Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 36

"Τρόποι να γυρίζεις σπίτι", του Αλεχάντρο Σάμπρα

zambra

Tρόποι να γυρίζεις σπίτι, μυθιστόρημα, Αλεχάντρο Σάμπρα, μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδόσεις Ίκαρος 2016

Μερικά βιβλία δίχως να κουνήσουν το δαχτυλάκι τους πετυχαίνουν διάνα. Το «τρόποι να γυρίζεις σπίτι» του Αλεχάντρο Σάμπρα είναι σίγουρα ένα απ’ αυτά. Παίρνει πανηγυρικά την εκδίκηση της αδίκως, κατά τη γνώμη μου, στοχοποιημένης αυτοαναφορικότητας, μέσα από μια εντελώς προσωπική ιστορία που με τα δυνατά και γρήγορα πόδια της τρέχει μακριά, βρίσκει αντιστοιχίες, έρχεται κοντά, μας αφορά. Χιλή, σεισμοί, δικτατορίες, παράξενοι γείτονες, πρώτες αγάπες, δρόμοι της πόλης, γονείς που γίνονται τα παιδιά των παιδιών τους, παιδιά που γίνονται γονείς των γονιών. Ο συγγραφέας, σε παιδική ηλικία, ως δευτερεύων χαρακτήρας, που δεν έχει λόγο για το παραμικρό, ούτε για την πολιτική, ούτε για τις οικονομίες του σπιτιού, ούτε για τον προορισμό των καλοκαιρινών διακοπών, ούτε καν για το γεύμα της ημέρας. Καμία εξέλιξη δεν περνάει από το χέρι του. Κανένας έλεγχος δικός του.

Ο χρόνος όμως τον διατρέχει και ως ενήλικας πια καταλαβαίνει αυτά που δεν μπορούσε να καταλάβει μικρός, ερμηνεύει όσα δεν επιδέχονταν την ερμηνεία του παιδικού του νου τότε, όλα θεώνται τώρα αλλιώς, ο πατέρας, η μητέρα, οι συζητήσεις, οι σιωπές και τα κενά διαστήματα. Μένει πια μόνος. Γράφει, θυμάται, στοχάζεται. Ο Αλεχάντρο Σάμπρα αναφέρει κάπου πολύ πετυχημένα: «γράψιμο είναι να αποκαλύπτεις το πρόσωπό σου». Στο βιβλίο αυτό οι αποκαλύψεις γίνονται απαλά, ευγενικά, ήπια. Έρχεται ο συγγραφέας και σου λέει « φίλε, έλα στα σκαλοπάτια να κάνουμε ένα τσιγάρο. Πάμε μια βόλτα στο πάρκο. Θα πάρουμε και μπίρες απ’ το δρόμο. Κερνάω εγώ.». Μια φιλική κουβέντα, όπου λέγονται τα πιο σοβαρά πράγματα με το λιγότερο ηχηρό, δραματικό και βαρύγδουπο τρόπο. Όπου λέγονται όλα. Με νύξεις, νεύματα, υπαινιγμούς, νοήματα, μετρημένα λόγια χωρίς φλυαρίες και λιανίσματα. Ψύχραιμα, μέσα από μια εσωτερική πλοκή, εκμυστηρεύσεις καρδιάς και ενδόμυχες σκέψεις του συγγραφέα - ήρωα. Οι απογοητεύσεις της ενηλικίωσης, οι αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας, η επιμονή της αθωότητας, η μοναξιά της συγγραφής, η αέναη επιστροφή στο σπίτι. Γιατί ποιος αρνήθηκε να επιστρέψει σπίτι;

Κι όποιος αρνήθηκε, πώς αντιστάθηκε να μην το κάνει τελικά; Να μη βρεθεί ξανά εκεί απ’ όπου ήθελε να φύγει όσο το δυνατόν γρηγορότερα, να γλιτώσει απ’ τη γονική βαριά σκιά, να απελευθερωθεί και να αυτονομηθεί για τα καλά δίχως εποπτεία; Αυτός ο ίδιος που μεγαλώνοντας θέλει να φοράει όλο και συχνότερα τα ρούχα αυτών που τον μεγάλωσαν, που ψάχνει τη μυρωδιά του παιδικού του κρεβατιού, που τριγυρίζει στα παλιά του τα λημέρια; Όλα είναι τρόποι να γυρίζεις σπίτι. Και το γράψιμο είναι ένας ξεκάθαρος τρόπος για να το δηλώσεις. Ο Αλεχάντρο Σάμπρα με θάρρος, τέχνη και συναισθηματική ευφυΐα το δηλώνει ξανά και ξανά. Επιστρέφουμε μαζί του κι εμείς. Στο οικογενειακό παλιό αυτοκίνητο, παιδιά, στο πίσω κάθισμα, τραγούδια στο κασετόφωνο, γλιστρώντας στον ηλιόλουστο δρόμο με τις πικροδάφνες, ψάχνοντας τη θάλασσα, όταν δε φανταζόμασταν καν πως όσο μακριά κι αν φτάσουμε, αργά ή γρήγορα, το μόνο που θα λαχταρήσουμε όσο τίποτε θα είναι να γυρίσουμε σπίτι. Είτε έτσι, είτε αλλιώς, πάντα θα γυρίζουμε σπίτι.   

Θέδα Καϊδόγλου