του Νέστορα Ι. Πουλάκου
Ο Βαγγέλης Μπέκας έχει το προνόμιο(;) ν’ ανήκει στην περίφημη «γενιά των 700 ευρώ». Προνόμιο χωρίς ερωτηματικό γιατί, τουλάχιστον, διαπνέεται από ένα κλίμα έντονης κοινωνικής (και δυστυχώς όχι πολιτικής) αναμόχλευσης και καταβαράθρωσης θεσμών. Προνόμιο με ερωτηματικό γιατί ουδείς άνθρωπος στην παγκόσμια ιστορία δεν θα δεχόταν με χαμόγελο να του σερβίρουν μπροστά του μια κοινωνία σε σήψη και ένα κλίμα ανυπόφορο, βρωμερό, άρρωστο. Όπως και να έχει, ο Βαγγέλης Μπέκας κατάφερε να κάνει καλά κάτι που ελάχιστοι καλλιτέχνες κάνουν σωστά : να επικοινωνήσει με τη γενιά του. Να γίνει κι αυτός ένα μέρος της «φωνής των 700 ευρώ». Πράγμα δύσκολο. Γιατί οι περισσότεροι καλλιτέχνες, πραγματικά υποχείρια του συστήματος σε βαθμό χειρότερο από τον πιο ιλουστρασιόν γιάπη, όχι μόνο δεν μπορούν να μιλήσουν την ίδια γλώσσα με μια κοινωνία που βράζει αλλά κυρίως κωφεύουν απόλυτα. Ο Βαγγέλης Μπέκας με το «13ο υπόγειο», που κυκλοφόρησε στις αρχές του χρόνου από τις Εκδόσεις Μπαρτζουλιάνος και έχει, ήδη, κάνει το σχετικό του σούσουρο στη λογοτεχνική μικρό-κοινωνία μας, προσπάθησε να συνθέσει τις έντονες λογοτεχνικές και κινηματογραφικές επιρροές του μ’ ένα ευθύ και δριμύ κατηγορώ που τον διακατέχει. Ένα κατηγορώ βαθιά ουμανιστικό και απόλυτα ακτιβιστικό. Μπράβο του! Και όντας άνθρωπος που προσπαθεί να μεταδώσει το μήνυμά του με κάθε τρόπο, κοινώς προπαγανδίζει την κραυγή που κρύβει μέσα του, μίλησε στο «Βακχικόν», που έχει ανάγει την προπαγάνδα σε παντιέρα και στέλνει τα σήματα του με το στανιό και το έτσι θέλω.
Ποια είναι τα κυριότερα θέματα που σ' απασχόλησαν ώστε ν' αποφασίσεις να γράψεις το “13ο υπόγειο”;
Ο καθημερινός αγώνας των νέων σε μια κοινωνία που ψαλιδίζει τα όνειρά τους με απασχολεί εδώ και χρόνια. Βέβαια αυτός είναι ο παραπόταμος. Η κυρίως κοίτη του ποταμού καθορίζεται από τη θέση ότι η απόλυτη εμπορευματοποίηση, δημιουργεί ακραίες καταστάσεις ευημερίας για τους λίγους και εκμετάλλευσης για τους πολλούς, ποδοπατεί τα πραγματικά συναισθήματα, υποβιβάζει τον αληθινό έρωτα και οδηγεί τον άνθρωπο στην ανελευθερία και κατ’ επέκταση στη δυστυχία. Είναι κάπως παρακινδυνευμένο να πεις όλα αυτά μέσα από ένα μύθο. Ελπίζω να τα κατάφερα.
Θεωρείς ότι η ιστορία σου διαπνέεται από έναν τόνο σάτιρας ή καταγγελίας των κακώς κειμένων της κοινωνίας;
Ξεκινήσαμε αρκετά θεωρητικά και κάποιος που δεν έχει υπόψη του το βιβλίο θα νομίσει ότι αναφερόμαστε σε δοκίμιο και όχι σε μυθιστόρημα. Η αλήθεια είναι ότι σε μια πρώτη ανάγνωση τα κινηματογραφικά στοιχεία που διέπουν το βιβλίο, το σασπένς, η πλοκή είναι κυρίαρχα. Φυσικά και πρόθεσή μου ήταν να καταγγείλω τα κακώς κείμενα της κοινωνίας μας, αλλά αυτό ήθελα να το κάνω βγάζοντας τη γλώσσα στον στείρο ορθολογισμό, βάζοντας αφέντη της ιστορίας μου τη φαντασία. Πιστεύω ότι η φαντασία είναι ο δρόμος της απελευθέρωσης. Η ριζοσπαστική φαντασία ξεκλειδώνει τα κλουβιά μας, τολμάει να υπαινιχθεί την ύπαρξη κι άλλων δρόμων πέραν από τους άνωθεν προκαθορισμένους.
Την “Αργυρένια” και τον “Πέτρο” σε ποια κατηγορία “πολιτών” θα τους τοποθετούσες αν ήταν υπαρκτά πρόσωπα;
Ο Πέτρος είναι γνήσιο μέλος της γενιάς των 700€. Ακολούθησε το δρόμο που του χάραξαν, έκανε ακόμη και μεταπτυχιακό, αλλά η αληθινή ζωή τού επιφύλαξε ένα μεγαλοπρεπές φάσκελο. Παρ’ όλα αυτά, αμφιταλαντεύεται, δεν τολμά να αλλάξει δρόμο. Είναι ένας χάρτινος ήρωας. Εκείνο που θα τον οδηγήσει να αντιδράσει, να αποπειραθεί να σπάσει τα δεσμά της καθεστηκυίας τάξης και του μικροαστισμού είναι το ακραίο πάθος, που στη συγκεκριμένη περίπτωση ταυτίζεται με τον έρωτα. Η Αργυρένια, όπως άλλωστε υποδηλώνει και το όνομα της, ανήκει σε έναν άλλο κόσμο, τον κόσμο των υπογείων, κόσμο μυστήριο, συμβολικό. Είναι ένα αλυσοδεμένο αερικό, μια άλλου είδους «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων», την οποία εκμεταλλεύονται με τον πιο ακόλαστο τρόπο. Εκείνη, όμως, αποδέχεται όσα της συμβαίνουν σχεδόν μοιρολατρικά.
H “κοινωνία” του New Bios παρουσιάζεται ως ένας ολοκληρωτικός καθεστωτικός οργανισμός που φέρει ομοιότητες με τα φασιστικά, ναζιστικά και δικτατορικά καθεστώτα του 20ού αιώνα. Πιστεύεις ότι ζούμε ή θα ζήσουμε μια τέτοιου είδους μετεξέλιξη ολοκληρωτισμού τα επόμενα χρόνια;
Το «13ο Υπόγειο» είναι ένα αλληγορικό μυθιστόρημα. Χρησιμοποιεί φαντασιακά και όχι κυριολεκτικά σχήματα. Δεν πιστεύω ότι θα συμβεί αυτό ακριβώς που περιγράφω, πιστεύω ότι κατά κάποιον τρόπο συμβαίνει ήδη. Γιατί αν εξετάσουμε το θέμα συμβολικά, τo εμπορικό κέντρο New Bios, ο νέος τρόπος ζωής της αστραφτερής εμπορικής επιφάνειας που απλώνεται όλο και πιο πολύ και καταλαμβάνει τα πάντα, συμβαίνει παντού γύρω μας. Αυτός ο κόσμος στηρίζεται στην εξαθλίωση των μεταναστών, των κακοπληρωμένων εργαζομένων, στην καταπίεση του Τρίτου Κόσμου, που συμβολικά κρύβω στα υπόγεια του New Bios. Το φαινόμενο της μίας, αγίας και ορθόδοξης εταιρίας New Bios βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Για να σκιαγραφήσουμε την πραγματικότητα, δεν είναι ανάγκη να μιλήσουμε στην κυριολεξία...
Η επίφαση ελευθερίας ή καλύτερα ελευθεριότητας που περιγράφεις είναι στοιχείο του παραπάνω φαινομένου;
«Ελευθερία» με τη δικιά τους έννοια προσφέρει μόνο το χρήμα. Η γενιά των 700€ είναι εγκλωβισμένη, γιατί παίρνει πολύ λίγα. Άρα δεν μπορεί να χαρεί όσα της έταξαν οι διαφημίσεις που τη βομβαρδίζουν καθημερινώς. Νομίζω το γεγονός ότι το όνομα που έδωσαν σε αυτή τη γενιά αποτελείται από έναν αριθμό κι ένα σύμβολο νομίσματος λέει πάρα πολλά για τη νεοφιλελεύθερη κοινωνία μας. Είσαι «ελεύθερος» να διαβείς μονάχα τους δρόμους που έχουν χαράξει εκείνοι. Οι «ελευθερίες» που προσφέρουν είναι προκαθορισμένες να εξυπηρετούν την αναπαραγωγή του συστήματος.
Είσαι της άποψης ότι η “φαινομενική πλήρης ελευθερία” που βιώνουν οι δυτικές κοινωνίες του 21ου αιώνα είναι υπαίτια της αποχαλίνωσης της ανθρώπινης συμπεριφοράς; Λίγο-πολύ την “έχει πειράξει στο κεφάλι”;
Δυστυχώς η φαινομενική πλήρης ελευθέρια που βιώνουν οι δυτικές κοινωνίες δεν είναι τίποτα άλλο από ένα καρότο σε διαστάσεις υπερμεγέθους δονητή, ώστε να κρύβει με χάρη το μαστίγιο που παραμονεύει. Σε βομβαρδίζουν, σου τάζουν, σου καθορίζουν δρόμους που σε οδηγούν στα άκρα, έχοντας μοναδική μονάδα μέτρησης το κέρδος. Έχει αναπτυχθεί μια ηθική κέρδο-λατρική. Η συμπεριφορά μας απλώς προσαρμόζεται στα πρότυπα που μας δίνονται.
Σε προηγούμενη συνέντευξη ο ποιητής Γιώργος Μπλάνας είχε πει “να επανεκτιμήσουμε το παρελθόν του ανθρώπινου γένους γιατί είναι τραγικό να έχουμε φτάσει στο σημείο να λέμε ότι οι πρωτόγονοι άνθρωποι ήταν πιο ευτυχείς από εμάς”. Συμφωνείς;
Συμφωνώ απόλυτα. Παρότι διαθέτουμε τα μέσα για να βελτιώσουμε ουσιαστικά τη ζωή μας, τα χρησιμοποιούμε εις βάρος μας. Αλήθεια, ποιανού το συμφέρον υπηρετεί η επιστήμη; Είμαστε σίγουροι ότι υπηρετεί τον ανθρωπισμό; Είναι τραγικό να παραδεχόμαστε, που το παραδεχόμαστε, ότι η πρόοδος μας οδηγεί στη δυστυχία. Ας αναζητήσουμε τις ρίζες του προβλήματος κι ας επιχειρήσουμε δραστικές λύσεις.
Τι θέλησες να πετύχεις με τη συγγραφή του “13ου υπογείου”;
Προσπάθησα να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, να στήσω γέφυρες που μεταφέρουν τις αγωνίες μου, καλλιτεχνικές και κοινωνικές. Χωρίς επικοινωνία δεν υπάρχει κοινωνία, και η κοινωνία, η επαφή με τον άλλο είναι αυτό που αναζητώ γιατί με ολοκληρώνει, με κάνει να αισθάνομαι άνθρωπος.
Είσαι σε περίοδο αγρανάπαυσης ή ετοιμάζεις το επόμενο συγγραφικό σου “χτύπημα”;
Γνωρίζω πολύ καλά ότι πρέπει να αφήσω το «13ο υπόγειο» να καταλαγιάσει μέσα μου, αλλά μου είναι αδύνατο να το κάνω. Έχω ήδη αρχίσει να γράφω το επόμενο μυθιστόρημα, καθώς στο κεφάλι μου στριφογυρίζουν εικόνες, πρόσωπα, ιστορίες, που αν δεν τις ακουμπήσω επειγόντως στο χαρτί, αισθάνομαι ότι θα δω το κρανίο μου να εκρήγνυται σαν μολότοφ.
O Βαγγέλης Μπέκας γεννήθηκε πριν τριάντα δύο χρόνια στην Πρέβεζα. Η πρώτη του δουλειά ήταν να πηγαίνει παραγγελίες λουλουδιών σε σπίτια με ωραίες κυρίες.
Από τότε μεγάλωσε αρκετά, σπούδασε Μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης στο Πολυτεχνείο Κρήτης, κι αμέσως μετά ΜΜΕ. Στη συνέχεια εργάστηκε σε έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ, ενώ το 2009 τον βρήκε να εργάζεται στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ.
Δραστηριοποιείται στις καλλιτεχνικές ομάδες Barouak και Βιντεοποίηση, ενώ ξεσπαθώνει δημιουργικά στο : barouak.blogspot.com
