Top menu

Λάνγκστον Χιουζ: "Τα Μπρούτζινα πτυελοδοχεία"

Mεταφράζει ο Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης

 

Καθάρισε τα πτυελοδοχεία, αγόρι.
     Ντιτρόιτ,
     Σικάγο,
    Ατλάντικ Σίτι,
    Παλμ Μπητς.
Καθάρισε τα πτυελοδοχεία.
Ο ατμός στις κουζίνες του ξενοδοχείου,
Και ο καπνός στα λόμπυ του ξενοδοχείου,
Και η γλίτσα στα πτυελοδοχεία του ξενοδοχείου:
Μέρος της ζωής μου.
     Ε, αγόρι!
     Μια πεντάρα,
     Μια δεκάρα,
     Ένα δολάριο,
Δύο δολάρια την ημέρα.
     Ε, αγόρι!
     Μια πεντάρα,
     Μια δεκάρα,
     Ένα δολάριο,
     δύο δολάρια
Να αγοράσω παπούτσια για το μωρό.
Έχω να πληρώσω το ενοίκιο του σπιτιού
Τζιν, το Σάββατο,
Την εκκλησία την Κυριακή.
      Θεέ μου!
Μωρά και τζιν και εκκλησία
Και γυναίκες και την Κυριακή
Όλα ανακατεύονται με δεκάρες και
Δολάρια και καθάρισμα πτυελοδοχείων
Και το ενοίκιο του σπιτιού να πληρώσω.
       Ε, αγόρι!
Ένα γυαλισμένο μπολ από ορείχαλκο είναι όμορφο στον Κύριο.
Ο φωτεινός γυαλισμένος ορείχαλκος, όπως τα κύμβαλα
Των χορευτών του Βασιλιά Δαβίδ,
Όπως και τα ποτήρια κρασιού του Σολομώντα.
       Ε, αγόρι!
Ένα καθαρό πτυελοδοχείο στο βωμό του Κυρίου.
Ένα καθαρό φωτεινό πτυελοδοχείο όλα πρόσφατα γυαλισμένα
Τουλάχιστον αυτό μπορώ να προσφέρω.
      Έλα εδώ, αγόρι!

**

Το ‘αγόρι’ φυσικά στο ποίημα και ο τρόπος που χρησιμοποιείται, είναι άκρως υποτιμητικό ως λέξη. Σ’ αυτά, οπωσδήποτε θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και την επαναλαμβανόμενη χρήση της λέξης. Προφέρεται με έναν τόνο που καλεί σε δράση, κάτι που το ‘αγόρι’ πρέπει να φέρει εις πέρας, μέσα στις κουζίνες, στα λόμπυ του ξενοδοχείου, ή οπουδήποτε αλλού. Βασική αποστολή φυσικά, και ο καθαρισμός των πτυελοδοχείων. Αλλά η μεγάλη στροφή έρχεται με την αποδοχή του ομιλητή, ότι όλα αυτά αποτελούν ‘μέρος της ζωής μου’. Πεντάρες, δεκάρες, δολάρια, όλα μαζεύονται για δαπανηθούν σε πολυποίκιλες καταστάσεις και υποχρεώσεις! Παπούτσια για το μωρό, ενοίκιο για το σπίτι, τζιν για το Σαββατόβραδο, κάτι για την εκκλησία την Κυριακή. Αυτές είναι οι ευθύνες του ‘αγοριού’ και του αφηγητή του ποιήματος. Στη συνέχεια, το ποίημα οδεύει προς μια πιο θρησκευτική χροιά, αλλά μακρυά από την ιδέα της κυριακάτικης εκκλησίας. Όμορφα γυαλισμένα μπωλ από ορείχαλκο, χορευτές του Δαβίδ, ποτήρια κρασιού του Σολομώντα. Πρόκειται για τη μετάβαση του εγκόσμιου ορείχαλκου (πτυελοδοχεία και λόμπυ του ξενοδοχείου), σε πιο θείες μορφές (χορευτές, Σολομών). Το μεγάλο ερώτημα εδώ είναι ποιος είναι ο άνθρωπος εντολέας και ποιος είναι το ‘αγόρι’.

Το πτυελοδοχείο, ήταν δοχείο κατασκευασμένο για φτύσιμο, ειδικά από όσους μασούσαν κάποτε καπνό. Στα τελευταία χρόνια ο όρος χρησιμοποιείται περισσότερο για έναν τύπο δοχείου ή ένα είδος νεροχύτη που χρησιμοποιείται στην οδοντιατρική. Στα τέλη του 19ου αιώνα, στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αυστραλία, τα πτυελοδοχεία έγιναν κοινό χαρακτηριστικό στις παμπ, τους οίκους ανοχής, τις αίθουσες, τα ξενοδοχεία, τα καταστήματα, τις τράπεζες, στα σιδηροδρομικά βαγόνια, και σε άλλα μέρη όπου συγκεντρώνονταν κυρίως ενήλικες άνδρες. Στις αρχές του εικοστού αιώνα, ο ορείχαλκος είναι το πιο διαδεδομένο υλικό για την κατασκευή πτυελοδοχείων. Άλλα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για τη μαζική παραγωγή πτυελοδοχείων, ήταν το γυαλί και η καλής ποιότητας πορσελάνη. Σε ορισμένα βέβαια ακριβά ξενοδοχεία, το πτυελοδοχείο θα μπορούσε να φέρει περίτεχνες διακοσμήσεις στην εξωτερική του επιφάνεια. Η ευρεία χρήση πτυελοδοχείων θεωρήθηκε πρόοδος για τη δημόσια υγεία και τα ήθη, αφού είχε σκοπό να αντικαταστήσει αυτό που συνέβαινε στο παρελθόν, όπως το φτύσιμο στα πατώματα, τους δρόμους, και τα πεζοδρόμια, καταστάσεις για τις οποίες σε ορισμένα μέρη ψηφίστηκαν και ειδικοί κατασταλτικοί νόμοι. Τα πτυελοδοχεία ήταν επίσης χρήσιμα σε ανθρώπους που έπασχαν από φυματίωση και έφτυναν συνεχώς. Τα δημόσια πτυελοδοχεία, μερικές φορές, περιείχαν ένα διάλυμα ενός αντισηπτικού όπως καρβολικό οξύ, με στόχο τον περιορισμό της μετάδοσης της νόσου. Στις αρχές του εικοστού αιώνα, μάλιστα, οι γιατροί έκαναν έκκληση στους φυματικούς να χρησιμοποιούν τα προσωπικά πτυελοδοχεία τσέπης με σφιχτά καπάκια όπου θα μπορούσαν να φτύνουν, αντί των δημόσιων. Μετά την επιδημία γρίπης του 1918, άρχισε να δυσφημείται η δημόσια χρήση του πτυελοδοχείου και να χρησιμοποιείται ολοένα και σπανιότερα. Οι τσίχλες αντικατέστησαν τον καπνό ως αντικείμενο μασήματος στη νεότερη γενιά, και τα τσιγάρα θεωρούνταν πλέον πιο υγιεινά από το μάσημα του καπνού. Ενώ ακόμα δεν ήταν ασυνήθιστο να βρίσκονται πτυελοδοχεία σε ορισμένους δημόσιους χώρους σε περιοχές των ΗΠΑ ως αργά ως τη δεκαετία του 1930, τεράστιος αριθμός παλαιών πτυελοδοχείων από ορείχαλκο βρέθηκαν πεταμένα σε μονάδες απορριμμάτων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Στις μέρες μας αρκετά από αυτά βρίσκονται πλέον σε μουσεία κυρίως καπνού.