Γράφει η Λεύκη Σαραντινού
Μία άγνωστη ιστορία σχετικά με την Καταστροφή της Σμύρνης γίνεται αφορμή για να γράψει το πόνημά του ο γνωστός ταξιδιώτης και συγγραφέας Πέτρος Πουρλιάκας. Πιο συγκεκριμένα, το έργο του περιστρέφεται γύρω από τη διάσωση 825 ψυχών από τη φλεγόμενη Σμύρνη από ένα ιαπωνικό πλοίο. Το συγκεκριμένο πλοίο ήταν φορτωμένο με πολύτιμο μετάξι, φαίνεται όμως πως ο ανθρωπιστής πλοίαρχος δεν δίστασε να πετάξει στη θάλασσα όλο το πανάκριβο φορτίο του προκειμένου να διασώσει τους δυστυχείς Έλληνες από τον όλεθρο και τη σφαγή.
Το γεγονός τεκμηριώνεται ιστορικά από πολλές πηγές, αλλά η τύχη του πλοίου αγνοείται μετά από τη μεταφορά των Ελλήνων που πραγματοποίησε στο λιμάνι του Πειραιά. Άραγε ήθελε το πλήρωμα και ο πλοίαρχος να παραμείνουν ανώνυμοι ή η ιαπωνική κυβέρνηση δυσαρεστήθηκε επειδή ο πλοίαρχος έχασε τόσα πολλά χρήματα πετώντας στη θάλασσα φορτίο τόσο μεγάλης αξίας; Δεν θα το μάθουμε ποτέ, αυτό που μπορούμε, όμως, να πούμε με βεβαιότητα είναι ότι η απόφαση αυτή του πλοιάρχου να διασώσει, παρά τις απειλές των Τούρκων, τόσο πολλούς ανθρώπους, υπήρξε, αδιαμφισβήτητα, σύμβολο αυτοθυσίας και ηρωισμού, ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς ότι οι περισσότεροι από τους ξένους που βρίσκονταν στη Σμύρνη εκείνες τις τραγικές μέρες έκλειναν τα μάτια και έμεναν αδρανείς μπροστά στην Καταστροφή, τους φόνους και τις λεηλασίες που σημειώνονταν μπροστά στα μάτια τους.
Ο Πουρλιάκας, αφορμώμενος από το παραπάνω γεγονός, δημιουργεί ένα περίτεχνο μυθιστόρημα μεγάλης ιστορικής αξίας, με πολλές υποσημειώσεις, οι οποίες περιέχουν πολύ χρήσιμες, αλλά και άγνωστες πολλές φορές πληροφορίες, τόσο για την ίδια τη Σμύρνη, όσο και για την ιαπωνική κουλτούρα και Ιστορία.
Ο συγγραφέας αρχίζει την αφήγησή του από το έτος 1918 και την εξελίσσει σε δύο παράλληλους άξονες: ο ένας διαδραματίζεται στην Ιαπωνία, εκεί όπου ξεκίνησε την πορεία του ο -ανώνυμος- Ιάπωνας πλοίαρχος και στην ίδια τη Σμύρνη, όπου αφηγείται τη ζωή κάποιων Ελλήνων πριν και κατά τη διάρκεια των τραγικών γεγονότων του 1922. Αυτό είναι και το πιο ενδιαφέρον σημείο του βιβλίου -μαζί με τον πλούτο γνώσεων που περιέχουν οι υποσημειώσεις- αφού, καθώς τα χρόνια περνούν ως το 1922, η υπόθεση εξελίσσεται σε δύο πολύ διαφορετικά μεταξύ τους μέρη και οι ήρωες της κάθε μίας από τις ιστορίες κάποια στιγμή συναντώνται.
Ο συγγραφέας απεικονίζει με θαυμαστό τρόπο τόσο τη ζωή στη Σμύρνη όσο και στην Ιαπωνία. Το βάρος της αφήγησής του πέφτει πρωτίστως στην ίδια την Ιστορία και δευτερευόντως στη φανταστική μυθιστορία που δημιουργεί. Παρ’ όλα αυτά, μία μυθιστορία είναι σαφώς ο καλύτερος τρόπος προκειμένου να αφηγηθεί κάποιος τα ιστορικά γεγονότα μέσα από τα μάτια των απλών ανθρώπων της εποχής που έζησαν τα τραγικά αυτά γεγονότα από πρώτο χέρι.
Το «Αλμυρό μετάξι» επομένως, πρόκειται για ένα πολύ ιδιαίτερο βιβλίο και για ένα βιβλίο έκπληξη που θα ικανοποιήσει τα μέγιστα όσους αναγνώστες επιθυμούν να μαθαίνουν πράγματα με την ανάγνωση βιβλίων, αλλά και τους λάτρεις της Ιστορίας και του ιστορικού μυθιστορήματος.
