Μεταφράζει ο Χαράλαμπος Δήμου
Ο Χάιμε Σαμπίνες είναι ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους ποιητές του Μεξικού, «ο πιο διαβασμένος και ο πιο αγαπημένος», σύμφωνα με τη συγγραφέα Μόνικα Μανσούρ.
«Το να διαβάζουμε τον Σαμπίνες σημαίνει να θυμόμαστε πως είμαστε ζωντανοί, ενώ συγχρόνως θρηνούμε για μια υπέροχη ζωή», σύμφωνα πάλι με τη Μανσούρ.
Ο Χάιμε Σαμπίνες γεννήθηκε στην πόλη Τούξκλα, στην επαρχία Γκουτιέρες, της γνωστής σε μας από το κίνημα των Ζαπατίστας Πολιτείας Τσιάπας, στις 25 Μαρτίου του 1926. Από το 1949 εγκαταστάθηκε στην Πόλη του Μεξικού και, αφού εγκατέλειψε τις ιατρικές σπουδές που επιχείρησε να ακολουθήσει αρχικά, σπούδασε Ισπανική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο UNAM (Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού).
Ο πατέρας του ήταν ένας εμιγκρές λιβανέζικης καταγωγής. Μετανάστευσε αρχικά στην Κούβα και από κει στην Πολιτεία Τσιάπας του Μεξικού, όπου έφτιαξε ένα ράντσο και παντρεύτηκε τη Δόνια Λους Σαμπίνες με την οποία απέκτησε τρία παιδιά. Ο ίδιος ο Χάιμε Σαμπίνες παντρεύτηκε την «αιώνια αγαπημένη Chepita», Joseta Rodriquez Zebadúa, με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά.
Δε δίστασε να δηλώσει την απογοήτευσή του από την Κούβα του 1965, όταν ταξίδεψε στο νησί ως μέλος της Κριτικής Επιτροπής του βαρύτιμου βραβείου του διάσημου και ιστορικού εκδοτικού οίκου Casa de las Américas, γράφοντας σχετικά στο βιβλίο του Yuria, που εξέδωσε το 1967.
Από το 1976 ως το 1979 υπήρξε Ομοσπονδιακός Βουλευτής της Πολιτείας Τσιάπας. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του όμως απομακρύνθηκε ολοκληρωτικά από την πολιτική.
Κέρδιζε τη ζωή του ως έμπορος ζωοτροφών προσπαθώντας να μην εμπλακεί επαγγελματικά με το γράψιμο για να μπορεί να εκφράζεται με μεγαλύτερη καθαρότητα, απαλλαγμένος από συμβάσεις, δεσμεύσεις και άλλες περιοριστικές συνθήκες. O ίδιος έλεγε ότι η ποίηση ήταν για εκείνον μια «προσωπική απόλαυση, όχι επάγγελμα». Ζούσε ιδιωτικά κυρίως αποφεύγοντας τις δημόσιες εμφανίσεις και δήλωσε ότι το τίμημα ήταν «η απώλεια της ανωνυμίας», όταν έγινε αρκετά γνωστός.
Πέθανε από καρκίνο στην Πόλη του Μεξικού τον ίδιο μήνα που γεννήθηκε, στις 19 Μαρτίου του 1999. Αρρώστια με την οποία είχε εμμονή και η οποία είχε αποδεκατίσει ολόκληρη την οικογένειά του. Μάλιστα, την αποκαλούσε «ο Πρίγκιπας Καρκίνος». Έχασε πρώτα τον πατέρα του, ύστερα τη μητέρα του και τέλος τα αδέλφια του και την αγαπημένη του θεία Σόφη.
Ο ίδιος, τα τελευταία χρόνια της ζωής του υπέφερε από φριχτούς πόνους και υποβλήθηκε σε αλλεπάλληλες εγχειρίσεις, περισσότερες από τριάντα. Είχε ορίζει να μην του αποδοθεί καμία τιμή μετά θάνατον και ύστερα από επιθυμία του ενταφιάστηκε στον οικογενειακό τάφο που είχαν στην Πόλη του Μεξικού.
Η γλώσσα του Χάιμε Σαμπίνες είναι καθημερινή και μερικές φορές έχει μια ειρωνεία που ξεσκεπάζει τις συμβάσεις των ανθρώπων, την υποκρισία, τη βεβαιότητα, την υπεροψία. Είναι τρυφερός με τα αδύναμα πλάσματα που υπήρχαν γύρω του, όπως η θεία του Σόφη, στην οποία αφιερώνει και το ομώνυμο ποίημα.
**
Σαν χαμένα πουλιά XIX
Καθώς δεν υπάρχουν δάσκαλοι ούτε μαθητές τώρα πια, ο μαθητής
ρώτησε τον τοίχο: τι είναι η γνώση; Και ο τοίχος έγινε διάφανος.
*
Όταν θέλεις να πεθάνεις
Όταν θέλεις να πεθάνεις
χώσε το κεφάλι κάτω από το μαξιλάρι
και μέτρα τέσσερις χιλιάδες προβατάκια.
Μείνε δυο μέρες χωρίς να φας
και θα δεις τι όμορφη που είναι η ζωή:
κρέας, φασόλια, ψωμί.
Μείνε χωρίς γυναίκα: θα δεις.
Όταν θέλεις να πεθάνεις
μην κάνεις τόση φασαρία: πέθανε κι αυτό είναι όλο.
*
Από το μύθο
Η μάνα μου μού διηγήθηκε ότι έκλαιγα στην κοιλιά της.
Κι εκείνης της είπαν: θα είναι τυχερός.
Κάποιος μου μιλούσε όλες τις μέρες της ζωής μου
στ’ αφτί, αργόσυρτα.
Μου έλεγε: ζήσε, ζήσε, ζήσε!
Ήταν ο θάνατος.
*
Εντός ολίγου θα προσφέρεις
Εντός ολίγου θα προσφέρεις αυτές τις σελίδες στους άγνωστους
σα να πρόσφερες με το χέρι σου μια ανθοδέσμη
με λουλούδια που εσύ έκοψες.
Περήφανος και ανήσυχος για το κατόρθωμά σου, θα επιστρέψεις για να κουρνιάσεις στην αγαπημένη σου γωνιά.
Λες ότι είσαι ποιητής, επειδή δεν έχεις την αναγκαία τσίπα τής σιωπής.
Μια χαρά σού πάει, κλέφτη, με ό,τι κλέβεις από τον πόνο και τους έρωτές σου! Για να δούμε, τι ίματζ φτιάχνεις για τον εαυτό σου με τα κομμάτια που μαζεύεις από τη σκιά σου!
