Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 41

Η ευδαίμων Νορβηγία και η περιδιάβαση στο “ύψιστο” -Άρθρο του Δ. Αγραφιώτη

Μια χώρα, η Νορβηγία, διέφυγε την οικονομική κρίση και διατηρεί ένα επίπεδο ευημερίας αυξανόμενο ή τουλάχιστον σταθερό. Όντως διέφυγε την κρίση; Το πετρέλαιο/οι ορυκτοί υδρογονάνθρακες, η οργανωτική δεινότητα και το τεράστιο απόθεμα θάρρους και αντοχής εξηγούν τη συνεχή οικονομική ανάπτυξη σε μια χώρα που πέρασε φάσεις μεγάλης φτώχειας και αναγκαστικής μετανάστευσης στους προηγούμενους αιώνες. Το Ταμείο της για τις μελλοντικές γενιές ιδρύθηκε ως μηχανισμός εξασφάλισης των κατοίκων από απρόβλεπτες μελλοντικές καταστροφές, τροφοδοτείται από τις εξέδρες των υδρογονανθράκων του Ατλαντικού. Οι Νορβηγοί θα μπορούσαν να επενδύσουν σε όποια χώρα θα ήθελαν σημαντικά χρηματικά: έχει προταθεί μάλιστα από μέρος των πολιτών να αγοράσουν την εταιρία της Microsoft (ΗΠΑ). Η παράδοση των σκληροτράχηλων εξερευνητών των πόλων παραμένει ζωντανή στα αναρίθμητα Μουσεία της χώρας, που τους έχουν ειδικά αφιερωθεί. Το στερεότυπο του Νορβηγού ανδρός, σοβαρού, στιβαρού, ανιδιοτελούς και τιμίου παραμένει ισχυρό και πολλές διεθνείς αποστολές ειρήνης και βοήθειας ανά τον κόσμο, ακόμη και σήμερα, διευθύνονται από τους απογόνους των ατρόμητων θαλασσοπόρων (πχ, των Nansen, Amundsen, Heyerdahl της αποστολής Κον-τίκι). Ωστόσο, στις συζητήσεις με τους κατοίκους της χώρας, πέρα από την απειλή των ψυχικών διαταραχών λόγω της έλλειψης φωτός και των δύσκολων κλιματολογικών συνθηκών, δύο νέα ζητήματα βαραίνουν τον διάλογο: η σφαγή του 2011 (77 άτομα θανατώθηκαν ύστερα από έκρηξη βόμβας στο Όσλο και από τους πυροβολισμούς στο γειτονικό νησί από φανατικό εθνικιστή) και η πρόσφατη άφιξη των μεταναστών από τη Μέση Ανατολή. Η παροιμιώδης ανοχή μοιάζει ξαφνικά εύθραυστη. Μια άλλη «κρίση» λανθάνει σ’ αυτή την εξιδανικευμένη εικόνα ευημερίας και καλής διοίκησης;

Η διάγνωση της κατάστασης στην ευδαίμονα Νορβηγία με όρους «κρίσης» ίσως να είναι το κατάλοιπο αγωνίας ή η αμυντική προδιάθεση των ανθρώπων του Νότου; Αναμφίβολα, η Ευρώπη κυβερνιέται από τον Βορρά, καθώς οι κάτοικοι του παρουσιάζονται, πιο ισχυροί στη τωρινή φάση της Ιστορίας της, και είναι σχεδόν μοιραίο να δημιουργηθεί η επιθυμία -από τους κατοίκους του Νότου- να ανιχνευθούν τα χαρακτηριστικά των κυρίαρχων της στιγμής. Δικαιολογείται λοιπόν, η κριτική στάση και η αναζήτηση των ευάλωτων σημείων των βορείων, όχι βέβαια μόνο λόγω της συγκυρίας της ανισότητας στο επίπεδο της ισχύος αλλά και στο όνομα της ανάγκης για αμοιβαία ανάγνωση των πολιτιστικών ιδιοτυπιών στις δυο επικράτειες της Ευρώπης.

Αν προς στιγμή εγκαταλείψουμε τον κόσμο των οικισμών και των πόλεων και στραφούμε προς τη «φύση», τι θα προέκυπτε με την αναμέτρηση με το λεγόμενο φυσικό περιβάλλον της Νορβηγίας; Σ’ αυτή την περιπέτεια μια εικόνα μπορεί να λειτουργήσει ως ορόσημο: «Περιπλανώμενος πάνω από μια θάλασσα ομίχλης» (1818) του Γερμανού Ζωγράφου Φρίντριχ Κάσπαρ Νταβίντ (1774-1840), Kunsthalle , Hamburg,DE. [https://www.google.gr/search?q=gaspar+david+painter+german&rlz]. Ο πίνακας εγγράφεται στην ρωμαντική παράδοση και θεωρείται ως ο σαφέστερος μάρτυρας του υψηλού-ύψιστου (sublime)στη ζωγραφική, και έχουν γραφεί γι’ αυτόν ένας τεράστιος αριθμός άρθρων και βιβλίων. Στην περίπτωση μας, θα λειτουργήσει ως οδηγός, ως οδοδείκτης στην εμπειρία του νορβηγικού τοπίου. Θα επιλεγούν ορισμένες στιγμές του ταξιδιού, για να φανεί και η χρησιμότητα του πίνακα στην αναγνώριση του τοπίου και στην οργάνωση της πρόσληψής του.

Το τραίνο από το Όσλο στο Τρόντχαιμ, διασχίζει τη κεντρική Νορβηγία. Εναλλαγή, πεδιάδων, λιμνών, οροπεδίων, κοιλάδων και ποταμιών και σπίτια με έντονα χρώματα κατανέμονται «αραιά – αραιά», καθώς οι κάτοικοι έχουν ένα είδος αγοραφοβίας, μια και θεωρούν ότι η απομόνωση σε αποστάσεις χιλιομέτρων, διευκολύνει τη συλλογική ζωή σε κοινότητες -το ιδανικό γι' αυτούς θάταν για κάθε σπιτι-νοικοκυριό κι ένα νησί, πραγματικό ή νοητό. Σε μια στιγμή το τραίνο, περνάει στην άκρη μιας ασάλευτης, ακίνητης λίμνης όπου καθρεφτίζεται ένα χιονισμένο βουνό͘ καθώς το τραίνο επιταχύνει το «βουνό» και το είδωλο του συγχέονται και η αίσθηση ότι το τραίνο, εισέρχεται στην αντανάκλαση, δημιουργεί την αίσθηση ότι le double -το είδωλο της φύσης γίνεται πιο ισχυρό από την ίδια. Μία παράξενα υπερβατική έλξη, σχεδόν ένας ίλλιγγος. Το πέρασμα στην άλλη πλευρά του καθρέφτη, ως στιγμιαία παραίσθηση, διατρέχει όλο το σώμα. Απαιτεί ένα γρήγορο κλείσιμο των ματιών για να σταματήσει, έστω και πρόσκαιρα, η έντονη φαντασίωση του άλλου κόσμου που καταπίνει τον αισθητό, ακόμη κι αυτό το τραίνο ή του τραίνου να χάνεται στην άβυσσο της αναπαράστασης παρασύροντας έτσι και τους ανίδεους, τους αθώους επιβάτες.

Το πλοίο από το Τροντχαϊμ για το Τρόμσε χρειάζεται τρεις ημέρες καθώς διασχίζει τη δαντέλα των φιόρδ και των νησιών, καθώς και την ανοιχτή θάλασσα του βόρειου Ατλαντικού. Σ’ αυτή την εξαιρετικά σύντομη διάρκεια αναβιώνεται ο μέγα χρόνος των γεολογικών μεταβολών. Η ηχώ από το βαλς των ηπείρων, από τις εναλλαγές παγετώνων, τις τρομακτικές τριβές των παγετώνων και του φλοιού της γης απεικονίζεται στα σχήματα των βουνών, το βάθος των φιορδ, τις όχθες των ατελείωτων κόλπων και κολπίσκων. Η αίσθηση του κάθετου όπως στιγμιαία κυριαρχεί σ' αυτήν του οριζόντιου καταδείχνει με τρόπο σχεδόν μαθηματικό την τεράστια δύναμη των γεωλογικών συμβεβηκότων. Σ’ αυτή τη περίπτωση, το ορόσημο του πίνακα αποδεικνύεται ως ισχνό, καθως σε πρώτη προσέγγιση, η αίσθηση της μεγάλης και ακατάβλητης δύναμης των γαιακών φαινομένων είναι παραλυτική και σε δεύτερη προσέγγιση, το «θράσος» των ανθρώπων να περιπλανιούνται, και να παραπλανηθούν, σ’ αυτό το χωρο – χρονικό συνεχές. Δηλαδή, ο πίνακας εμφανίζεται σχετικά αδύναμος μπροστά στην πυκνότητα των συγκινήσεων που προκαλούν τα χιονισμένα βουνά και τα πολύστροφα φιόρδ στους περιπλανώμενους του 21ου αιώνα που κινούνται με τα θαυμαστά μέσα μεταφοράς -πλοία, τραίνα, αεροπλάνα, συσσωρεύοντας ακατάπαυστα πολλαπλές όψεις των αρκτικών τοπίων.

Το βόρειο σέλας έγινε το κεντρικό σημείο της τουριστικής προώθησης της Νορβηγίας. Λαμπρές ή εκθαμβωτικές εικόνες που προκύπτουν από την πρόσκρουση ιόντων προσερχόμενων από τις εκρήξεις του ήλιου με το μαγνητικό πεδίο του πλανήτη μας. Ανάμεσα στη γη και τον ουρανό τα φωτεινά μετέωρα μεταφέρονται με τις φωτογραφίες και τα βίντεο -συχνά με κάποιες βελτιώσεις με το φωτοσόπ, στις οθόνες της τηλεόρασης, των υπολογιστών και των κινητών τηλεφώνων. Ωστόσο, η συνάντηση με το εκπληκτικό φυσικό φαινόμενο δεν είναι ποτέ σίγουρη. Οι πιθανότητες της παρακολούθησης της φεγγοβολής που ανακοινώνονται κάθε πρωί σε επίσημες ιστοσελίδες επιστημονικής υφής, εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες: η δραστηριότητα του ήλιου, οι μετεωρολογικές συνθήκες, τα μαγνητικά πεδία. Έτσι, για παράδειγμα, τα επόμενα δέκα χρόνια προβλέπεται γενική μείωση των πιθανοτήτων. Η τουριστική βιομηχανία διαθέτει μικρά τουριστικά λεωφορεία ή μικρά σκάφη και μετά τις 20:00 μ.μ., οι τουρίστες συμμετέχουν στο κυνήγι του βορείου σέλαος. Μια ολόκληρη επιχείρηση, με ασύρματη επικοινωνία, επιτρέπει σε περίπου 100 λεωφορεία να κινούνται στα βουνά της Νορβηγίας (αλλά και σ’ αυτά της Φιλανδίας) ώστε οι επιβάτες τους να βρεθούν ως μάρτυρες στην εμφάνιση του θεαματικού φαινομένου. Αναμφίβολα, η κίνηση ανάμεσα – σε βουνά, λίμνες, ποτάμια και οροπέδια με χιόνι και πάγο- δημιουργεί μια ιδιαίτερα φορτισμένη ατμόσφαιρα αναμονής και προσδοκίας. Όταν η πολυπόθητη «κουρτίνα» των νεφών ανοίγει και τα χρώματα του σέλαος τρεμοπαίζουν στο κενό της συννεφοθάλασσας, τότε κυριαρχεί η παράλογη αίσθηση ότι η φύση εμφανίζεται ως θέαμα και ότι οι θεατές αποτελούν τα προνομιούχα όντα καθώς απολαμβάνουν ένα θέατρο δυνάμεων μυστηριώδους προέλευσης. Το ανθρώπινο είδος φτιαγμένο από τη «σκόνη του σύμπαντος», συμπεριφέρεται ως ένα εγωιστικό πλάσμα, καθόσον ένα πεδίο δυνάμεων που τον ξεπερνάει κατά πολύ, μετατρέπεται σε μια διάταξη απόλαυσης, θαυμασμού και ίσως εκστασης. Βέβαια, οι τοπικές παραδόσεις θέλουν, το βόρειο σέλας, ως μια απειλή, ως μηχανισμό αρπαγής των ζωντανών από τους πεθαμένους. Σε πλήρη αντίθεση μ΄ αυτές τις προσλήψεις, οι περιπλανώμενοι της νύχτας με ειδικές φωτογραφήσεις τους πιστοποιούν την μοναδική στιγμή της εμφάνισης του σέλαος .Δηλαδή, οι σύγχρονες τεχνολογικές δυνατότητες ανα-παράστασης κατασκευάζουν εκδοχές του «αιώνιου» και του «στιγμιαίου» και προσφέρουν επιχρυσωμένες ψευδαισθήσεις ή αναμνήσεις. Ο πίνακας του Νταβίντ μοιάζει ανίσχυρος σε σχέση με τα χρώματα του ουρανού και την απεραντωσύνη του άσπρου παγωμένου τοπίου.Αν προστεθούν οι ριπές του παγωμένου αέρα, τα σώματα των θεατών δέχονται πολαπλά ερεθίσματα, σ' ένα ορυμαγδό αισθήσεων και συναισθημάτων, ο πίνακας εμφανίζεται απλά ως μια εισαγωγή στην άσκηση του ύψιστου Η επιστροφή μετά το «θαύμα» μέσα στη νύχτα γίνεται πιο εύκολα καθώς όλοι οι τουρίστες κοιμούνται μετά την συγκίνηση της συνάντησης με το ηλιακό σύστημα και το τσουχτερό κρύο των σκανδιναβικών βουνών.

Πολλά έχουν γραφεί για τους Βίκινγκ -Βάικινγκ (Viking), δηλαδή τους θαρραλέους δευτερότοκους υιούς που με το εμπόριο και το «πλιάτσικο» προσπαθούσαν να γίνουν «νοικοκυραίοι» για τουλάχιστον 4 αιώνες (800-1200 μΧ). Η εξαιρετική κατασκευή των πλοίων τους, οι γνώσεις, το ριψοκίνδυνο και η συλλογικότητα σημειώνονται σε όλα τα κείμενα και παρουσιάζονται στα πολλά μουσεία της Νορβηγίας. Τα πρότυπα των εξερευνητών, που με επιστημονικά εφόδια και με τις πιο ευγενείς επιδιώξεις ανοίγονται σε θάλασσες (νερού και πάγου) για τη δόξα της ανθρώπινης περιέργειας και δεξιοσύνης, καλλιεργούνται σε κάθε ευκαιρία. Απ’ όλη την ιστορία των κατακτήσεων και απ’ όλη την πλούσια μυθολογία, επιλέγεται εδώ το μυθολογικό διακύβευμα του «τέλους του χρόνου». Η σκανδιναυική μυθολογία έχει κοινή καταγωγή με την βορειο-γερμανική μυθολογία, και παρά τον ιδιότυπο εκχριστιανισμό της περιοχής αυτής του πλανήτη μας, ο παγανισμός της διατηρεί τις επιρροές του μέχρι σήμερα. Οι επιρροές των Βίκινγκ είναι βέβαια πολλαπλές: από την ονομασία των ημερών της εβδομάδας -στα αγγλικά- με βάση τους θεούς της μυθολογίας τους, ως την θεμελίωση πόλεων όπως το Δουβλίνο, το Κίεβο και τη Μόσχα. Με τα θαυμάσια (σε σχεδιασμό και πραγμάτωση) πλοία τους διέσχισαν θάλασσες, ποτάμια και λίμνες και πότε με την αρπαγή και πότε με το εμπόριο ένωσαν τη βόρεια Ευρώπη με τη νότια και τη μέση Ανατολή. Πότε ως φόβος και τρόμος, και πότε ως μισθοφόροι και έμποροι συνέβαλαν στη συνεχή ανταλλαγή πολιτιστικών προτύπων και προϊόντων. Απ’ όλη την μυθολογική της νωπογραφία επιλέγεται ένα στοιχείο που έχει άμεση και με τη κρισιολογία της εποχής μας,μια και σύμφωνα με την μυθολογία των Βαϊκινγκ προβλέπεται το “τέλος του χρόνου”. Πιο συγκεκριμένα, οι παγανιστές Σκανδιναβοί πίστευαν ότι στο μέλλον θα αναδυθεί το Ragnarök (η τύχη των θεών), δηλαδή μια περίοδος μαχών, πολέμων, πυρκαγιών και καταστροφών με αποτέλεσμα το θάνατο των θεών (Odin, Thor…) και την κάλυψη της γης με νερά. Μετά από αυτή την ολική αποκάλυψη, η ζωή θα αρχίσει και πάλι χάρη σ’ ένα ζευγάρι που θα επιζούσε απ’ αυτήν την τρομακτική μεταβολή. Στην ουσία επινόησαν μια αντίληψη του χρόνου ως σύνθεση του γραμμικού και του κυκλικού χρόνου. Σ’ αντίθεση με την χριστιανική θεώρηση της Δευτέρας Παρουσίας και της τελικής κρίσης, όπου θα αποδοθεί η θεία δικαιοσύνη και το ηθικό θα θριαμβεύσει, το τέλος του χρόνου των Νορβηγών συνδέεται με τις υλικές μεταμορφώσεις του πλανήτη και θα προκύψει με τη σύγκρουση θεών και ανθρώπων. Μοιάζει με μια σκηνοθεσία όπου δυνάμεις και θέαμα να συνδυαστούν σε μια θανάσιμη πορεία που θα οδηγήσει και στο λυκόφως των θεών. (Η βαγκνερική προσέγγιση είναι απότοκος αυτής της μυθολογίας όπου άνθρωποι και θεοί παλεύουν στην ίδια αρένα). Με τη χριστιανική εκδοχή ο χρόνος θα σταματήσει γιατί οι κακοί θα τιμωρηθούν στο αιώνιο πυρ, ενώ οι καλοί θα απολαύσουν την απόλυτη ευτυχία, και οι χρονικότητες δεν θα έχουν πια νόημα. Στο σύγχρονο κόσμο η «κρίση» όπως αυτή μορφοποιείται και χρησιμοποιείται από τις αρχηγετικές ομάδες αντλεί στοιχεία και από τη σκανδιναυική πρόβλεψη για το πεπρωμένο των θεών και την γεωλογική – οικολογική μεταμόρφωση. Στην εποχή μας, δεσπόζει η επίκληση της «κρίσης» ως ατραπού προς μια μεγάλη και αναπότρεπτη καταστροφή, και την επιβολή ενός μόνου τρόπου αντιμετώπισης της- αποκλείοντας όλους άλλους ορσμούς της κρίσης και άλλους δρόμους αντιμετώπισης της. Δηλαδή, πρόκειται περί μιας καλά χειραγωγημένης βαβέλ, κι αποτελεί την ίδια στιγμή, μια κυνική καταδήλωση των ισχυρών των καιρών μας, προκειμένου να επιβάλλουν τις δικές τους βλέψεις και επιδιώξεις.

Οι στωϊκοί συμβούλευαν τους ανθρώπους να προστρέξουν στη «Φύση» για να διαπιστώσουν πως λειτουργεί ο κόσμος των ανθρώπων και πραγμάτων. Το ταξίδι στη Νορβηγία αποτελεί μια ιδανική περίπτωση για μια τέτοια άσκηση. Βέβαια, η «φύση» για τους αρχαίους Έλληνες είναι διαφορετική από τη σύγχρονη έκδοση της φύσης, ως αποθέματος δυνάμεων που ο άνθρωπος είναι έτοιμος να εκμεταλλευτεί ή να αξιοποιήσει. Στην περίπτωση μας, θεωρούμε ότι το τοπίο είναι ευκαιρία διαλόγου με τη φύση, έχοντας ως αξίωμα ότι είμαστε μέρος της φύσης και ταυτόχρονα έχουμε αναγάγει -παραδόξως- τη φύση ως αντικείμενο, πλησιάζοντας έτσι την αρχαία ελληνική θεώρηση. Με μια απλοποίηση, είναι αναγκαίο ο προαναφερόμενος διάλογος να έχει απαραίτητα αποχρώσεις φυσικές και μετα-φυσικές. Ποιες μορφοποιήσεις αναδύονται από τα τοπία της Νορβηγίας; Καταρχήν, το κάθετο και το οριζόντιο του τοπίου βρίσκονται σε μια εύθραστη ισορροπία και σε συνεχή διαδοχή στην κυριαρχία τους. Ο όγκος ,ο υπεργειος και ο υποθαλάσσιος που εκδιπλώνεται είναι συντριπτικός και επιβλητικός. Ο «θεατής» σχεδόν συντρίβεται από τις διαστάσεις του βουνού, τη γυμνή σύστασή τους και την τοποθέτησή τους πάνω το φλοιό της γης. Η δαντέλα των φιόρδ, το βάθος της θάλασσας, το ύψος των ορεινών όγκων οδηγεί στην αναγνώριση ότι φυσικός κόσμος μπορεί να αρχίζει από το «εδώ», αλλά το απώτατο άκρο του αναπτύσεται στο αχανές σύμπαν. Ωστόσο, όλη αυτή η αίσθηση πραγματοποιείται χάρη και στη τεχνολογία των μεταφορών και στην τεχνολογία των σύγχρονων ενδυμάτων! Βρέθηκαν δηλαδή, τεχνικές λύσεις, χάρη στην ανθρώπινη ερευνητικότητα, που επιτρέπουν στο είδος μας να σταθεί σε θέση σχετικής ισχύος, στο βαθμό βρίσκει τόπο ενατένισης του κόσμου, του οποίου αποτελεί ένα ελάχιστο στοιχείο. Σε παράλληλη προσέγγιση, η κλίμακα του χρόνου είναι εξίσου συντριπτική καθώς το τοπίο είναι το ίχνος των πρώτων γενεσιουργών διεργασιών που οδήγησαν στη διαμόρφωση της επιφάνειας της γης. Ο χωροχρόνος έχει χροιά λοιπόν γεωλογική και τεκτονική και οδηγεί στη διατύπωση ερωτημάτων για τον τρόπο ύπαρξης της ανθρώπινης φυλής στο γαλαξία μας, στο σύμπαν. ¨Ενα μάθημα στη γεωγραφία του “ύψιστου”.

Οταν το πλοίο (“SPITSBERGEN”) εισέρχεται στον αρκτικό κύκλο, ο καπετάνιος καλεί τους επιβάτες σε μια απλή τελετή, στη διάρκεια της οποίας εμφανίζεται ο Ποσειδώνας (σχεδόν μια καρικατούρα) με την τρίαινά του και αυτός σπρώχνει παγάκια στις πλάτες των τουριστών για να εξοικωθούν με το κρύο και τον πάγο. Πάντως από αυτήν τη στιγμή και μετά αρχίζει μια αποθέωση των τοπίων της πολικής ζώνης. Το βλέμμα του «περιπλανώμενου-ταξιδιώτη» δεν συνοδεύεται από την απόλαυση του όμορφου ή του γραφικού τοπίου, αλλά εκτραχύνεται καθώς συναντάει δυνάμεις και υλικότητες ικανές να θέσουν σε δοκιμασία αυτό το ίδιο βλέμμα. Το τοπίο δεν ξελογιάζει με την αρμονία του και τις ισορροπίες του αλλά προκαλεί αναστάτωση καθώς το ορατό φτάνει στο όριο του, καθώς το νοητό εμφανίζεται αδύναμο. Το τοπίο δεν είναι ένα προσκήνιο εν όψει μιας εισαγωγής σε μια λυτρωτική ενατένιση όπου το φως κυριαρχεί, όπου η διαύγεια αντιπαλεύει τη σκοτεινότητα- καμία αλληγορία δεν εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια και τα σώματα των ταξιδιωτών: η απεραντοσύνη και η επιβλητική υλικότητα του φλοιού της γης καθηλώνει την ενατένιση και την μετατρέπει σε παραδοχή αρχέγονη και ταύτιση κοσμογονική. Εδώ, η «διαφθορά του πολιτισμού» μοιάζει ξεπερασμένη, και η «λατρεία της φύσης» μοιάζει ξεθωριασμένη, καθώς επιβάλλεται η ανάγκη να ληφθεί υπόψη το αναπόδραστο της γέννησης και της μεταμόρφωσης του κόσμου. Το προσωρινό, το σύντομο παρόν εξοβελίζεται και διαμορφώνεται σιωπηλά το αίτημα μιας τυπικής υπευθυνότητας των θνητών σε αναφορά με την επιβίωση της γης στη μακρά διάρκεια. Αναμφίβολα, η εμπειρία των τοπίων πριμοδοτεί τα όρια, τους περιορισμούς, και την υπέρβαση, αλλά απελευθερώνει τις χρονικότητες. (Πιο ειδικά, για τους ηλικιωμένους που η αίσθηση του χρόνου γίνεται αγωνιώδης, λόγω της φαινομενικής επιτάχυνσης στη διαδοχή των στιγμών, οι γεωλογικοί χρόνοι εκμηδενίζουν τους μικρο – ρυθμούς της χρονικότητας των γηραιών ατόμων, χαρίζοντας μια ανακούφιση, ψεύτικη μεν αλλά ψυχολογικά αποτελεσματική δε). Σε σχέση με τον πίνακα του Γκάσπαρ Νταβίντ, η διαφεύγουσα σύνθεση των πολλών παραλλαγών του νορβηγικού τοπίου, εκμαιεύει ωστόσο μια πολλαπλότητα συγκινήσεων και συλλογισμών, και συνεπώς θα ήταν δύσκολο να βρεθεί μια λέξη να καλύψει μια τέτοια στρωματογραφία εμπειριών. Ίσως, η λέξη ύψιστο – υψηλό (sublime) θάταν μια λύση, αν απ’ αυτή εξαιρεθούν μια μυθολογική και θρησκευτική χροιά από τη χρήση της. Δηλαδή, το ύψιστο αποκτά μια νοηματική εμβέλεια μπροστά στο αρκτικό τοπίο, με την προυπόθεση να θεωρηθεί απογυμνωμένο από υπερβατικές αποχρώσεις και ντυμένο με την υλικότητα των φυσικών δυνάμεων. Η περιδιάβαση και περιπλάνηση στην υπερβόρεια Ευρώπη είναι μια άσκηση στην επικράτεια του υψηλού.

Σύμφωνα με την αρχαία Ελληνική μυθολογία Ο Απόλλων (θεός του Φωτός) περνούσε έξι μήνες του χρόνου με του υπερβόρειους στα απώτατα όρια του τότε γνωστού κόσμου και μάλιστα μεταξυ Οκτώβρη και Απρίλη, την περιόδο του σκότους και νύχτας για τον βόρειο πόλο.Η μητέρα του, η Λητώ, ήταν υπερβόρεια και ήλθε στη Δήλο να τον γεννήσει. Αποτελεί ανοιχτό ερώτημα τι ακριβώς γνώριζαν οι αρχαίοι από την αρκτική περιοχή -αν δηλαδή εννοούσαν τους Σκύθες ή κι άλλες εθνοτικές ομάδες.Πάντως, στους υπερβόρειους βρήκαν καταφύγιο η Ιφιγένεια και ο Ορέστης, ένδειξη ανοχής και φιλοξενίας των άτυχων και κατατρεγμένων παιδών της βασιλικής οικογένειας του Αργους. Με ποιά γλώσσα μιλούσε ο Απόλλων με τους κατοίκους; Ποιά γλώσσα μίλαγαν οι νεαρές παρθένες πρέσβεις των υπερβορείων που έφερναν τα δώρα τους στη Δήλο και τους Δελφούς, τους δυό τόπους της απολλώνειας λατρείας; Οι υπερβόρειοι εθεωρούντο σοφοί και ίσως αθάνατοι, καθώς σ' αυτούς όπως και στους Ολύμπιους θεούς, τα τέσσερα στοιχεία που τους συνθέτουν (γη, αέρας, φωτιά, νερό), συνδέονται με ακατάλυτους και αιώνιους δεσμούς. Σημαντική πτυχή στις σχέσεις των Ελλήνων με τους υπερβόρειους σχετίζεται με τον Αβαρι που ήταν (υπερβόρειος) ιερέας του Απόλλωνα, και ήταν δάσκαλος και συνομιλητής του Πυθαγόρα και του Ορφέα. Δημιουργείται έτσι μια γενεαλογία ανάμεσα στα υπερβόρεια πρότυπα ζωής και τέχνης και των αναζητήσεων από μυστικιστές (ένθεους ή άθεους) στο πέρασμα των αιώνων. Εξαλλου, ο Αβαρις χάρισε στον Πυθαγόρα το ακόντιο (βέλος) που θα του επέτρεπε να ταξιδεύει με ασφάλεια στις πολλαπλές αναζητήσεις στον τότε κόσμο, υπερπηδόντας όλα τα εμπόδια. Το ακόντιο είχε χαρίσει ο Απόλλων στον Αβαρι τον Αιθεροβάτη που σ' ένα ταξίδι επισκέφτηκε “τ' αδέλφια" του στην αρχαία Ελλάδα. Η ευδαίμων Νορβηγία του σήμερα κατάγεται -αν ακολουθήσουμε τους αρχαίους Ελληνες- από τη χώρα της Ευτυχίας και της Αθανασίας. Τα τοπία της το πιστοποιούν καθώς ο χρόνος και ο χώρος μοιάζουν να κονιορτοποιούν κάθε μικροκλίμακα κατανόησης τους, και τέλος, οι κάτοικοι της καλλιέργησαν, με στωικότητα και θάρρος, πολιτιστικά πρότυπα και μυθολογίες ανθεκτικά στο πέρασμα των αιώνων.