Top menu

6 προτάσεις για αναγνώσεις τον Δεκέμβριο [Λέσχη ανάγνωσης]

kolaz_arthro281116

Η συντακτική ομάδα του περιοδικού Vakxikon.gr προτείνει για τον Δεκέμβριο:

1-bukowskimarinos

Pulp, μυθιστόρημα, Τσαρλς Μπουκόβσκι, μτφρ. Γ.Ι. Μπαμπασάκης, εκδόσεις Μεταίχμιο 2015

Λοιπόν, ας το σκεφτούμε: ποιος άλλος θα μπορούσε να γράφει ένα κλασικότροπο hardboiled ανάγνωσμα που να παραπέμπει στους Τσάντλερ και Χάμετ, να κλείνει δηλαδή το γόνυ στα κόλπα των αρχόντων του είδους και ταυτόχρονα να τους βγάζει και τη γλώσσα; Απάντηση: ο Μπουκόφσκι. Μόνο αυτός θα διέθετε το περίσσιο θράσος/θάρρος να κλέψει όλα τα «ευγενή μέταλλα» του αστυνομικού μυθιστορήματος και με καταφανή πρόθεση να κάνει μια αυθάδικη χοντροκοπιά, να τα μετατρέπει σε τσίγκους και παλιοσίδερα – και πάλι να μην τους χαλάει το λούστρο.

Ποιος άλλος θα μπορούσε να υμνήσει το κακό γράψιμο και να αφιερώσει σε αυτή την ανίερη θεότητα ένα ολόκληρο βιβλίο;

Υπάρχει ο Μπουκόφσκι της ποίησης, των μεθυσιών και των ακαταδάμαστων παρακμιακών αισθήσεων – υπάρχει ο Μπουκόφσκι ως πορνόγερος, ως πιτσιρικάς στο «Τοστ Ζαμπόν», αλλά και ως παρακμιακός ντετέκτιβ (η περσόνα του τούτη τη φορά φέρει το όνομα Νίκι Μπιλέιν). Όλοι μαζί (sic) συνθέτουν αυτή την τόσο ετερόδοξη, πολλάκις παραγνωρισμένη και υποτιμημένη, ως προς τη δυναμική της γραφή της, φιγούρα που ύμνησε όσο κανένας άλλος το περιθώριο (ενδογενές και κοινωνικό).

Το «Pulp» είναι ένας στριφνός ύμνος στην αστυνομική λογοτεχνία, ένα κοινό αναγνωστικό πεδίο στις ΗΠΑ και αλλαχού, στα λαϊκά αναγνώσματα που βρίθουν κακοτροπιών, κλισέ, συντηρητικών προθέσεων και στερεοτύπων. Στριφνός διότι η πρόθεση του Μπουκόφκι –και σε αυτό το μυθιστόρημα- είναι να παίξει με τους δικούς του κανόνες, που σημαίνει να κατατροπώσει την παραδεδεγμένη σημασιολογία του είδους και να τη φέρει στα δικά του μέτρα. Μόνο που τα κατά Μπουκόφσκι μέτρα, είτε το δέχεσαι, είτε τα απορρίπτεις: μέση οδός δεν υπάρχει.

Οι ακραιφνείς λάτρεις των αστυνομικών μυθιστορημάτων, ειδικά οι ορθόδοξοι, μάλλον θα θελήσουν μετά το πέρας της ανάγνωσης να ανασκολοπίσουν το συγγραφέα. Σίγουρα, όμως, θα υπάρξουν και εκείνοι που θα καταλάβουν πως όλο αυτό είναι μια τιμή και μια πρόκληση που θέλησε ο Μπουκ, εξαρχής, να διαχειριστεί. Ναι, είναι φανερό πως ενδιαφέρεται να συνομιλήσει με όλη αυτή τη λαϊκή κουλτούρα και τον χαρτοπολτό της, αλλά με έναν πλάγιο τρόπο θέασης. Τον χρησιμοποιεί, δεν τον οικειοποιείται. Λαμβάνει τα σήματά του, αλλά τα αντιγυρίζει παραποιημένα – σχεδόν αγνώριστα.

Τι είναι ο Νίκι Μπιλέιν; Ένας ιδιωτικός ντετέκτιβ που μέσα στις φλέβες του κυλάει μεγαλύτερη ποσότητα αλκοόλ από αίμα. Πρόκειται για έναν κλασικό αποσυνάγωγο, χαμένο από χέρι, δίχως μέλλον, σχέδιο, χρήματα και προοπτική. Στο δρόμο του τού τυχαίνουν όλα τα παράδοξα της οικουμένης και οι πελάτες του ξεπερνούν ακόμη και τα ατελεύτητα όρια του πηγαίου σουρεαλισμού. Κάπως έτσι γνωρίζει και την εύμορφη Lady Death που ποιον νομίζετε ότι αναζητεί; Τον Γάλλο συγγραφέα Λουί Φερντινάντ Σελίν (έναν από τους μέντορες του Τσινάσκι) που φέρεται να έχει πεθάνει, αλλά και το μυστηριώδες Κόκκινο Σπουργίτι που μπορεί να είναι υπαρκτό, αλλά μπορεί και όχι.

Η σημειολογία –μέσω της ονοματολογίας- στο Pulp δεν περνάει απαρατήρητη: ο Μπιλέιν παραπέμπει στον Αμερικανό συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων Μίκι Σπιλέιν. Το Κόκκινο Σπουργίτι είναι μια ευθεία αναφορά στον εκδοτικό οίκο Black Sparrow Press και μαζί με την Lady Death συνθέτουν την άφευκτη φάση της ζωής του Μπουκόφσκι –αλλά του Μπιλέιν- που είναι η επικείμενη έλευση του θανάτου. Άλλωστε, τούτο το μυθιστόρημα ολοκληρώθηκε λίγο πριν ο Μπουκόφσκι αποχαιρετήσει τα εγκόσμια, άρα ως κύκνειο άσμα, επέχει τη θέση ενός ύστατου σχολίου πάνω στην τέχνη, τη ζωή και το έργο.

Το Pulp είναι κάτι παραπάνω από ένα ακόμη αστυνομικό μυθιστόρημα στη μακρά αλυσίδα του είδους. Ο παρωδικός του χαρακτήρας δεν κάνει τίποτα άλλο από το ξηλώνει το «πάπλωμα» που το σκεπάζει. Πρόκειται για ένα υβρίδιο, για μια περιγελαστική μετεγγραφή, για μια μετά-pulp εκδοχή. Εντέλει, είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που μόνο ο Μπουκόφσκι θα μπορούσε να το γράφει με αυτόν τον τρόπο. Η μετάφραση ανήκει στον Γιώργο-Ίκαρο Μπαμπασάκη που φέρνει, πόντο-πόντο, λέξη-λέξη, τον Μπουκόφσκι ξανά στο προσκήνιο. Ίσως, με την ελπίδα ότι η νέα ανάγνωση θα μας δώσει τη δυνατότητα να δούμε πέραν του… πέπλου και της σκιάς του. Όπως ο Γιάννης Λειβαδάς που με τη μετάφραση των ποιημάτων (και όχι μόνο) του Αμερικανού μας έδειξε μια άλλη πτυχή του συγγραφικού χρώματός του, έτσι και ο Μπαμπασάκης κάνει ακόμη πιο σημερινό το έργο του. Θα πρέπει να σημειωθεί πως το Pulp πρωτοήρθε στα μέρη μας το 1996 σε επίσης πολύ καλή μετάφραση από τον Γιώργο Μπλάνα.

Διονύσης Μαρίνος  

*

2-georgiadispoulakos

Το γνωστικό κοσμοείδωλο. Παγκόσμια Ιστορία και το θεμέλιο της επιστήμης, μελέτη, Γεώργιος Ι. Γεωργιάδης, εκδόσεις Ownbook 2016

Mε το "Γνωστικό κοσμοείδωλό" του, ο γνωστός νομικός Γεώργιος Ι. Γεωργιάδης επιχειρή μια καταβύθιση στην Παγκόσμια Ιστορία, παραθέτοντας τα σημαντικότερα γεγονότα που έχουν επηρεάσει διαχρονικά την ανθρωπότητα, αλλά και εξετάζοντά τα υπό το θρησκειολογικό, το φιλοσοφικό, το ιστορικό και το επιστημονικό πρίσμα.

Η μελέτη του Γεωργιάδη χωρίζεται σε τέσσερα κεφάλαια: στο 1ο διαβάζουμε την περιεκτική, και πολύ ουσιαστική θα λέγαμε, σύνοψη της Παγκόσμιας Ιστορίας. Στο 2ο ο συγγραφέα θίγει φιλοσοφικά και θεολογικά ζητήματα, κάνοντας μια σφαιρική θέωρηση της Ιστορίας μέσα από τη θρησκειολογία. Στο 3ο κεφάλαιο, ο άνθρωπος και οι πράξεις του είναι στο επίκεντρο, οι οποίες με επιστημονικό τρόπο αναλύονται εκτενώς. Στο τελευταίο κεφάλαιο, η πολιτική φιλοσοφία έχει την τιμητική της, και η οποία επιχειρή να εξηγήσει τα τεκταινόμενα γύρω μας.

Όπως ο ισχυρίζεται ο συγγραφέας για την αναγκαιότητα αυτού του βιβλίου: Η γνώση είναι δύναμη και η μελέτη της ιστορίας δίνει γνώση και διδάσκει. Δεν διδάσκει έναν λεπτομερή τρόπο πρόβλεψης του τι μέλλει γενέσθαι, αλλά φωτίζει την κατεύθυνση των ευρύτερων κοινωνικοπολιτικών δυναμικών στη γενικότητά τους. Η διαμόρφωση του σύγχρονου κόσμου είναι προϊόν πολυσύνθετων δυναμικών και αποτέλεσμα μακρών συγκρούσεων. Πολιτικοκοινωνικό ζητούμενο αποτελεί η εξισορροπιστική εναρμόνιση των αντίρροπων δυνάμεων που δρουν στη διεθνή σφαίρα.

Νέστορας Πουλάκος

*

3-hatziantoniouthoma

Η πεζογραφία της Θεσσαλονίκης, μελέτη, Κώστας Χατζηαντωνίου, εκδόσεις Κουκούτσι 2016

Ιστορία πεζογραφίας; Ερμηνευτική προσέγγιση των ρευμάτων και τάσεων μιας λογοτεχνικής Σχολής; Γραμματολογική παρουσίαση και μεθοδική ταξινόμηση της πνευματικής δημιουργίας της Θεσσαλονίκης; Η επιτομική μελέτη του Κώστα Χατζηαντωνίου τραβάει την προσοχή, τόσο για την ακονισμένη ματιά τής θεώρησης, όσο και για την αφομοιωμένη γνώση της θεωρίας της λογοτεχνίας. Εργαλείο έρευνας, πηγή προβληματισμού και αρχή σκέψης, η μελέτη αυτή είναι ταυτόχρονα κι ένα έργο πάνω στην έρευνα του πολιτισμού, συνδυάζοντας το κέφι της ερμηνείας με τη συστηματικότητα μιας αναλυτικής ματιάς. Πρόσωπα, πράγματα, χρονικά, δείκτες ιστορίας, σταυροδρόμια πολιτισμών: χωνευτήρι ιδεών, πολιτιστικό σύνορο και πέρασμα, η κουλτούρα της Θεσσαλονίκης προσφέρει υλικό προς επεξεργασία σ' ένα κείμενο ιδιαίτερα διευρυμένο για τον περιορισμένο αριθμό σελίδων του. Κι αν δεν είναι εκτενές, είναι κείμενο επαρκές. Διότι αυτό είναι ένα από τα χαρακτηριστικά του βιβλίου: η αξιοθαύμαστη επάρκειά του μέσα σε μια σχετικά μικρή έκταση.
    
Με ποιον τρόπο πετυχαίνεται αυτό; Η γραμματολογική έρευνα παρόλο που είναι επιτομική, δεν είναι περιορισμένη, σταθμίζει ουσία κι ανάπτυξη και δίνει ερέθισμα για σκέψη. Τα ανοιχτά ερωτήματα του προλόγου κρατούν ανοιχτές και τις πόρτες της ερμηνείας στο όριο της Ιστορίας και της Λογοτεχνίας, στην ευνοϊκή τους σύγκλιση, την ευοίωνη απόκλισή τους. «Ένα υπόδειγμα μεταξύ Ιστορίας και Λογοτεχνίας», όπως μας κατευθύνει κιόλας ο υπότιτλος του βιβλίου για να κατανοήσουμε κατ' αρχήν την αμοιβαία τροφοδοσία των δύο αυτών στοιχείων, μιας επιστήμης και μιας τέχνης. Σχέσεις, συναρτήσεις, όρια. Από τα Ιστορικά παρελκόμενα, στα υφολογικά χαρακτηριστικά της λογοτεχνικής δημιουργίας, είναι μια εύστοχη επιλογή. Η επικέντρωση της προσοχής στο ύφος της λογοτεχνικής γραφής έχει πίσω της τη θεμελιακή αρχή ότι η λογοτεχνία είναι, πάνω από όλα, γλώσσα. «Το ύφος είναι ο άνθρωπος», έλεγε ο Paul Valery. Όλη η θεωρία της λογοτεχνικής έρευνας στηρίχτηκε στη μελέτη του λόγου.
    
Έχοντας αφομοιωμένη την αρχή αυτή, η παρούσα μελέτη διακλαδώνεται προς κάθε κατεύθυνση, αναζητώντας πηγές πολιτιστικών επιρροών, σε μια έκταση γεωγραφική και πνευματική, στο χωνευτήρι μέσα της κοινωνίας. Από τον οριοθετημένο κλασικισμό, στον παράφορο ρομαντισμό, τον υποκειμενισμό του συμβολισμού και τη ροή συνείδησης του εσωτερικού μονολόγου, η πεζογραφία της Θεσσαλονίκης διαμορφώνει ένα χαρακτήρα λόγου, ανάλογο με τον χαρακτήρα του δημιουργού της. Είναι ο εργάτης του πνεύματος που αποτραβιέται από τον κόσμο, αφήνοντας την «ψυχή του να εργαστεί με χαμηλωμένο φως» μέσα από το παραμορφωτικό κοίταγμα του εαυτού και του διασπασμένου χρόνου. Έτσι τουλάχιστον προσδιορίζεται από τις απαρχές της. Μέσα από ένα τέτοιο κλίμα ο κύκλος του περιοδικού «Μακεδονικές Ημέρες», θα δώσει το στίγμα της εποχής και θα χαράξει μια ξεχωριστή πορεία. Ονόματα, όπως εκείνα του Στέλιου Ξεφλούδα, του Πέτρου Σπανδωνίδη, του Αλκιβιάδη Γιαννόπουλου, Γιώργου Δέλιου και οπωσδήποτε, του Νίκου Γαβριήλ Πενζίκη καταχωρούνται με τη σημασία του έργου τους, όταν αρχίζει να διαμορφώνεται μια φυσιογνωμία και μια εποχή. Οι λειτουργικές αναφορές στην ευρωπαϊκή δημιουργία προσδιορίζουν, στο σημείο αυτό της έρευνας, το εύρος των πολιτιστικών επιρροών, ένα γαϊτανάκι πολιτισμού στο χώρο και στο χρόνο. Χώρος ενιαίος, παρότι κατατμημένος; Χρόνος που βουτάει στο αμάλγαμα της βυζαντινής εποχής; Το παλίμψηστο της Θεσσαλονίκης έχει στρώσεις πολλές και φλούδες από χρυσάφι.
    
Σε μια άλλη εποχή, πιο σύγχρονη, η ρήξη με το χωρόχρονο αναβάλλεται, μπροστά στα μεγάλα δεινά. Η Ελλάδα αρχίζει να διαμορφώνει τη νεότερη φυσιογνωμία της μέσα από το τραύμα της εμφύλιας σύγκρουσης και του πολέμου και ο λόγος της τέχνης, αν δεν θεραπεύει, αναμοχλεύει, τουλάχιστον, το πάθος και το πάθημα. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στους νεότερους πεζογράφους της Θεσσαλονίκης που καλλιεργούν έναν ιδιαίτερο ρεαλισμό λυρικής πνοής, στα χνάρια της παλιάς δημιουργίας, αναπτύσσοντας ο καθένας έναν τρόπο ξεχωριστό. Η πρωτοποριακή γραφή δεν χάνεται, από τους χυμούς της ξεδιψούνε και οι επόμενοι, με τη διαφορά ότι τώρα εκφράζεται με όρους διαφορετικούς, μέσα από μια επαναδιαπραγμάτευση. Ο Γιώργος Ιωάννου και ο Νίκος Μπακόλας, ορόσημα εποχής. Μέσα από το περιοδικό «Κοχλίας», η μεταπολεμική γενιά αφομοιώνει και επεξεργάζεται την πνευματική της κληρονομιά, τίκτοντας το καινούργιο. Σχέσεις και αποκλίσεις, συνέχειες και ασυνέχειες, η ματιά του μελετητή εξακτινώνεται στα χαρακτηριστικά μιας πολλαπλής γραφής και επικεντρώνεται στα σημεία που συγκροτούν το ύφος και την ταυτότητα κάθε λογοτέχνη ξεχωριστά, αποφεύγοντας με ευλυγισία τις σχηματοποιήσεις. Ανιχνεύοντας τον πολυσχιδή Ντίνο Χριστιανόπουλο και προχωρώντας από την πρώτη μεταπολεμική γενιά στον ιδιαίτερο Χειμωνά, τον Κάτο, τον Νικηφόρου, τον Σουρούνη, ως τη «γραφή της περιδίνησης» του Δημήτρη Δημητριάδη, τις ποιητικές καταθέσεις του Μανώλη Ξεξάκη, Πάνου Θεοδωρίδη, τη φιλοσοφική αναζήτηση της Αλεξάνδρας Δεληγιώργη, τη ζυμωμένη προφορική ύλη του Ηλία Κουτσούκου, τον ακαριαίο λόγο του Γιώργου Σκαμπαρδώνη και άλλων σύγχρονων φωνών που μεταφέρουν μέσα από τη γραφή τους το παλιό και το καινούργιο πνεύμα. Είναι κοινή η δεξαμενή της τροφοδοσίας τους, επισημαίνει ο ερευνητής. Μπορεί να αλλάζουν οι όροι και οι συνθήκες, αλλά το παλιό πνεύμα της πόλης διαμορφώνει μια ποιότητα πολιτισμού που είναι αδύνατο κάποιος να αγνοήσει.
    
Αξίζει κανείς εδώ να παρατηρήσει, πόσο προσεκτικός είναι ο μελετητής στις καταθέσεις του, αποφεύγοντας την απαράβατη σχηματοποίηση του όρου «σχολή» και τους περιορισμούς που μπορεί να συνεπάγεται. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά πως αποφεύγει την ερμηνεία, κάθε άλλο. Ένα από τα αξιοπρόσεκτα στοιχεία της μελέτης αυτής του Κ. Χατζηαντωνίου είναι και η φροντίδα για δημιουργική ερμηνεία που προσφέρει η ανανεωμένη ματιά του. Μια ανοικείωση με το γνωστό και τετριμμένο που οδηγεί και στην ανανέωση ενός επιστημονικού εργαλείου. Ο αναγνώστης ευφραίνεται, μπαίνει σε σκέψη, απορεί και γοητεύεται. Υπάρχει μεγαλύτερο κέρδος απ' αυτό; «Και τώρα, ας σκεφτούμε», συνήθιζε να λέει ο Δημήτρης Μαρωνίτης. «Η Πεζογραφία της Θεσσαλονίκης» ανάμεσα στ' άλλα, είναι και ένα βιβλίο που τροφοδοτεί τη σκέψη.

Μαγδαληνή Θωμά

*

4-antwnioudabiki

Η Μαργαρίτα και τα ηλιοτρόπια, μυθιστόρημα, Μιχαέλα Αντωνίου, εκδόσεις Mamaya 2015

«Κι έτσι ξαφνικά, όπως θα μπαίνει η άνοιξη…» σιγόπαιζε το ραδιόφωνο την ημέρα που η Μαργαρίτα περνούσε το κατώφλι του πατρικού της, ύστερα από τρία χρόνια και έξι μήνες απουσίας.

Στο μυθιστόρημα της Μιχαέλας Αντωνίου, «Η Μαργαρίτα και τα ηλιοτρόπια», παρακολουθούμε την περιπέτεια της κεντρικής ηρωίδας, της Μαργαρίτας, η οποία επιστρέφει στο πατρικό της σε ένα ορεινό χωριό της Κορινθίας, εγκαταλείποντας την ζωή της στην Αγγλία. Ο λόγοι που την οδήγησαν σε αυτή τη φυγή έχουν να κάνουν με σκοτεινά μυστικά, δολοφονίες, απαγωγές. Η πρωταγωνίστρια φεύγει για να γλιτώσει μαφιόζους και εγκληματίες οι οποίοι την κυνηγούν.

Η περιπέτεια, το μυστήριο, οι συνεχείς ανατροπές και η έντονη δράση, κατατάσσουν το συγκεκριμένο μυθιστόρημα στην κατηγορία του αστυνομικού μυθιστορήματος, αλλά σίγουρα δεν είναι μόνο αυτό. Η περιγραφή της ψυχοσύνθεσης και των χαρακτήρων των πρωταγωνιστών προσδίδει έναν ψυχογραφικό χαρακτήρα και φέρνει τον αναγνώστη σε επαφή με ανθρώπους διαφορετικής ιδιοσυγκρασίας, όπου ο καθένας έχει την δική του δραματική προσωπική ιστορία. Όλα αυτά συνδυασμένα με γερές δόσεις χιούμορ αλλά και έναν αναπάντεχο αλλά δυνατό έρωτα συνθέτουν ένα ενδιαφέρον μυθιστόρημα το οποίο ξεφεύγει από τα κλασσικά βιβλία μυστηρίου και κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, αναμφισβήτητα, από την πρώτη μέχρι και την τελευταία σελίδα.

Αλεξία Νταμπίκη

*

5-kampadaispapadopoulos

Ε, ψιτ κύριος! Ποια είναι η ιστορία σου;, ποίηση, Σταύρος Καμπάδαης, εκδόσεις Vakxikon.gr 2016

Στις μέρες μας, είναι αρκετά δύσκολο να εκδίδει ένας ποιητής τις συλλογές του με κάποια τακτικότητα, καθώς η οικονομική κρίση δεν αφήνει πολλά περιθώρια σε εκδότες και συγγραφείς να ανταποκριθούν. Όμως, δεν είναι μόνο οικονομικοί οι λόγοι, που αρκετοί ποιητές εκδίδουν μια-δυο ποιητικές συλλογές και μετά εξαφανίζονται. Ένας από τους βασικότερους λόγους, είναι ότι οι συγκεκριμένοι ποιητές δεν έχουν έργο. Όταν, λοιπόν, ανακαλύπτουμε έναν ποιητή, που εκδίδει από νεαρή ηλικία και με κάποια τακτικότητα το έργο του, τότε σημαίνει πως έχουμε να κάνουμε με αληθινό ποιητή, που – για να θυμηθούμε λίγο και τον Ρίλκε – δεν μπορεί να ζήσει χωρίς να γράφει.
       
Ο Σταύρος Καμπάδαης είναι ένας ποιητής, που κάθε φορά, μετά από ένα εύλογο χρονικό διάστημα, προσφέρει μια καινούργια ποιητική συλλογή στο αναγνωστικό κοινό. Είχαμε, λοιπόν, την ευκαιρία να διαβάσουμε την πέμπτη ποιητική του συλλογή με τίτλο: «Ε, ψιτ κύριος! Ποια είναι η ιστορία σου;», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Vakxikon.gr”.
       
Στο παρελθόν, είχαμε την ευκαιρία να διαβάσουμε τα προηγούμενα έργα του Σταύρου Καμπάδαη και να ασχοληθούμε με αυτά σε διάφορα ηλεκτρονικά μέσα και είχαμε διαπιστώσει πως ο ποιητής γίνεται καλύτερος και ποιοτικότερος από βιβλίο σε βιβλίο. Την ίδια διαπίστωση κάναμε και τώρα, καθώς η καινούργια ποιητική συλλογή του Σταύρου Καμπάδαη ξεπερνάει τις προηγούμενες.
       
Όπως και στις προηγούμενες ποιητικές του συλλογές, έτσι κι εδώ ο Σταύρος Καμπάδαης γράφει μικρά σε μέγεθος ποιήματα, όπου λέει τα πράγματα με το όνομά τους, χωρίς να παρασύρεται σε δαιδαλώδεις λαβύρινθους του νου, που στην ουσία δεν οδηγούν πουθενά. Το πεζολογικό ύφος, οι λέξεις της καθομιλουμένης, οι λαϊκές εκφράσεις, είναι μερικά από τα στοιχεία, που συναντάμε σ’ αυτή την ποιητική συλλογή, ενώ σε αρκετά σημεία των περισσότερων ποιημάτων ο σύνδεσμος «και» έχει αντικατασταθεί με το σύμβολο + για περισσότερη έμφαση. Αρκετά ενδιαφέρον είναι και το εύρημα στο ποίημα «Βγάζω δίσκο με τίτλους τραγουδιών», όπου το ποίημα είναι γραμμένο υπό τη μορφή περιεχομένων δίσκου βινυλίου.
       
Στα ποιήματα της ποιητικής του συλλογής «Ε, ψιτ κύριος! Ποια είναι η ιστορία σου;», ο Σταύρος Καμπάδαης καταπιάνεται με θέματα κοινωνικού προβληματισμού, με υπαρξιακές αναζητήσεις και με τον έρωτα, θέματα, που απασχολούν τους περισσότερους ποιητές, μόνο, που ο Σταύρος Καμπάδαης δίνει πάντα τη δική του ξεχωριστή πινελιά. Αν θέλαμε, λοιπόν, να διαλέξουμε ένα ποίημα – όχι το πιο όμορφο, γιατί όλα έχουν την ομορφιά τους, αλλά το πιο χαρακτηριστικό – θα επιλέγαμε το άτιτλο ποίημα της σελίδας 20, όπου ο ποιητής αναφέρει: «Η νύχτα θεραπεύει / Σάρκες / σώματα / σκέψεις / ιδέες».
       
Συμπερασματικά, η ποιητική συλλογή του Σταύρου Καμπάδαη «Ε, ψιτ κύριος! Ποια είναι η ιστορία σου;», είναι ένα ακόμα λιθαράκι τόσο στο οικοδόμημα της ποίησης, όσο και στο οικοδόμημα του έργου του ποιητή. Περιμένουμε τα επόμενα.

Θεοχάρης Παπαδόπουλος

*

6-ioannidougitsi

Σώμα δρομολόγιο, ποίηση, Ειρήνη Ιωαννίδου, εκδόσεις Σαιξπηρικόν 2016

Καταφύγιο πυρπολημένο
το μισό πρόσωπο
τοπίο εντός των τειχών

Η διαδρομή έξω από τα τείχη αποπειράται το βράδυ. Ιεροτελεστία λεπτομερειακά περιγραφόμενη σε λειτουργική θέση εισαγωγής με κατάληξη την ανθολόγηση ποιημάτων πάνω σε σάρκα.    

Στην άκρη του δωματίου / σε βλέπω να με τρως  / Εγώ / μικρές μπουκιές
/ αμάσητα φιλιά / να κατεβαίνω στο λαιμό /
Ποιήματα ανθολογούνται τώρα / πάνω στο σώμα σου

Καμία τελεία δεν διακόπτει τη ροή των 45 ποιημάτων παρά μόνο στο ποίημα “Τζοκόντα” που σκαλώνει στον στίχο

Στο κομοδίνο, ένα ποτήρι με γάλα κάθε βράδυ /
σου σκοτώνει τις σκέψεις.

Η ποιήτρια περιγράφει στιγμές καθημερινής εξοικείωσης αλλά και εξόντωσης με τα αντικείμενα του σπιτιού και τις κινήσεις του σώματος, αιωρούμενη συχνά μέσα σε δύο χώρους. Ο εσωτερικός  χώρος προεκτείνεται κι ο εξωτερικός περιβάλλεται, συνέχονται κι αλληλοφωτίζονται μέσα σε λέξεις που γεννούν εικόνες   

Πέφτει σκοτάδι / Τώρα το πλατύσκαλο φαντάζει χάρτινο
/ Αιωρείσαι / φιγούρα ανυπόστατη / στο φύσημα του ανέμου

Με ύφος άλλοτε επιτακτικό, άλλοτε αποφθεγματικό η Ειρήνη Ιωαννίδου στην ποιητική της συλλογή μοιάζει με την θεατρική εκείνη persona που στέκεται στο ημισκότεινο σημείο της σκηνής πίσω από τους ανθρώπους ηθοποιούς και τους ψιθυρίζει χαμηλόφωνα εκκωφαντικές αλήθειες, τόσο της ημέρας όσο και της νύχτας, μιας ζωής που θυμίζει θεατρική παράσταση. Με διάθεση περιπαιχτική προσεγγίζει την τραγικότητα της όποιας αλήθειας κάθε σπιτιού και κάθε σχέσης.

Δεν χρειάζεται θόρυβος σε αυτό το σπίτι /
Δεν στήνεται έτσι ένα σπίτι / Οι ένοικοι απουσιάζουν /
  (όπως συνήθως γίνεται) / Δεν έχει σημασία να περπατάς στις μύτες /
 να κλείνεις την πόρτα, ενώ πλένεις τα πιάτα /
Αυτό που πρέπει είναι να καταπίνεις λόγια / σοκολατάκια—

Οι λέξεις έχουν την διαδρομή τους στο ποιητικό δρομολόγιο της Ειρήνης Ιωαννίδου, επαναλαμβάνονται πολλάκις στα ποιήματα προφανώς επειδή έφτασε η στιγμή τους να παραστούν εκτός του ασφαλούς (βασανιστικού ωστόσο) πεδίου μιας χρόνιας σιωπής με αλυσίδες σε λαιμό και πόδια

έτσι είναι η ζωή / δεν γλιστράνε τα βήματα / αλυσίδες σέρνουν /
χλιμιντρίζουν μόλις τεντωθεί το σχοινί

Η διαδρομή γίνεται αντιληπτή αν την παρατηρήσει κανείς, σαν το τρίτο μάτι που παραμένει εσαεί άγρυπνο ακόμη κι όταν ο άνθρωπος κοιμάται. Πρώτα η παραδοχή της πληγής, κατόπιν η επούλωση. Η εσωτερική φωνή γίνεται λέξη και οι συλλαβές  στόμα που άλλοτε καταπίνουν άλλοτε ξερνάνε την πικρή γεύση της ζωής

Παράξενο πράγμα η επούλωση / με ένα τσάι και μια κουταλιά δάκρυα /
Οι λέξεις γνωρίζουν να κολυμπούν / κι ας μην σώζονται

Με την συλλογή αυτή των εκδόσεων Σαιξπηρικόν η ποιήτρια μας συστήνεται σε 45 διαδρομές σταυροβελονιά με σώματα και στόματα μπερδεμένα, με την ίδια όμως πάντα φωνή στο ημισκότεινο σημείο της σκηνής να μουρμουρίζει ακατάπαυστα πως όλα τα υψηλά σαρκικά πάθη στο πέρας τους στο ίδιο σημείο καταλήγουν

Όμως, το δέρμα και στάχτη να το κάνεις / από τα περιγράμματα  πάντα θα διαρρέει  /
θα ματώνει, όπως το δάχτυλό σου στα κεντήματα
που τα χαράματα στις τέσσερις / τα ξηλώνεις και τα ξανακεντάς /
κάθε φορά με άλλο χρώμα στην κλωστή.

Όσο κι αν αλλάζουν τα χρώματα στις ανθρώπινες επαφές και στις υπαρξιακές διαδρομές, όσο και αν ο εραστής/ερωμενη ορέγεται την πολυγλωττία της επιθυμίας και του πάθους, η αρχή επιφέρει το τέλος ενώ  στο πίσω μέρος των backstage η σφαγή δηλώνει την παρουσία της χωρίς φώτα και προβολείς

Ερώτων αρχή, ερώτων τέλος        
[…]
γιατί το κρυφόν
ουδέν φανερότερον του φανερού
και η σφαγή παρούσα και αμετάκλητη.

Αναστασία Γκίτση