπηρεσίας στις σελίδες του, να αποτελώ κομμάτι της ίδιας της πλοκής, να μην έχω κανέναν αντιπερισπασμό και κανένα ερέθισμα από το έξω περιβάλλον. Αυτή την απόλυτη αφοσίωση στην γραφή δεν την έχω αποκτήσει ακόμα.
Συγγραφικά σχέδια για το μέλλον;
Έχω ξεκινήσει ένα μυθιστόρημα, αλλά δεν έχω καθόλου εμπιστοσύνη στην ποίηση. Όλο εισβάλλει και με εκτροχιάζει από την πεζογραφία, γι' αυτό είμαι επιφυλακτική. Θα πορευτώ όπως προκύψει.
