Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 8

#1 Ντίνα Καφτεράνη (Παντούμ) : "Kαλλιεργώντας το δρόμο"

Των Νέστορα Ι. Πουλάκου & Ιρένας Οικονόμου

Το μενού περιελάμβανε κρασί μπόλικο και κουβέντα άφθονη σε μια ήσυχη γωνιά του πλέον πολύβουου δρόμου της συνοικίας του Ψυρρή. Άλλωστε, η Ντίνα Καφτεράνη, εκ Θεσσαλονίκης προερχόμενη και ψυχή της θεατρικής ομάδας (δρόμου) «Παντούμ», είχε όρεξη για κουβέντα, τα παιδιά του «Βακχικόν» είχαν διάθεση για αστεία, πειράγματα και άλλα συναφή ανούσια (για τους περισσότερους), ταυτόχρονα όμως όλοι εκεί στο μαγαζί, που έμοιαζε με μπιστρό, ήθελαν να μάθουν ή να πουν ή να συζητήσουν «τι εστί θέατρο δρόμου». Παρέα με την ηθοποιό Ιρένα Οικονόμου καταφτάσαμε στην περιοχή, μετά από λίγη ώρα εισέβαλε στο χώρο κι ο Νίκος Μπίνος για να στήσει αυτί (προερχόμενος από μια βιβλιοπαρουσίαση που τον είχε συγκλονίσει), κι άπαντες παραταχθήκαμε απέναντι στην Ντίνα Καφτεράνη. Την κάναμε να ομολογήσει ό,τι ήξερε και δεν ήξερε για το θέατρο δρόμου. Να μαρτυρήσει τα πάντα για τον θίασο «Παντούμ», τη φιλοσοφία του, τους σκοπούς και το έργο του, όπως και για την πρόσφατη παράστασή του, τις «Αδέσποτες Σκύλες», που κέρδισαν το κοινό (τους κριτικούς, δεν ξέρω ακόμα) στο φθινοπωρινό φεστιβάλ θεάτρου δρόμου, το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, ενώ πριν λίγες μέρες παίχτηκε ξανά στον πολυχώρο «Μύγα», ξέρετε, λίγο πιο κάτω από κει που τα πίναμε και τα λέγαμε τότε, στα μέσα του Νοέμβρη. Σημειωτέον, η ομάδα «Παντούμ» αποτελείται από τους ξεχωριστούς Εδουάρδο Γεωργίου, Δήμητρα Γκλιάτη, Ζουλή Λεφέβρ, Σάντρα Μαυροειδή, Αγγελική Σεΐδου, Βιτόρια Κωτσάλου, άλλα πολλά παιδιά του θεάτρου που μπαινοβγαίνουν διαρκώς και, φυσικά, την Ντίνα Καφτεράνη. Προσοχή! Ίσως η συζήτηση που ακολουθεί να είναι για λίγους... (που λέει ο λόγος!). Τέλος (για την ώρα), τώρα κοντά έμαθα το εξής (και μου άρεσε) : «Στη ζωή υπάρχουν δυο ειδών άνθρωποι : Εμείς και οι… άλλοι». Τι να πω, κρατήστε το αν θέλετε.

Νέστορας Ι. Πουλάκος

Αν το θέατρο είναι η πιο άμεση μορφή τέχνης που μπορεί να υπάρχει, τότε τι μπορούμε να πούμε όταν αυτό βγαίνει στο δρόμο... Στο θέατρο, όπου το ζητούμενο βρίσκεται πάντα μέσα στο "εδώ" και στο "τώρα", το "εδώ" του δρόμου έχει ακόμα πιο επιτακτικούς, πολυδιάστατους κανόνες και νόμους. Ακόμα πιο ξεκάθαρα κοντά στους νόμους της φύσης. Το θέατρο δρόμου : Το έξω και το μέσα χωρίς σύνορο ανάμεσά τους. Όπως λέει και μία σημαντική εκπρόσωπος του : "Το έξω απο τα σπίτια. Και το μέσα από τα τείχη της πόλης. Εκεί που ρέει η ζωή της!". Τι ευθύβολη και ουσιαστική φράση! Το ξέρουν καλά αυτό οι θεατρίνοι του δρόμου... Το βιώνουν και το μοιράζονται. Το μοιράζουν γενναιόδωρα σε όλους εμάς, την ώρα που ανυποψίαστοι και κλειστοί βαδίζουμε προς κάποια μικρή προσωπική μας υπόθεση. Και ξαφνικά κάτι μας κλείνει το μάτι και μας θυμίζει οτι είμαστε άνθρωποι. Τόσο διαφορετικοί αλλά και τόσο ίδιοι στο βάθος. Και μας "τραβάει απ`το μανίκι" κάτι, που είτε θα μας καθηλώσει είτε θα μας κάνει να ρίξουμε μια ματιά και να συνεχίσουμε τη ζωή μας. Τη ζωή μας... Με γενναιότητα ή χωρίς. Ένα δίλημμα που δεν τίθεται για τους καλλιτέχνες του δρόμου._

Ιρένα Οικονόμου
«Στα σκληρά, αμέσως!»

pandoum-1.jpgΝέστορας Ι. Πουλάκος : Για το πρόσφατο φεστιβάλ θεάτρου δρόμου…
Ντίνα Καφτεράνη : Ένα διεθνές φεστιβάλ, το πρώτο στη χώρα μας, όχι και τόσο αντιπροσωπευτικό του δρόμου αλλά μιας τυπικότητας. Θέλω να πω ότι δεν ήταν τόσο ζεστό όπως εκείνο της Δραπετσώνας, πριν χρόνια (όχι διεθνές). Ο τρόπος που οργανώθηκε και έγινε δεν αντικατόπτριζε αυτό που θέλει να πει το θέατρο του δρόμου.

Ιρένα Οικονόμου : Σαν να έπαιζες σε μια κανονική σκηνή θεάτρου δηλαδή;
Ν.Κ. : Ακριβώς! Όμως εγώ δεν μιλάω για θέματα οργάνωσης, γιατί πάντα σε μια πρώτη προσπάθεια τα προβλήματα θα υπάρχουν. Αλλά λέω για τον τρόπο που αντιμετωπίστηκαν οι θεατρίνοι.
Ν.Ι.Π. : Από το κοινό ή από τους διοργανωτές;
N.K. : Από τους διοργανωτές, φυσικά. Το κοινό πάντα είναι μια χαρά…

Ν.Ι.Π. : Είναι πάντα μια χαρά το κοινό;
Ν.Κ. : Κοίταξε, το κοινό είναι μια πρόκληση. Αν παίξεις καλά θα κάτσει, διαφορετικά θα τα μαζέψει και θα φύγει. Έτσι είναι το θέατρο δρόμου. Καλείσαι να κρατήσεις σε ενδιαφέρον τους περαστικούς σου.

Ν.Ι.Π. : Επομένως, τι ήταν αυτό που σε «χάλασε» στο φεστιβάλ αυτό;
N.K. : Η ψυχρότητα. Το γεγονός ότι δεν έγινε καμιά συνάντηση των ανθρώπων που πήραν μέρος πριν τη διοργάνωση. Με λίγα λόγια, εμείς οι του δρόμου δεν συζητήσαμε ποτέ τα του δρόμου.
Ν.Ι.Π. : Θα είχε νόημα κάτι τέτοιο;
N.K. : Φυσικά! Και ειδικά στη χώρα μας, που ακόμη δεν είναι γνωστά τα «όρια» του θεάτρου δρόμου, άλλωστε τώρα ζυμώνεται και βγαίνει προς τα έξω. Η συζήτηση θα είχε ενδιαφέρον και βέβαια νόημα να πραγματοποιηθεί.

Ν.Ι.Π. : Τη γνώμη αυτή την είχαν και άλλες ομάδες;
N.K. : Βεβαίως. Και γι’ αυτό θέλουμε να προχωρήσουμε σε μια απάντηση στο φεστιβάλ.
Ν.Ι.Π. : Να κάνετε ένα αντί-φεστιβάλ δηλαδή;
Ν.Κ. : Δεν μας ενδιαφέρει κάτι τέτοιο. Δεν θέλω να κάνουμε μια κίνηση ενάντια στην παρούσα διοργάνωση. Αλλά να ανοίξουμε λίγο το χώρο ώστε να βγει προς τα έξω. Γιατί ο δρόμος δεν είναι αυτό που έδειξε το συγκεκριμένο φεστιβάλ. Επιμένω στη συζήτηση, στη γνωριμία και στην πολιτική διάσταση του χώρου του… δρόμου. Διότι από κει ξεκινούν όλα, από κει πηγάζουν και εκεί καταλήγουν. Κι από τη στιγμή, που έχουμε αποφασίσει να ασκήσουμε αυτό το είδος θεάτρου, πρέπει να το σεβαστούμε και να κάνουμε τους πολίτες να το σεβαστούν κι εκείνοι (τραπεζάκια, βιτρίνες, πάρκα, πλατείες κ.ά).

«Ο δρόμος έχει τη δική του ιστορία…»

pandoum2.jpgΙ.Ο. : Τι είναι «δρόμος», κατά τη γνώμη σου;
Ν.Κ. : O «δρόμος» έχει πολλές διαστάσεις. Είναι ένα θεατρικό είδος που προέρχεται από το λαϊκό θέατρο. Οι άνθρωποι του αντλούν τα εργαλεία τους από τις παραδοσιακές μορφές «δρόμου» όπως το τσίρκο. Υπάρχει η αρχαία ελληνική «πηγή» αλλά και οι παραδόσεις της χώρας μας. Σε πολλές από τις παραστάσεις, όπως και σε δικές μας άλλωστε, είναι ενταγμένα τοπικά δρώμενα και παραδόσεις από ποικίλες περιοχές της Ελλάδας. Γιορτές, πανηγύρια, έθιμα, αποκριάτικα…

«Σκηνή μας είναι ο δρόμος και θεατές μας οι πολίτες, οι περαστικοί, ποιος μένει και ποιος φεύγει»

Ι.Ο. : Αγκαλιάζουν οι δήμοι τις πρωτοβουλίες «δρόμου»;
Ν.Κ. : Καταρχάς να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν μιλάμε για υπαίθριο θέατρο. Και το λέω αυτό γιατί οι δήμοι διοργανώνουν τέτοιες παραστάσεις. Στην ερώτησή σου, από την άλλη μεριά, ναι, υπάρχουν δήμοι, όχι πολλοί, κι όχι συχνά, που τους ελκύει η ιδέα του θεάτρου δρόμου και θέτουν υπό την αιγίδα τους παραστάσεις.

«Όλα είναι δρόμος…»

Ν.Ι.Π. : … Το`πε και ο Παντελής Βούλγαρης!...
Ι.Ο. : Και τα χρήματα;
Ν.Κ. : Το καπέλο. Τα πάντα ρίχνονται στο καπέλο. Έτσι λειτουργεί ο δρόμος. Βέβαια η συζήτηση αυτή είναι μεγάλη και το θέμα είναι και προσωπικό αναφορικά με το αντίτιμο. Υπάρχουν και άλλοι τρόποι…

(… δεν θα επεκταθούμε, όμως!)

Ι.Ο. : «Δρόμος» όπως και οι ζογκλέρ;
N.K. : Και οι ξυλοπόδαροι, και εκείνοι με τα μπαλάκια και όλες οι μορφές του τσίρκου. Όμως μην ταυτίζουμε το δρόμο μόνο με αυτούς. Στο θέατρο δρόμου λες μια ιστορία. Και προετοιμάζεσαι γι αυτό. Σκληρά, κοπιαστικά και έντονα. Γιατί θα πρέπει να πασχίσεις να κρατήσεις τους περαστικούς.

Ν.Ι.Π. : Εντέλει τι άλλο μπορεί να είναι δρόμος;
N.K. : Ο δρόμος είναι η πόλη. Είναι εκεί που συναντιόμαστε. Είναι το έξω από τα σπίτια. Και το μέσα από τα «τείχη» της πόλης. Εκεί που ρέει η ζωή της.

«Θίασος Παντούμ»

pandoum-4.jpgΝ.Ι.Π. / Ι.Ο. : …;
Ν.Κ. : Α, ναι, βέβαια. Συμφωνώ μαζί σας!

Ι.Ο. : Τι σε έσπρωξε να κάνεις θέατρο δρόμου κι όχι ν’ ακολουθήσεις την πεπατημένη των οντισιόν και των ¨συμβατικών¨θιάσων;
Ν.Κ. : Δεν με ενδιέφερε ποτέ αυτός ο τρόπος που γίνονται τα πράγματα. Προσέξτε! Δεν έχω παρωπίδες και, φυσικά, είμαι ανοιχτή σε προτάσεις. Αλλά όχι να μπω στις καθιερωμένες διαδικασίες. Δεν με αφορούν, πώς να το πω! Γι’ αυτό έχω «σκιστεί» στο μεροκάματο και στη δουλειά για να μπορώ να κάνω αυτό που θέλω στο θέατρο. Και για να ολοκληρώσω, κυρίως με ενδιαφέρει η συλλογική δουλειά στο θέατρο. Την ατομική ποτέ δεν τη συμπάθησα ιδιαίτερα.

Ν.Ι.Π. : Κι ο θίασος «Παντούμ»;
N.K. : Είμαστε παιδιά του θεάτρου, που έχουμε ανάγκη να εκφραστούμε μέσω του δρόμου. Υπάρχουμε από το 2002, φτιάξαμε το δικό μας χώρο και εργαστήρι λίγα χρόνια μετά.
Ν.Ι.Π. : Άρα μπήκατε στη λογική των μεγάλων θιάσων;
N.K. : Δεν μπήκαμε σε καμιά λογική. Δεν το παίζουμε επαναστάτες. Να φτιάξουμε το χώρο μας, θέλουμε, το δρόμο. Και γι’ αυτό προσαρμοζόμαστε στους ρυθμούς της πόλης. Ιδεολογίες, φιλοσοφίες και όλα τα παρόμοια υπάρχουν και είναι μπόλικα μάλιστα. Όμως πρέπει να επιβιώσουμε για να μην θυμώσουμε. Έτσι, κάναμε την εταιρεία (Σ.σ. με το Ι.Κ.Α. να τους «τρώει» τα μισά λεφτά της μοναδικής επιχορήγησης που είχαν λάβει πριν καιρό από το υπουργείο).τα σεμινάρια, τις παραστάσεις μας, το κέφι μας. Και τα κάνουμε, ακόμη, βέβαια.

Ι.Ο. : Και ποιος ο σκοπός σας,μ’αυτές τις ενέργειες;
N.K. : Από την αρχή, στόχος μας ήταν να συνευρεθούν όλοι οι καλλιτέχνες του δρόμου. Χωρίς να πολύ-μαλώσουν και ν’ ανταλλάξουν υλικό. Σε έναν χώρο ασφαλή. Όπως είναι το θεατρικό εργαστήρι του «Παντούμ». Με μαθήματα, απόψεις, συζητήσεις, προστριβές και συγκρούσεις, παραστάσεις και άλλα πολλά. Τελικά δεν μπήκαν όλοι. Δεν γίνεται άλλωστε. Όμως η δουλειά που γίνεται εδώ κα κάποια χρόνια είναι σημαντική. Γιατί αυτά θέλουμε να κάνουμε. Και θα συνεχίσουμε.

«Το θέατρο δρόμου είναι ένα διαρκές παιχνίδι. Που μπορεί να σε κολλήσει στον τοίχο και να σε ανεβάσει στα ουράνια».

Οι «Παντούμ» δημιουργήθηκαν τον Νοέμβριο του 2002. Σαν ανεξάρτητος θίασος κάνουν παραστάσεις θεάτρου και θεάτρου δρόμου, θεάματα και δρώμενα. Με έντονη την ανάγκη διερεύνησης αλλά και διεύρυνσης του χώρου αυτού και με πίστη ότι η θεατρική γλώσσα μπορεί να επικοινωνήσει αληθινά, απλά και καθαρά, οι «Παντούμ» δρουν συνήθως σε μη συμβατικούς θεατρικούς χώρους ενώ αναπτύσσουν και παράλληλη δραστηριότητα : διοργανώνουν σεμινάρια πάνω στη θεατρική τέχνη και σκηνογραφία, καθώς και εργαστήρια για μικρούς και μεγάλους και φιλοξενούν ξένους και Έλληνες δασκάλους. Στη γλώσσα των «Παντούμ» το θέατρο δρόμου εμπνέει ως τρόπος όλη τη διαδικασία της θεατρικής δουλείας, καλλιεργώντας την εγρήγορση στο εδώ και το τώρα της πρόβας, της παράστασης, της κοινωνίας.

adespotes.jpgΑυτή την περίοδο : «Οι αδέσποτες σκύλες στο βαλς των βρώμικων δρόμων»
Ένας προβληματισμός σε ρίμα!
Μια σύνθεση ερωτημάτων με δυνατό beat!
Μια παράσταση σαν συναυλία!
Τέσσερις γυναίκες στη σκηνή. Η συνεχής ροή μιας φωνής που ηχεί από τα βάθη της ψυχής τους, στα χείλη τους γίνεται κραυγή ή τραγούδι ανάλογα με αυτό που ο λόγος θέλει να ειπωθεί. Κυρίαρχος ο λόγος, ο ρυθμός και η μελωδία. Λόγια και κείμενα σύγχρονα και παλαιότερα, φιλοσόφων, ποιητών, αρθρογράφων, δημοσιογράφων, λογοτεχνών, επιστημόνων μπλέκονται με τις δικές τους ρίμες, πάνω σε έναν ρυθμό που εναλλάσσεται από ραπ μέχρι μοιρολόι και από όπερα μέχρι πανκ, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια συνεύρεση καρδιάς. Οι αδέσποτες σκύλες μιλούν και τραγουδούν για το σήμερα. Η παράσταση δανείζεται στοιχεία από το καμπαρέ, την επιθεώρηση, το βαριετέ, τις συναυλίες, τις λογοτεχνικές βραδιές, τις συνευρέσεις φίλων ή ακόμα και από κάτι νύχτες με φωτιές στην παραλία...
"Look at the seed and tell me what you see, do you see the seed or do you see the tree"

Σ.σ. : Στις φωτογραφίες (1) Ο Νέστορας Ι. Πουλάκος δίνει το χέρι του στη Ντίνα Καφτεράνη, με την Ιρένα Οικονόμου να κοιτά τον φακό, (2) Η Ντίνα Καφτεράνη μιλάει και η Ιρένα Οικονόμου την κοιτάει, (3) Ο Νίκος Μπίνος και η Ντίνα Καφτεράνη ποζάρουν, η Ιρένα Οικονόμου μετράει τ' άστρα (κατά Λουντέμη), (4) Ντίνα Καφτεράνη - Ιρένα Οικονόμου (again). Tις φωτογραφίες επιμελήθηκαν ο Νέστορας Ι. Πουλάκος και ο Νίκος Μπίνος.