Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 1

Sand art, η κινηματογραφική οπτική στην άμμο

του Μιχάλη Γεωργιάδη

Η sand art (ή αλλιώς sand animation) είναι μια κινηματογραφική πρακτική που χρησιμοποιεί τις οπτικές και αισθητικές ιδιότητες της άμμου, για να δημιουργήσει μια κινούμενη εικόνα. Η ονομασία ως sand animation δημιουργήθηκε από τον όρο μιας ζωντανής απόδοσης της τέχνης (performance art) και του όρου animation. Στην Ελλάδα αυτό το είδος της τέχνης λέγεται ‘προσωρινή τέχνη' χάριν της εναλλαγής των σχεδίων.

Η sand art πραγματοποιείται στη σκηνή :  στην αρχή ο καλλιτέχνης δημιουργεί μια σειρά από σχέδια της φαντασίας του και έπειτα με τη χρήση της άμμου κάνει μια παρουσίαση χρησιμοποιώντας ένα "φωτεινό γυαλί" και έναν υπερυψωμένο προβολέα. Οι εικόνες που δημιουργεί ο καλλιτέχνης προβάλλονται στον πραγματικό χρόνο σε μια ευρεία οθόνη. Χαρακτηριστικό της τέχνης αυτής είναι ότι οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν κατά κύριο λόγο μονό τα χέρια τους, για να κάνουν τα σχέδια. Πρωτοπόρος αυτού του είδους της τέχνης είναι η Caroline Leaf. Όμως οι πλέον γνωστοί του είδους θεωρούνται οι Ferenc Cako, Ilanna Yahav και David Myriam που κάνουν πολλά σόου κάθε χρόνο.

Η ρευστότητα της άμμου, η  υψηλή ταχύτητα της εκτέλεσης καθώς και το σύνολο των διαφανειών διαμορφώνουν  θεαματικά σχέδια με ένα διαρκή μετασχηματισμό των σχεδίων αυτών που διεγείρουν τη φαντασία, προκαλούν έκπληξη, επιτρέπουν τις απότομες αλλαγές του τόνου και τις απρόβλεπτες εικόνες. Με την άμμο, οι μαγικές εικόνες αυξάνονται στον πίνακα και την οθόνη.

Σημαντικό στοιχείο ακόμα είναι και η μουσική που παίζει, για να τονίσει την κατάδυση σε έναν παράλληλο κόσμο. Η επίδειξη της τέχνης αυτής δεν αρκείται μόνο στην εναλλαγή των σχεδίων ή την μουσική, αλλά γενικότερα στις κινήσεις που κάνουν οι καλλιτέχνες με τα χέρια τους, για να απλώσουν την άμμο πάνω στην επιφάνεια του γυαλιού.

Παράλληλα με αυτού του είδους την τέχνη, που αφορά κυρίως σε σοου που γίνονται κατά καιρούς, αναπτύχθηκε και η τέχνη του sand animation στον κινηματογράφο σε ταινίες μικρού μήκους περίπου οκτώ με δεκαπέντε λεπτών. Η ιδιαιτερότητα του sand animation έγκειται στο γεγονός ότι ο δημιουργός κινηματογραφεί, καθώς ζωγραφίζει με την άμμο, καταστρέφοντας κάθε εικόνα για τη δημιουργία της επόμενης. Στις συνήθεις τεχνικές του sand animation, οι καλλιτέχνες δημιουργούν το οπτικό τους υλικό και στη συνέχεια το κινηματογραφούν, για να δημιουργήσουν ΅ια κινούμενη ακολουθία εικόνων.

Έτσι σχεδόν κανένα οπτικό στοιχείο δε δημιουργείται από πριν, αλλά από τη στιγμή που ο καλλιτέχνης χειρίζεται την ά΅΅ο απευθείας κάτω από την κάμερα. Συγκεκριμένα, ο καλλιτέχνης, κάθεται ΅προστά στην επιφάνεια εργασίας και κάνει αλλαγές στην εικόνα, εκθέτει ένα καρέ και επαναλαμβάνει τη διεργασία ξανά για εκατοντάδες φορές. Αυτό οδηγεί σε ένα ιδιαίτερα εφήμερο είδος animation στο οποίο ΅ετά το πέρας της ταινίας δεν ΅ένει παρά το τελικό φιλ΅ και ένας σωρός από ά΅΅ο.
Στη συγκεκριμένη τέχνη, αν υπάρχουν λάθη σε κάποιο πλάνο, τότε πρέπει να δημιουργηθεί μια ολόκληρη σκηνή από την αρχή, κάτι που καθιστά την εν λόγω τεχνική ως ΅ια από τις πλέον δύσκολες.

Η αρχή του sand animation στο κινηματογράφο έγινε από την "Caroline Leaf" το 1974 με την ταινία «The Owl Who Married a Goose: An Eskimo Legend» διάρκειας 7 λεπτών και 38 δευτερολέπτων και ακολούθησαν πολλές παρόμοιες, όπως η ταινία «Animando» του "Magalhγes Marcos" το 1987 διαρκείας 12 λεπτών και 42 δευτερολέπτων.