Top menu

"Αρχαιόπολη, Βόλος - Πήλιο": Συνέντευξη με την Γιώτα Πάντου

Συνέντευξη στην Σοφία Πολίτου-Βερβέρη

Διαβάσαμε το βιβλίο σας Αρχαιόπολη, Βόλος - Πήλιο, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κοντύλι, και θα θέλαμε να μας πείτε πότε και πώς αποφασίσατε να συνδυάσετε την επιστήμη της αρχαιολογίας με τη συγγραφή, επικοινωνώντας τον αρχαίο με τον σύγχρονο κόσμο μέσω ενός βιβλίου;

Το καλοκαίρι του 2018, αγόρασα στο πωλητήριο του αρχαιολογικού χώρου της Terracina, στο Λάτσιο της Ιταλίας, ένα μικρό βιβλιαράκι γραμμένο στα ιταλικά με ιστορίες για παιδιά που διαδραματίζονταν στην αρχαιότητα. Γρήγορα συνειδητοποίησα ότι οι ιστορίες δεν είχαν να κάνουν με την Terracina ούτε καν την ευρύτερη περιοχή του Λάτσιο, αλλά αντίθετα εκτυλίσσονταν στη Ρώμη στα αυτοκρατορικά χρόνια. Σκέφτηκα τι ωραία που θα ήταν αν υπήρχαν τέτοια βιβλία με τοπικό χαρακτήρα και διαχρονική ματιά στο παρελθόν. Αμέσως, το μυαλό μου πήγε στον Βόλο που έχει τόσους πολλούς αρχαιολογικούς χώρους και για καθέναν θα μπορούσε να γραφτεί μια ξεχωριστή ιστορία. Όταν επέστρεψα λοιπόν από το ταξίδι, ξεκίνησα να γράφω την πρώτη ιστορία. Ήταν το «Καινούριο ξεκίνημα» με τον μικρό Βορέα που αναγκάζεται να εγκαταλείψει την πόλη του. Ο τίτλος της ιστορίας αποδείχτηκε προφητικός. Η συγγραφή της αποτέλεσε και για εμένα ένα καινούριο ξεκίνημα στον κόσμο του βιβλίου.

Οι ιστορίες που διαβάζουμε στο βιβλίο σας προέκυψαν κατόπιν αρχαιολογικής μελέτης ή η καταγραφή τους είναι κυρίως προϊόν μυθοπλασίας; Περιγράψτε μας συνοπτικά τη διαδρομή που οδήγησε στη συγγραφή και πείτε μας με λίγα λόγια τι θα ανακαλύψουν μέσα στις σελίδες του οι αναγνώστες και αναγνώστριες.

Αρχικά υπάρχει μια ιδέα, αυτό για το οποίο θέλω μιλήσω στους αναγνώστες είτε γιατί ως αρχαιολόγος το θεωρώ ιδιαίτερο και σημαντικό, είτε γιατί από την εμπειρία μου ως ξεναγός γνωρίζω ότι θα τους αρέσει να διαβάσουν για αυτό. Η ιδέα μπορεί να είναι ένας αρχαίος θεσμός που αναφέρεται σε μια επιγραφή, ένα αντικείμενο σε κάποιο μουσείο, ένα αρχαίο λατομείο, οτιδήποτε. Στη συνέχεια, ακολουθεί έρευνα για συλλογή αρχαιολογικών στοιχείων που σχετίζονται με την αρχική ιδέα και σιγά σιγά γύρω από την αρχαιολογική πληροφορία χτίζεται η ιστορία με πρόσωπα και γεγονότα που είναι προϊόντα μυθοπλασίας. Στο πρώτο βιβλίο της σειράς Αρχαιόπολη, οι αναγνώστες θα διαβάσουν δέκα μικρές αυτοτελείς ιστορίες που διαδραματίζονται από τα νεολιθικά μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια στον Βόλο και το Πήλιο.

Το έργο σας εκδόθηκε το 2020 εν μέσω καραντίνας, όμως γράφτηκε και την ίδια χρονιά; Η εμπειρία του να δημιουργείτε, να επικοινωνείτε και να μοιράζεστε κάτω από αυτές τις νέες και ασυνήθιστες συνθήκες, τι εντυπώσεις σας άφησε;

Η Αρχαιόπολη γράφτηκε το 2018 και ξεκίνησε το δύσκολο ταξίδι της αναζήτησης εκδότη  αμέσως μετά. Ήμουν πολύ τυχερή που οι εκδόσεις Κοντύλι με έδρα τις Πινακάτες Πηλίου έδειξαν αμέσως ενδιαφέρον και πίστεψαν σε αυτή τη δουλειά. Μέσα στο 2020 κατά τη διάρκεια της καραντίνας, η Αρχαιόπολη δουλεύτηκε ξανά αρκετά. Η απομόνωση είναι σύμμαχος για τους συγγραφείς. Όμως, ανυπομονώ να έρθει η στιγμή που θα μπορούμε όλοι να μαζευτούμε σε μια ωραία αίθουσα ή και σε μια πλατεία ένα καλοκαιρινό βράδυ σε κάποιο χωριό του Πηλίου και να μιλήσουμε για την Αρχαιόπολη, να δραματοποιήσουμε κάποιες ιστορίες, να επισκεφτούμε μαζί τις πόλεις και τα χωριά των ηρώων.

Στεκόμαστε στο πολυδιάστατο προφίλ της Αρχαιόπολης, Βόλος-Πήλιο. Θα το χαρακτηρίζατε ως ένα αμιγώς παιδικό βιβλίο, ένα βιβλίο για κάθε ηλικία, ένα βιβλίο που θα μπορούσε να συνοδέψει την επίσκεψη σε ένα από τα τοπικά μουσεία της Μαγνησίας ή κάτι άλλο; Κι αυτό, με αφορμή την ιδιότητά σας ως πιστοποιημένη ξεναγός που εκπονεί ειδικά προγράμματα ξενάγησης για παιδιά και ενήλικες.

Οι ήρωες στην Αρχαιόπολη είναι κυρίως παιδιά. Ήθελα ο αρχαίος κόσμος να φανεί οικείος στον αναγνώστη. Ο τρόπος με τον οποίο σκέφτεται, ενεργεί και νιώθει ένα παιδί δεν αλλάζει όσες χιλιάδες χρόνια και αν περάσουν. Η Αρχαιόπολη όμως είναι ένα βιβλίο που μπορεί να διαβαστεί και από μεγάλους. Οι μικροί ήρωες της Αρχαιόπολης είναι το μέσον για να ειπωθούν αληθινές ιστορίες από την αρχαιότητα που αφορούν όλους μας. Και ως συγγραφέας και ως ξεναγός προσπαθώ ώστε οι αναγνώστες και οι ταξιδιώτες να μπορέσουν να φανταστούν το αρχαίο παρελθόν, να σχηματίσουν κάποιες εικόνες στο μυαλό τους. Και την ώρα της ξενάγησης αυτό ακριβώς κάνω. Πολλές φορές οι ξεναγήσεις μου ξεκινούν με την προτροπή «θέλω να φανταστείτε εδώ...» Τι να φανταστούν; Τα δεκάδες αγάλματα που ήταν στημένα γύρω από έναν ναό, τα χρώματα πάνω στο μάρμαρο, τη σκόνη στην αγορά, τις φωνές των θεατών στην αρένα, την κούραση των αγροτών. Αν η Αρχαιόπολη κατορθώνει στις σελίδες της να ζωντανέψει λίγο τον αρχαίο κόσμο, τότε το βιβλίο έχει πετύχει έναν πολύ βασικό του στόχο.

Μιλήστε μας για το παράρτημα στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου σας, που είναι ένας θησαυρός κατά τη γνώμη μας. Πόσο αναγκαία πιστεύετε πως είναι αυτή η επεξήγηση από εσάς προς τον αναγνώστη, σχετικά με τις δέκα ιστορίες που προηγούνται;

Όταν διάβαζα το ιταλικό βιβλιαράκι που σας ανέφερα, είχα σκεφτεί πόσο ωραία θα ήταν αν υπήρχε ένα επεξηγηματικό κεφάλαιο για κάθε ιστορία. Θυμάμαι ότι το είχα αναζητήσει στο τέλος του βιβλίου, χωρίς να το βρω. Ήθελα να ξέρω πού βρίσκονταν οι μικροί ήρωες, πότε ακριβώς έζησαν, κ.τ.λ. Έτσι όταν ξεκίνησα να δουλεύω την ιδέα της Αρχαιόπολης, αποφάσισα να εντάξω ένα τέτοιο κεφάλαιο, ένα επιμύθιο ίσως θα μπορούσαμε να το πούμε, αν και στο βιβλίο ονομάζεται απλά Παράρτημα. Εκεί λοιπόν, μου δίνεται η δυνατότητα να μιλήσω απευθείας στον αναγνώστη και να δώσω συγκεκριμένες αρχαιολογικές πληροφορίες που στόχο έχουν να τον εμπνεύσουν, ώστε να επισκεφτεί το μουσείο ή τον αρχαιολογικό χώρο ή ακόμη να αναζητήσει να διαβάσει κάτι περισσότερο για όσα αναφέρονται στο βιβλίο. Το Παράρτημα στην Αρχαιόπολη παντρεύει τη ζωή των ηρώων με την αρχαιολογική πληροφορία και κάποιες φορές ακροβατεί ανάμεσα στην αλήθεια και τη μυθοπλασία. Ήθελα ο αναγνώστης για μια μικρή στιγμή να αναρωτηθεί «υπήρξε πραγματικά ο Τιμοσθένης;» ή «βρέθηκε αλήθεια η ταβέρνα της Αριστώς;»  

Ετοιμάζετε κάποιο νέο έργο; Αν ναι, θα θέλατε να μας αποκαλύψετε κάτι γι’ αυτό;

Οι ιστορίες από την αρχαιότητα είναι ατελείωτες και οι φωνές και άλλων μικρών ηρώων θέλουν και αυτές να ακουστούν! Σκοπός μου είναι η Αρχαιόπολη να ταξιδέψει σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Αυτήν τη στιγμή λοιπόν δουλεύω πάνω στο αντίστοιχο βιβλίο για την ευρύτερη περιοχή της Λάρισας. Στο δεύτερο λοιπόν βιβλίο της σειράς, οι ιστορίες θα είναι λιγότερες αλλά μεγαλύτερες με περισσότερη πλοκή και μια δόση μυστηρίου για να μας κρατά σε αγωνία. Και τα κεφάλαια στο Παράρτημα θα είναι και αυτά λίγο πιο αναλυτικά.

Πού μπορούμε να σας συναντήσουμε διαδικτυακά αλλά και από κοντά;

Θα με συναντήσετε στα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους της Θεσσαλίας όταν επιτέλους ανοίξουν! Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου στην ηλεκτρονική μου διεύθυνση papantou@buffalo.edu και όσοι αγαπάτε τον Βόλο και το Πήλιο μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του Pelion Culture (www.pelionculture.gr) στην οποία περιγράφω τις ξεναγήσεις που έχω σχεδιάσει και προσφέρω σε ενήλικες και παιδιά.

**

Η Γιώτα Πάντου γεννήθηκε και μεγάλωσε στον Βόλο. Σπούδασε Αρχαιολογία στη Θεσσαλονίκη και εργάστηκε ως αρχαιολόγος για αρκετά χρόνια. Η αγάπη της για τα ταξίδια, την έρευνα και τη συγγραφή την οδήγησε στην Αμερική, όπου απέκτησε μεταπτυχιακό και διδακτορικό τίτλο σπουδών στην Αρχαιολογία της Μεσογείου από το State University of New York at Buffalo. Η έρευνά της για τη Μυκηναϊκή Ελλάδα δημοσιεύθηκε στο American Journal of Archaeology. Ως υπότροφος της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να ταξιδέψει σε όλη την Ελλάδα και να μελετήσει δεκάδες αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία. Για αρκετά χρόνια εργάστηκε στην εκπαίδευση διδάσκοντας λατινικά σε μαθητές Δημοτικού και Γυμνασίου σε ιδιωτικά σχολεία στην πολιτεία του Κολοράντο στις ΗΠΑ. Τα τελευταία χρόνια, επέστρεψε στο λιμάνι των Αργοναυτών, όπου ζει πια μόνιμα, ταξιδεύει και εργάζεται ως ξεναγός, εκπονώντας μάλιστα ειδικά προγράμματα ξενάγησης για παιδιά. Κάποιες από τις ιστορίες που διηγείται στις ξεναγήσεις της, ήθελαν να ταξιδέψουν μακρύτερα. Τις μετέφερε λοιπόν στο χαρτί για να συνεχίσουν το ταξίδι τους…