Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 31

Το μάτι του ψαριού της Λένας Κιτσοπούλου

κιτσοπούλου

Το μάτι του ψαριού, διηγήματα, Λένα Κιτσοπούλου, εκδόσεις Μεταίχμιο 2015

Μια θάλασσα• ήρεμη – σαν να μην είναι αληθινή. Τίποτα δεν φαίνεται να μπορεί να την κουνήσει. Αίφνης, ένα μικρό πετραδάκι πέφτει στην πλάτη της και ένας μικρός κύκλος δημιουργείται τριγύρω του καθώς βυθίζεται. Και από αυτόν τον κύκλο ένας άλλος γεννιέται κι άλλος ένας και πάει λέγοντας. Και όλοι αυτοί οι κύκλοι φτιάχνουν ένα κύμα•ένα μεγάλο, μαύρο κύμα. Κάπως έτσι είναι τα διηγήματα της Κιτσοπούλου. Είναι ύπουλα, άγρια, επικίνδυνα. Μα, και η ίδια είναι δύσκολη «παίκτριας», διότι ενώ γνωρίζεις τι σου ετοιμάζει, δεν μπορείς να προφυλαχτείς.

Καίτοι, η χρήση των μέσων, ο ρυθμός, ο καταμερισμός των ρόλων και η λεκτική «απόδραση» στα δώδεκα διηγήματα της παρούσας έκδοσης έχουν κάτι κοινό, εντούτοις δεν έχουμε να κάνουμε με ένα θέμα που αναπτύσσεται σε διαφορετικές παραλλαγές. Εκτός αν θεωρούμε πως τα ανθρώπινα πάθη ομοιάζουν παντού και πάντα. Άνθρωποι όλων των φυραμάτων: πλούσιοι και φτωχοί. Νέοι και λιγότερο νέοι. Άνδρες και γυναίκες. Μονήρεις και άλλοι που είναι το κέντρο της προσοχής. «Χτυπημένοι» εξαρχής ή προοδευτικά «ασθενείς». Σε όλους κάτι συμβαίνει, σε όλους έρχεται εκείνη η στιγμή του μη περαιτέρω.

Αν υπάρχει μια κεντρική μορφή σε αυτά τα διηγήματα, σε μορφή ρόλου, αυτή είναι η ελληνική οικογένεια• η αγία ελληνική οικογένεια• η θεσμοθετημένη ζούγκλα όπου ο ισχυρότερος κατατρώει τον αδύναμο. Υπάρχει, άραγε, τίποτα πιο περιγελαστικό από αυτά που συμβαίνουν στους κόλπους της; Η Κιτσοπούλου παρατηρεί• πάντα κάποιος παρατηρεί: ο συγγραφέας, οι γείτονες, το ψάρι, ο ίδιος μας ο εαυτός και αυτό που βλέπει είναι το απύθμενο σκοτάδι, το τέρας που κρυβόταν κάτω από στρώματα δέρματος και κάποια στιγμή ξυπνάει και είτε αρχίζει και δαγκώνει ή δαγκώνεται: άλλος τρόπος δεν υπάρχει.

Πόσο μπορεί να αντέξει ένας άνδρας ή μια γυναίκα το χωρισμό; Τι συμβαίνει όταν ένας ομοφυλόφιλος αποφασίζει να αποκαλύψει την ταυτότητά του; Πόσο στρεβλή μπορεί να είναι η ασχήμια της ομορφιάς; Τι γίνεται όταν η κατά τα λοιπά απροσχημάτιστη, εύτακτη ζωή ενός ανθρώπου αρχίζει να χάνει λάδια; Μικρά παιδιά που μαθαίνουν από νωρίς το άχθος της σκληρότητας που κουβαλούν ή που δέχονται; Η βία πίσω από τις κλειστές πόρτες. Ενοχές, μυστικά, κρυμμένα πάθη, ορισμένα πάθη• άνθρωποι ασθενείς• άνθρωποι που δεν ήξεραν ότι είναι ασθενείς, κι όμως είναι.

Αυτός είναι ο κόσμος που κινείται η Κιτσοπούλου. Δεν είναι ένας κόσμος ξένος, κατασκευασμένος, φτιαχτός στα μέτρα της: είναι ο κόσμος μας, όσο και αν δεν μας αρέσει να τον βλέπουμε γυμνό μέχρι το κόκαλο.

Με τρόπο υπόγειο, επικυρωμένο από την ευθύτητά της και την καταστατική απόφασή της να μην συναισθηματολογήσει, η Κιτσοπούλου ακολουθεί το νήμα και των προηγούμενων διηγημάτων της – απλώς, σε αυτήν, έχεις την αίσθηση ότι στο σκάψιμο είναι βαθύτερο. Το αυτό συμβαίνει και με την ισχύ της σκοτεινότητας που εκλύεται από τα σώματα και τις ζωές τους.

Διονύσης Μαρίνος