Συνέντευξη στον Ιωσήφ Αρνές
Φωτογραφίες: Στράτος Προύσαλης
Συνομιλήσαμε με τον συγγραφέα Παναγιώτη Μπαρμπαγιάννη με αφορμή την έκδοση του θεατρικού του έργου Ερυθρό από τις εκδόσεις Βακχικόν. Το έργο του παίζεται αυτή την περίοδο στο θέατρο ΠΚ.
Τι είναι εκείνο που σας ωθεί να γράφετε;
Είναι μία στιγμή. Μία στιγμή συν-κίνησης με κάτι που συμβαίνει γύρω σου. Δεν ξέρω εάν μπορεί να εξηγηθεί ή να ειπωθεί με λόγια, αλλά η διαδικασία της γραφής έχει να κάνει με μια εσωτερική ανάγκη του να αποτυπώσεις μία στιγμή που δεν θες να ξεχάσεις. Ή τουλάχιστον έτσι λειτουργεί σε μένα. Σαν να υπάρχει ένα πυροτέχνημα μέσα στο μυαλό σου και να θες να το αποτυπώσεις, τραβώντας το φωτογραφία για να μπορείς να το δεις και λίγο πιο μετά.
Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για εσάς είναι να καταφέρετε να εκφράσετε τη σκέψη σας πάνω στο χαρτί;
Είναι δύσκολες οι λέξεις. Περίπλοκες. Άλλες βαριές και άλλες ανάλαφρες. Μπορούν να σε πετάξουν μαζί τους αλλά και να σε τσακίσουν δίχως γυρισμό. Οι λέξεις έχουν ανάσα. Το κείμενο μπορεί να κείτεται νεκρό επάνω σε ένα χαρτί αλλά διαβάζοντας οι λέξεις σηκώνονται και αποκτούν ζωή. Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει με τη γραφή. Οι λέξεις είναι συναισθήματα, καταστάσεις και στιγμές που προσπαθείς να τις συμπυκνώσεις σε λίγα γράμματα και γραμμές. Κι από ζωντανά να τα αποκοιμήσεις μεχρι κάποιος άλλος να τις ξυπνήσει με τη δική του ανάγνωση.
Ποιες οι επιρροές σας;
Η μητέρα μου.
Οι νονές μου.
Ο πατέρας μου.
Η Μαργαρίτα Καραπάνου.
Ο μικρός Παναγιώτης που γνώρισα πριν λίγα χρόνια.
Οι στιγμές που κάποιος μιλά και τα λόγια του πυροδοτούν δικές μου εικόνες – άσχετες, απρόσμενες, δίχως λογική.
Ποια θεματολογία κρατεί τον κυρίαρχο ρόλο στα έργα σας; Συναίσθημα ή λογική και γιατί;
Πριν λίγο καιρό έκανα ένα τατουάζ προσπαθώντας να απαντήσω στην ερώτηση αυτή. Συναίσθημα ή λογική. Πώς ζούμε δίχως συναίσθημα ; Κι αφού μπορώ να αναρωτηθώ το παραπάνω ερώτημα, πως μπορώ να μην ζω με τη λογική ; Θεωρώ πως αυτές οι δύο έννοιες αλληλοσχετιζονται σε ένα αέναο και επαναλαμβανόμενο κύκλο που ακροβατούν ανάμεσα στη Διονυσιακή και Απολλωνία φύση του ανθρώπου. Όσον αφορά στη γραφή, δεν προσπαθώ να γράφω με κάποιο τρόπο. Με αγγίζουν θέματα που σχετίζονται με την προσωπική ευθύνη του κάθε ανθρώπου απέναντι στην κοινωνία. Με ενδιαφέρει να είμαι πολίτης και όχι ιδιώτης.
Πείτε μας λίγα λόγια για το βιβλίο σας.
Το ερυθρό είναι μία αληθινή ιστορία. Μιλά για τη βία που γεννιέται από τους ίδιους τους γονείς. Ένα χάδι, μία αγκαλιά, ένα χαστούκι, ένας φόνος δεν είναι μόνο ενδείξεις βίας ή αγάπης. Μπορεί να είναι και τα δύο. Μικρή η απόσταση των εννοιών αυτών. Και ιδιαίτερα στο Ερυθρό που η βία εμφανίζεται μέσα από την ευθύνη των γονέων απέναντι στο παιδί τους. Ιδιαίτερη λέξη και το «τους». Λες και μας ανήκουν οι άνθρωποι. Λες και μας ανήκουν τα παιδιά μας. Νιώθω πως γελιόμαστε ακόμη κι όταν νομίζουμε πως μας ανήκει ο ίδιος μας ο εαυτός.
Συγγραφέας γεννιέσαι ή γίνεσαι;
Τι δύσκολη ερώτηση. Ας ξεκινήσουμε πως και οι δύο λέξεις ξεκινούν με γ. Και το γ υπάρχει διπλό στη λέξη συγγραφέας. Άρα ψηφίζω και τα δύο. Απλά.
Αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι στον τομέα της λογοτεχνίας τι θα ήταν αυτό;
Να υπάρχουν περισσότερα βιβλία που να φωνάζουν σήκω από εκεί που κάθεσαι και Όρμα εκεί έξω. Άλλαξε ο,τι μπορείς. Όρμα. Σήκω. Βουρ.
Όλο και περισσότεροι νέοι συγγραφείς εμφανίζονται στον ορίζοντα. Αν έπρεπε να συνομιλήσετε μαζί τους, τι ήταν αυτό που θα τόνιζατε περισσότερο;
Δεν νομίζω πως θα τόνιζα κάτι. Θα ήθελα τόσο πολύ να τους/τις ακούσω. Θα ήταν ιδιαίτερη χαρά να μπορώ να μιλήσω και με άλλους ανθρώπους που καίγεται το μέσα τους και έχουν επιλέξει το στυλό ή το μολύβι τους για να μιλήσουν. Διαβάζοντας τα βιβλία τους, συνομιλείς με τον πιο ιδιαίτερο τρόπο. Μαθαίνεις τους φόβους τους, τα θέλω τους, τις ανάγκες τους. Και κάπως έτσι μοιράζεσαι και τα δικά σου. Γι’ αυτό το λόγο, κιόλας, σε λίγες ημέρες ξεκινά το «Κοινές Όψεις – Βιωματικό Εργαστήριο Δημιουργικής Γραφής» που έχουμε δημιουργήσει στο Ροδάκινο – Εργαστήριο Συστημικής Ψυχοθεραπείας και Παιδαγωγικής σε συνεργασία με τις εκδόσεις Βακχικόν.
Έχετε επόμενα συγγραφικά σχέδια;
Αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν τρία βιβλία μου από τις εκδόσεις Βακχικόν και τον επόμενο χρόνο είμαστε σε συζητήσεις σχετικά με ακόμη δύο. Ένα θεατρικό κείμενο που θα ανέβει το Μάιο στο θέατρο ΠΚ κι ένα ακόμη που αφορά στην αφόρητη αγάπη. Ίδωμεν.
