Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 17

Υπορεαλιστικό μανιφέστο, Déjenlo Todo, Nuevamente (β' μέρος)

Μεταφράζουν οι Παναγιώτης Χαχής & Βαγγέλης Παπαγεωργίου Διαβάστε το α' μέρος εδώ (τχ. 16, Δεκέμβριος 2011)

Déjenlo Todo, Nuevamente

Στα μέσα της δεκαετίας του 70’, στην Πόλη του Μεξικού, δύο νεαροί, ανήσυχοι ποιητές, ο μεξικανός Μάριο Σαντιάγο και ο χιλιανός Ρομπέρτο Μπολάνιο ιδρύουν το κίνημα του Υπορεαλισμού. Ένα πρωτοποριακό λογοτεχνικό κίνημα, ‘Νταντα α λα Μεξικάνα’ όπως το χαρακτήρισε αργότερα ο Μπολάνιο, που σηματοδοτούσε τη ρήξη με το λατινοαμερικανικό λογοτεχνικό κατεστημένο. Θεωρώντας πρότυπά τους ντανταϊστές, τους μπητ ποιητές, τον Ρεμπώ, τον Λωτρεαμόν και τον Μπρετόν, οι Υπορεαλιστές θεωρούσαν πως η απόρριψη μιας ποιητικής καριέρας ήταν στην ουσία ένας τρόπος να πάρουν την ποίηση στα σοβαρά όσο την ίδια τη ζωή. Το μανιφέστο της ομάδας, χωρίς να περιγράφει συγκεκριμένες αισθητικές αρχές, προτρέπει τους Υπορεαλιστές να εγκαταλείψουν τους κατεστημένους λογοτεχνικούς κύκλους και να αναζητήσουν την πραγματική επαναστατική ποίηση σε μία ζωή χωρίς συμβιβασμούς.
Π.Χ.
 
Εγκαταλείψτε τα πάντα, ξανάΠρώτο υπορεαλιστικό μανιφέστο

Δεύτερο Μέρος


- Οι απόπειρες της ηθικής-αισθητικής είναι διαρκώς στρωμένες με προδοσίες και θλιβερά απομεινάρια.

- Και είναι που το άτομο θα μπορούσε να περπατήσει χίλια χιλιόμετρα, όμως στο τέλος ο δρόμος αναπόφευκτα θα το κατασπαράξει.

-Ηθική μας είναι η Επανάσταση, αισθητική μας η Ζωή: ένα και το αυτό.

*


Για τους αστούς και τους μικροαστούς, η ζωή είναι μια γιορτή. Κάθε σαββατοκύριακο έχουν κι απο μία. Το προλεταριάτο δεν έχει γιορτές. Μονάχα ρυθμικές κηδείες. Αυτό θ’ αλλάξει. Οι καταπιεσμένοι θα κάνουν μια μεγάλη γιορτή. Μνήμη και γκιλοτίνες. Νιώσε το, κάνε το πράξη συγκεκριμένες νύχτες, εφευρίσκοντας άκρες και υγρές γωνιές, σα να χαϊδεύεις τα καυστικά μάτια του νέου πνεύματος.

*

Το ταξίδι του ποιήματος ανάμεσα στις εποχές της εξέγερσης: ποίηση που παράγει ποιητές που παράγουν ποιήματα που παράγουν ποίηση. Χωρίς ηλεκτρικά δρομάκια/ο ποιητής με τα χέρια αποσπασμένα απ’ το κορμί του/το ποίημα μετατοπίζεται αργά από το Όραμα στην Επανάστασή του. Ο δρόμος είναι ένα πολλαπλό σημείο. ‘Πρέπει να τον επινοήσουμε για να ανακαλύψουμε τις αντιφάσεις του, τις αόρατες μορφές της άρνησης, μέχρι που να γίνει ξεκάθαρος.’’ Ένα ταξίδι της πράξης της γραφής μέσα από ζώνες αφιλόξενες για το γράψιμο.
Ρεμπώ, γύρνα σπίτι!

Ανατρέποντας την καθημερινή πραγματικότητα της σύγχρονης ποίησης. Τις αλυσίδες που οδηγούν στην κυκλική πραγματικότητα του ποιήματος. Μια καλή παραπομπή: ο τρελός Κούρτ Σβίτερς. Lanke trr gll, ή, upa kupa arggg, μετατρέπονται σε επίσημους στίχους, καθώς φωνητικοί ανιχνευτές κωδικοποιούν το ουρλιαχτό. Οι γέφυρες του Νόβα Εξπρές αντιστέκονται στους κώδικες: αφήστε τον να ουρλιάξει, αφήστε τον να ουρλιάξει (παρακαλώ μη βγάλετε μολύβια και μικρά σημειωματάρια, μην τον ηχογραφήσετε, αν θέλετε να συμμετέχετε ουρλιάξτε και σεις), αφήστε τον λοιπόν να ουρλιάξει, να δούμε την έκφραση στο πρόσωπό του όταν τελειώσει, τι άλλα υπέροχα πράγματα θα βιώσουμε.
Οι γέφυρες μας προς άγνωστους σταθμούς. Το ποίημα συνδέει πραγματικότητα και μη-πραγματικότητα.


*

Με σπασμούς
 

*


Τί μπορώ να περιμένω από τη σύγχρονη λατινοαμερικάνικη ζωγραφική; Τί μπορώ να περιμένω από το θέατρο;

Είναι πιο αποκαλυπτικό κι ενδεικτικό να σταθείς σ’ ένα έρημο πάρκο μέσα στο νέφος της πόλης και να κοιτάς τον κόσμο να περνάει στις λεωφόρους κατά ομάδες που συστέλλονται και διαστέλλονται, όπου τόσο οι πεζοί όσο κι οι οδηγοί νιώθουν την ανάγκη να επιστρέψουν γρήγορα στα χαμόσπιτά τους,  κι είναι ακριβώς η ώρα που βγαίνουν οι δολοφόνοι και τα θύματα τους ακολουθούν.

Ποιες ιστορίες μου αφηγούνται στ’ αλήθεια οι ζωγράφοι;

Το ενδιαφέρον κενό, παγιωμένες φόρμες και χρώματα, στην καλύτερη περίπτωση μια παρωδία κίνησης. Καμβάδες που θα χρησιμεύσουν μόνο σαν λαμπερά διαφημιστικά στα γραφεία των μηχανικών και των γιατρών που τους συλλέγουν.

Ο ζωγράφος βολεύεται σε μια κοινωνία που κάθε μέρα γίνεται περισσότερο ‘ζωγράφος’ από εκείνον κι εκεί είναι που βρίσκει τον εαυτό του αφοπλισμένο, να παίζει το ρόλο του παλιάτσου.

Αν ένας πίνακας του Χ βρεθεί σε κάποιο δρόμο προς το σπίτι της Μάρα, ο πίνακας αυτός αποκτά μια ψυχαγωγική και επικοινωνιακή διάσταση• ο ίδιος πίνακας σε ένα σαλόνι είναι απλά διακοσμητικός όπως τα μεταλλικά έπιπλα κήπου των αστών/ ζήτημα οπτικού ερεθισμού;/ ναι και όχι/ θα ήταν όμως καλύτερα να αποκάλυπτε (και επιτέλους να συστηματοποιούσε και μια φορά) το επαναστατικό του στοιχείο, το ταξικό, μια εκατό τις εκατό συνειδητή πρωτοβουλία του έργου, σε αντιπαράθεση με τις αξίες του ‘έργου’ σαν προϋπόθεση και συνθήκη της ύπαρξης του.

Ο ζωγράφος εγκαταλείπει το εργαστήρι και ΚΑΘΕ κοινωνική του θέση και γεμίζει το μυαλό του με θαύματα/ ή πάει να παίξει σκάκι σαν τον Ντυσάν/ Ένας αυτοδίδακτος πίνακας/ ένας πίνακας της φτώχιας, δωρεάν ή πάμφθηνος, ημιτελής, συλλογικός, που ζητά την συμμετοχή του θεατή, με απεριόριστες φυσικές και πνευματικές προεκτάσεις.

Ο καλύτερος πίνακας της Λατινικής Αμερικής είναι αυτός που γίνεται σε ασυνείδητα επίπεδα, που εμπεριέχει το παιχνίδι, τη γιορτή, τον πειραματισμό που μας προσφέρει ένα αληθινό όραμα του ποιοί είμαστε και που μας αποκαλύπτει ποιοι μπορούμε να γίνουμε• ο καλύτερος λατινοαμερικάνικος πίνακας είναι αυτός που ζωγραφίζουμε με τα πράσινα, τα κόκκινα, τα μπλε πάνω στα πρόσωπά μας, για να αναγνωριζόμαστε σαν μέλη μιας φυλής που δημιουργείται ασταμάτητα.

*


Προσπαθήστε να εγκαταλείπετε τα πάντα κάθε μέρα

Οι Αρχιτέκτονες εγκαταλείψτε την κατασκευή εσωστρεφών σκηνικών κι απλώστε τα χέρια (ή σφίξτε τα γροθιές, ανάλογα που βρίσκεστε) προς τον χώρο εκεί έξω. Ένας τοίχος κι ένα ταβάνι αποκτούν χρησιμότητα όχι μόνο όταν χρησιμοποιούνται για τον ύπνο και να προστατεύουν από τη βροχή, αλλά ακόμη περισσότερο όταν δημιουργούν για παράδειγμα, από την καθημερινή πράξη του ύπνου συνειδητές γέφυρες ανάμεσα στον άνθρωπο και τα δημιουργήματά του ή το στιγμιαίο ανέφικτό τους.

Στην αρχιτεκτονική και την γλυπτική οι υπορεαλιστές εκκινούν από δύο σημεία: το οδόφραγμα και το κρεβάτι.

*


Η αληθινή φαντασία είναι εκείνη που δυναμιτίζει, αποκρυσταλλώνει, εισάγει σμαραγδένια μικρόβια στις φαντασίες των άλλων. Στην ποίηση και σ’ ο,τιδήποτε η είσοδος στην ουσία πρέπει να ‘ναι ταυτόχρονα είσοδος στην περιπέτεια. Δημιουργώντας τα εργαλεία της καθημερινής ανατροπής. Οι υποκειμενικοί σταθμοί της ανθρώπινης ύπαρξης με τα τεράστια, όμορφα, άσεμνα δέντρα τους, σαν εργαστήρια πειραματισμών. Να παρατηρείς, να ρίχνεις μια φευγαλέα ματιά στις παράλληλες και σπαραξικάρδιες καταστάσεις σα να ‘ταν μια μεγάλη χαρακιά στο στήθος, στο πρόσωπο. Οι απειράριθμες αναλογίες των εκφράσεων του προσώπου. Είναι τόσες πολλές που όταν εμφανίζονται καινούριες δεν τις προσέχουμε καν, έστω κι αν εμείς τις δημιουργούμε κοιτάζοντας σε έναν καθρέφτη. Νύχτες βασανιστικές. Η αντίληψη διευρύνεται από μια ηθική-αισθητική που φτάνει ως στα άκρα.

*

Οι γαλαξίες της αγάπης εμφανίζονται στις παλάμες των χεριών μας.
- Ποιητές, αφήστε λυτά τα μαλλιά σας (αν έχετε)
-Κάψτε τα σκουπίδια σας  κι αρχίστε ν’ αγαπάτε μέχρι να φτάσετε σε ανεκτίμητα ποιήματα
-Δεν θέλουμε κινούμενους πίνακες αλλά πελώρια κινούμενα ηλιοβασιλέματα
-Άλογα που τρέχουν με 500 χιλιόμετρα την ώρα
-Σκίουροι της φωτιάς χοροπηδούν ανάμεσα σε φλεγόμενα δέντρα
-Ένα στοίχημα ποιος θα ανοιγοκλείσει πρώτος τα βλέφαρα, το νεύρο ή το υπνωτικό χάπι/


*


Το ρίσκο βρίσκεται πάντοτε κάπου αλλού. Ο αληθινός ποιητής είναι εκείνος που πάντα εγκαταλείπει τον εαυτό του. Ποτέ στο ίδιο μέρος για πολύ καιρό, όπως οι αντάρτες, όπως τα UFO, όπως τα λευκά μάτια των φυλακισμένων ισόβια.

*


Σύντηξη κι έκρηξη κι απ’ τις δυο πλευρές: η δημιουργία σαν ένα τολμηρό  κι ειλικρινές γκράφιτι ενός τρελού παιδιού.

*


Τίποτα μηχανικό. Οι κλίμακες της κατάπληξης. Κάποιος, ίσως ο Ιερώνυμος Μπος, σπάζει το ενυδρείο της αγάπης. Δωρεάν χρήμα. Γλυκιά αδελφή. Λάγνα οράματα σαν πτώματα. Little boys κόβουν φέτες φιλιά τον Δεκέμβρη.

*

Στις δυο το πρωί, φεύγοντας από το σπίτι της Μάρα, ο Μάριο Σαντιάγο και κάποιοι από μας ακούσαμε γέλια από το δώμα ενός 9ώροφου κτηρίου. Δεν σταματούσαν, συνέχισαν να γελούν, να γελούν, ενώ εμείς από κάτω κοιμηθήκαμε ακουμπώντας σε διάφορους τηλεφωνικούς θαλάμους. Από ένα σημείο και μετά μόνο ο Μάριο συνέχιζε να έχει την προσοχή του στραμμένη στο γέλιο (ο Ντάριο Γκαλίθια μας είπε πως το δώμα ήταν ένα γκέη μπαρ ή κάτι τέτοιο και πως το παρακολουθούσε πάντα η αστυνομία). Κάναμε τηλεφωνήματα, όμως τα κέρματά μας έγιναν νερό. Τα γέλια συνέχιζαν. Όταν φύγαμε από εκείνη την περιοχή ο Μάριο μου είπε πως στην πραγματικότητα δεν γελούσε κανένας, πως το γέλιο ήταν ηχογραφημένο κι εκεί πάνω, στο δώμα, μια μικρή παρέα ή ίσως ένας μοναχικός ομοφυλόφιλος άκουγε τον δίσκο στη σιωπή κι έκανε και μας να τον ακούσουμε.
-Ο θάνατος του κύκνου, το κύκνειο άσμα, το τελευταίο άσμα του μαύρου κύκνου, ΔΕΝ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ στα Μπολσόϊ αλλά στον πόνο και στην αβάσταχτη ομορφιά των δρόμων.
-Ένα ουράνιο τόξο που ξεκινά από έναν περιθωριακό κινηματογράφο και τελειώνει σε ένα εργοστάσιο που απεργεί.
- Κι αυτή η αμνησία ποτέ να μη μας φιλήσει στο στόμα. Ποτέ.
-Ονειρευτήκαμε την ουτοπία και ξυπνήσαμε ουρλιάζοντας.
-Ένας φτωχός και μόνος κάουμποϋ που επιστρέφει στο σπίτι, αυτό είναι το θαύμα.


*


Κάντε να εμφανιστούν καινούριες αισθήσεις. Ανατρέψτε την καθημερινή ζωή.

ΟΚ
ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΤΕ ΤΑ ΠΑΝΤΑ, ΞΑΝΑ
ΠΑΡΤΕ ΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ