Η ΓΙΑΓΙΑ ΚΟΚΚΙΝΟΣΚΟΥΦΙΤΣΑ62
Το κορίτσι περιδιάβαζε στο πάρκο. Ήταν καθοδόν προς τη γιαγιά του και δεν βιαζόταν. Η επίσκεψη στη γιαγιά Κοκκινοσκουφίτσα κάθε άλλο παρά ευχάριστη ήταν. Διότι η γιαγιά Κοκκινοσκουφίτσα ήταν εντελώς ηλίθια. Είχε χρόνια να βγει από το σπίτι. Ήταν τελείως παρανοϊκή: μυριζόταν παντού εγκληματίες και αιμοβόρα κτήνη. Και διαρκώς αφηγούνταν κάτι παραμύθια – με πρωταγωνίστρια την ίδια.
Η γιαγιά Κοκκινοσκουφίτσα λεγόταν έτσι γιατί πάντα φορούσε εκείνο το τεράστιο κόκκινο σκουφί, ώστε να μη φαίνονται τα τεράστια, άσχημα αυτιά της. Τα αυτιά της γιαγιάς ήταν τα μεγαλύτερα που θα μπορούσε να φανταστεί άνθρωπος. Εκτός αυτού, πάνω τους φύτρωναν τρίχες, και μάλιστα και μέσα από τα αυτιά.
Ήταν η μητέρα του μπαμπά, αλλά αυτός την επισκεπτόταν μόνο τις γιορτές, και ακόμα κι αυτό κατέληγε τακτικά σε καβγά. Κι η μαμά ούτε καν μιλούσε πια στη γιαγιά Κοκκινοσκουφίτσα, από κείνη τη χριστουγεννιάτικη γιορτή πριν μερικά χρόνια, όταν η γιαγιά Κοκκινοσκουφίτσα είχε πει πως στον μπαμπά άξιζε κάτι καλύτερο από τη μαμά, και ύστερα από αυτό η μαμά τής είχε φέρει το χριστουγεννιάτικο γλυκό στο κεφάλι.
Κι έτσι, η εγγονή ήταν η μοναδική αξιόλογη επαφή που η γιαγιά Κοκκινοσκουφίτσα είχε ακόμη με τον έξω κόσμο. Της έφερνε μαζί της από το σούπερ μάρκετ αλατισμένα στικς63 και πραλίνες64 – η γιαγιά δεν τρεφόταν με κάτι άλλο.
Το δημοτικό πάρκο ήταν έρημο· μόνο ο μεγάλος αδέσποτος σκύλος που τον τελευταίο καιρό τριγύριζε εδώ, παρατηρούσε το κορίτσι από απόσταση ασφαλείας. Η μητέρα του το είχε προειδοποιήσει να μη διασχίζει το πάρκο – πως τάχα το βράδυ ήταν επικίνδυνα εκεί. Λεγόταν πως ένας λύκος εθεάθη στο πάρκο. Βλακείες, σκέφτηκε το κορίτσι. Οι λύκοι φοβούνταν τους ανθρώπους· κρατούσαν αποστάσεις από οικισμούς.
Το κορίτσι είχε κι αυτήν τη φορά μαζί του τροφή για τον σκύλο, και την άφησε στην άκρη του μονοπατιού. Στην επιστροφή, η τροφή ήταν πάντα εξαφανισμένη, ο σκύλος, ωστόσο, κρατούσε απόσταση από τη μικρή. Αλλά, με τον καιρό θα γίνει ήμερος, σκεφτόταν το κορίτσι, και τότε θα τον έπαιρνε μαζί του στο σπίτι ή θα τον πήγαινε στο άσυλο ζώων για να μην τον σκοτώσουν ανόητοι κυνηγοί που θα τον περνούσαν για λύκο.
Το κορίτσι μπήκε στο διαμέρισμα της γιαγιάς και τοποθέτησε το καλάθι του για τα ψώνια πάνω στο τραπέζι. Η γιαγιά Κοκκινοσκουφίτσα καθόταν, όπως πάντα, μπροστά στην τηλεόραση. Το πρόγραμμα έπαιζε φολκλόρ μουσική, με την ένταση στο φουλ. Στην πραγματικότητα, το κορίτσι θα προτιμούσε να ξαναέφευγε κατευθείαν, αλλά δεν του βαστούσε η καρδιά να το κάνει. Αφού η γιαγιά δεν είχε κανέναν άλλο για να μιλήσει. Χαμήλωσε τον ήχο.
«Μπορούμε να δούμε και “Germany 's Next Topmodel”» είπε η γιαγιά «αν δεν σου αρέσει η μουσική μου».
«Αυτό δεν το παρακολουθώ ποτέ» είπε η εγγονή.
«Κάθε φυσιολογικό κορίτσι λατρεύει το επόμενο κορυφαίο μοντέλο της Γερμανίας» είπε η γιαγιά. «Δεν είναι να απορεί κανείς που εσύ δεν έχεις ακόμη αγόρι… Δεν έχεις αγόρι, έτσι;»
Τώρα αρχίσαμε πάλι τα ίδια. Το κορίτσι κούνησε το κεφάλι του. Ακόμα κι αν είχε αγόρι, σίγουρα δεν θα ήταν του γούστου της γιαγιάς Κοκκινοσκουφίτσας.
«Ο Φλόριαν Ζίλμπεραϊζεν»65 είπε η γιαγιά. «Αυτός κι αν είναι συμπαθητικός νεαρός!»
Το κορίτσι δεν είπε τίποτα.
«Και εκείνος ο Αντρέας Γκαμπαλιέ66. Τι γεροδεμένος εύελπις! Αυτόν δεν θα τον απέρριπτα σεξουαλικά».
Το κορίτσι σηκώθηκε πάνω. «Εγώ να φεύγω» είπε. «Έξω σκοτεινιάζει σιγά σιγά».
«Και μη μου διασχίσεις το πάρκο» είπε η γιαγιά. «Αφού ξέρεις, εκεί είναι ο κακός ο λύκος».
«Οι λύκοι δεν είναι κακοί» είπε το κορίτσι. «Και φοβούνται τους ανθρώπους».
Η γιαγιά έβγαλε ένα αποκομμένο άρθρο εφημερίδας και το άγγιξε ελαφρά με το δάχτυλο: «Τότε διάβασε αυτό εδώ. Ο λύκος ήρθε ξανά στο Λουξεμβούργο».
«Αυτό βρίσκεται στα σύνορα· όχι εδώ, στην πόλη».
«Ο λύκος επέστρεψε και άρπαξε ένα πρόβατο» επέμεινε η γιαγιά. «Όχι, δύο πρόβατα».
«Μα ακριβώς αυτό κάνουν οι λύκοι» απάντησε το κορίτσι.
«Καταβροχθίζουν πρόβατα. Εγώ όμως δεν είμαι πρόβατο».
Προχώρησε προς την πόρτα.
«Οι λύκοι επέστρεψαν» θρηνούσε η γιαγιά. «Κι έρχονται πάντα σε αγέλες. Νεαροί άντρες από αγριότοπους, καθοδηγημένοι από τις ορμές τους, που θέλουν μόνο ένα πράγμα67: να βάλουν χέρι στα προβατάκια μας».
«Μου φαίνεται πως συγχέεις τα πράγματα, γιαγιά» είπε το κορίτσι.
«Και αρνούνται συχνά να μιλήσουν τη γλώσσα μας» συνέχισε η γιαγιά. «Και παλιά, όταν ήμουν νέα, υπήρχαν λύκοι εδώ, αλλά αυτοί προσπαθούσαν τουλάχιστον να προσαρμοστούν: ούρλιαζαν στα λουξεμβουργιανά».
«Και παρ’ όλα αυτά αφανίστηκαν» είπε το κορίτσι.
«Επειδή είναι κακοί» είπε η γιαγιά. «Σου έχω, αλήθεια, ποτέ αφηγηθεί πώς, όταν ήμουν κορίτσι, με καταβρόχθισε ένας λύκος και μετά ήρθε ένας ελκυστικός νεαρός κυνηγός και με ξαναέβγαλε από την κοιλιά του λύκου σχίζοντάς τη;»
Ω, ναι. Τουλάχιστον χίλιες φορές είχε ξανακούσει το παραμύθι της γιαγιάς Κοκκινοσκουφίτσας και του κακού λύκου.
Ίσως θα ήταν καλύτερα η γιαγιά να διηγηθεί καμιά φορά αυτή την ιστορία σε έναν ψυχίατρο. Αυτός σίγουρα θα ήξερε τι σημαίνουν όλα αυτά.
Το κορίτσι άνοιξε την πόρτα. «Γεια σου, γιαγιά!»
«Και στο τέλος ο κυνηγός μού έκανε πρόταση γάμου» φώναξε η γιαγιά ξοπίσω του.
Καθώς το κορίτσι επέστρεφε διασχίζοντας το πάρκο, είδε τον μεγάλο σκύλο. Έτρωγε την τροφή που είχε αφήσει για κείνον.
«Γεια σου» είπε.
Ο σκύλος έκανε πίσω.
«Μη φοβάσαι, δεν θα σου κάνω τίποτα».
«Δεν φοβάμαι» είπε ο μεγάλος σκύλος. «Διότι είμαι λύκος και δεν φοβάμαι τίποτα».
«Μα και βέβαια είσαι λύκος» γέλασε το κορίτσι και του χάιδεψε το κεφάλι.
Ο μεγάλος σκύλος γρύλισε και έδειξε τα δόντια του. Θέλει απλά να παίξει, σκέφτηκε το κορίτσι. Αλλά αφού οπωσδήποτε ήθελε να κάνει τον λύκο, γιατί όχι; Το κυριότερο ήταν να γίνει ήμερος, ώστε να έρθει μαζί του.
«Εντάξει, το ’πιασα· είσαι όντως λύκος» είπε. «Πώς βρέθηκες εδώ;»
«Χάθηκα. Με ξεγέλασε ένα κουνέλι. Συνέχιζα να το καταδιώκω ολοένα και πιο μακριά, μετά ξαφνικά χάθηκε σε ένα σκοτεινό σοκάκι, και τώρα δεν βρίσκω πια την έξοδο από αυτή την πόλη».
«Εκεί πίσω κρέμεται ένας χάρτης» είπε το κορίτσι.
«Δυστυχώς, δεν ξέρω να διαβάζω» είπε ο λύκος. «Στα μέρη μου δεν έχει σχολεία».
«Τι τυχερός που είσαι!» είπε το κορίτσι. «Εγώ έχω ακόμη να διαβάσω γι’ αύριο έναν σωρό γαλλικά ρήματα».
«Να ’σαι χαρούμενη και ευγνώμων που μπορείς και πηγαίνεις στο σχολείο» είπε ο λύκος. «Αυτή την ευκαιρία δεν την έχει ο καθένας».
Έτσι μιλούσε πάντα και ο παππούς της από την πλευρά της μητέρας.
«Καλά, καλά» είπε το κορίτσι.
«Αντί γι’ αυτό, όμως, ξέρω κιόλας καλά λουξεμβουργιανά» είπε τότε ο λύκος. «Έχω δηλαδή ενταχθεί καλά εδώ, στο πάρκο».
«Πώς λοιπόν τα έμαθες;» ρώτησε το κορίτσι.
«Εμείς οι λύκοι έχουμε μεγάλα αυτιά. Και είμαστε πολύ ευαίσθητοι. Είμαστε, λοιπόν, καλοί ακροατές».
«Αυτό, δυστυχώς, δεν θα σου χρησιμεύσει ιδιαίτερα. Ο κόσμος εδώ σε φοβάται. Ούτε καν θα σου μιλήσουν. Θα σε πυροβολήσουν αμέσως».
«Εγώ όμως δεν τους φοβάμαι. Είμαι λύκος, κι οι λύκοι δεν φοβούνται απολύτως τίποτα».
«Αν ήσουν σκύλος, απλά θα σε έπιαναν» είπε το κορίτσι.
«Έναν λύκο, αντίθετα, τον εκτελούν. Μήπως, λοιπόν, να το ξανασκεφτείς, αν θα προτιμούσες να είσαι σκύλος παρά λύκος;»68
«Λύκος ή σκύλος – αφού αυτό δεν το επιλέγεις» είπε ο λύκος. «Ο λύκος παραμένει για πάντα λύκος».
«Τότε όμως θα σε κυνηγήσουν» είπε το κορίτσι.
Ο λύκος συλλογίστηκε λιγάκι.
«Αν είναι έτσι» είπε «τότε απόψε κιόλας θα φύγω απο δώ».
«Ω!» είπε ξαφνιασμένο το κορίτσι. «Και για πού;»
«Για όπου θα μπορώ να είμαι ελεύθερος και να φροντίζω μόνος μου για το φαγητό μου. Όπου κανένας δεν θα με κυνηγάει. Εκεί όπου οι λύκοι είναι λύκοι και τα πρόβατα πρόβατα».
«Και πώς θα βρεις την έξοδο αποδώ; Μόνος σου είπες…»
«Θα πάει καλά» το διέκοψε ο λύκος. «Απλά θα ακολουθήσω το ένστικτό μου». Έτσι, τράβηξε τροχάζοντας προς τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό.
Το κορίτσι τον ακολούθησε με το βλέμμα του. Αφού μόνος του δεν επρόκειτο ποτέ να βρει την ελευθερία· δεν θα πρόφταινε να φτάσει ούτε καν στα προάστια.
Σκέφτηκε την ατέλειωτη στήλη από γαλλικά ρήματα που περίμεναν να τα κλίνει, και τότε πήρε μια απόφαση.
«Περίμενέ με» φώναξε ξοπίσω του. «Έρχομαι μαζί σου, στην ελευθερία».
Σημείωση του συγγραφέα: Το φθινόπωρο του 2017 πήρα μέρος στον «Διαγωνισμό ποίησης σλαμ69 του κοκκινοσκουφιού» στο Βερολίνο. Ήταν μία διοργάνωση στην οποία συναγωνίστηκαν μεταξύ τους διαγωνιζόμενοι από (σχεδόν) όλες τις χώρες της ΕΕ. Η οδηγία ήταν η συγγραφή ενός κειμένου με θέμα την «Κοκκινοσκουφίτσα». Επέλεγες όποια γλώσσα ήθελες, ωστόσο τουλάχιστον ένα κομμάτι του κειμένου όφειλε να είναι γραμμένο στη μητρική σου γλώσσα. Έτσι εξηγείται το κομματάκι του κειμένου στα λουξεμβουργιανά στη «Γιαγιά Κοκκινοσκουφίτσα». Με πρόταση του επιμελητή μου, που κατάγεται από τη Ρηνανία, δηλαδή τον όμορο γλωσσικό χώρο, διατήρησα έτσι το σημείο αυτό. Και για ανθρώπους που δεν έχουν καταγωγή από τον γλωσσικό χώρο του Μοζέλα ή της Ρηνανίας - Φραγκονίας παρατίθεται εδώ η μετάφραση στην επίσημη γερμανική.70
Το διήγημα "Η γιαγιά Κοκκινοσκουφίτσα" περιλαμβάνεται στη συλλογή Οι μεταλλάξεις - 7 ιστορίες & 1 ποίημα του Λουξεμβουργιανού συγγραφέα Φράνσις Κιρπς (Σεπτέμβριος 2022) που κυκλοφορεί, σε μετάφραση της Χριστίνας-Παναγιώτας Γραμματικοπούλου από τις εκδόσεις Βακχικόν.
Η φωτογραφία που συνοδεύει το άρθρο είναι λεπτομέρεια από το εξώφυλλο της έκδοσης © Amr Morsi
62. Στο διήγημα αυτό, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ως πρότυπο το παραμύθι των αδερφών Γκριμ Κοκκινοσκουφίτσα
63. Συσκευασμένα λεπτά αρτοσκευάσματα από σκληρή ζύμη τύπου μπρέτσελ σε σχήμα στικς, καλυμμένα με αλάτι.
64. Συσκευασμένα σοκολατάκια πολυτελείας με αλκοολούχο ποτό και ξηρούς καρπούς.
65. Γερμανός σόουμαν, τραγουδιστής, ηθοποιός και μέλος κριτικών επιτροπών σε διαγωνισμούς.
66. Αυστριακός τραγουδιστής παραδοσιακής μουσικής.
67. Δισημία: σημαίνει και θέλουν μόνο το πήδημα.
68. Ολόκληρο αυτό το κομμάτι του κειμένου που αποδίδεται με πλάγια γραφή, στο πρωτότυπο είναι στα λουξεμβουργιανά. Στο τέλος της ιστορίας, ο συγγραφέας παραθέτει σχετική σημείωση όπου εξηγεί τους λόγους για αυτήν του την επιλογή (βλ. παρακάτω).
69. Η ποίηση σλαμ (slam poetry) είναι μία σύγχρονη ποιητική μορφή χωρίς νόρμες, στην οποία οι δημιουργοί παρουσιάζουν επί σκηνής τις προφορικές δημιουργίες τους, με τη συμμετοχή του κοινού. Πρωτοεμφανίστηκε στο Σικάγο των ΗΠΑ τη δεκαετία του 1980 και έκτοτε διαγωνισμοί ποίησης σλαμ πραγματοποιούνται σε όλο τον κόσμο.
70. Στο σημείο αυτό, στο πρωτότυπο παρατίθεται το εν λόγω απόσπασμα στα γερμανικά.
