Top menu

Το αποτύπωμα του Denis Emorine στην ελληνική λογοτεχνία

denis

*Το καλοκαίρι του 2017 αναμένεται από τις εκδόσεις Vakxikon.gr η συλλογή διηγημάτων του Γάλλου συγγραφέα, θεατρικού συγγραφέα και ποιητή Denis Emorine, με τίτλο "Θλιμμένα βαλς" σε μετάφραση Ανδρονίκης Δημητριάδου. Η κα. Δημητριάδου έχει μεταφράσει και τις δύο ποιητικές συλλογές του που κυκλοφορούν στα ελληνικά "Καταιγίδα" & "Στην αιωνιότητα" -για την ποίηση του Emorine γράφει παρακάτω. Το κείμενο διαβάστηκε στην 13η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (Μάιος 2016), στο πλαίσιο ενός αφιερώματος στο έργο του Emorine που συνδιοργάνωσαν οι εκδόσεις Vakxikon.gr και το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης. Να θυμίσουμε ότι το 2014 κυκλοφόρησαν σε μια κοινή έκδοση τα θεατρικά του έργα "Στην αποβάθρα/Μετά τη μάχη".

Γράφει η Ανδρονίκη Δημητριάδου

Η συλλογή «Στην αιωνιότητα» του Ντενί Εμορίν αποτελεί ωδή στη Γυναίκα. Είναι για τον ποιητή η μία και μοναδική, αλλά ταυτόχρονα πολυμορφική και πολύπλευρη: είναι η γυναίκα – λιμάνι, η γυναίκα – μητέρα, είδωλο και αγία. Γίνεται οδηγός και φάρος της ζωής του, η αρχή και το τέλος του.    
    
Σ’ ολόκληρη τη συλλογή δεν διακρίνουμε ίχνος ερωτικού πόθου που να μολύνει την εικόνα της. Αντιθέτως, ο ποιητής την εξιδανικεύει για να μπορεί να βαδίσει καλύτερα στη ζωή, να υπάρχει καλύτερα, για να σβήσει εν τέλει μπροστά της.

Depuis si longtemps je t’appartiens /Εδώ και τόσο καιρό ανήκω σε σένα
De toute éternité /Στην αιωνιότητα

Θα λέγαμε ότι είναι ένας ιδεατός, πλατωνικός έρωτας, όπου η ταυτότητα του ποιητή χάνει το περίγραμμά της και περικλείεται μέσα στην αγκαλιά Γυναίκας του τον ορίζει και εντέλει τον καθορίζει ως υπόσταση.
    
Ο Εμορίν αναφέρεται διαρκώς στις λέξεις και στον ρόλο που διαδραματίζουν στον έρωτα: για εκείνον, η πηγή των λέξεων δεν ξεδιψά μακριά από τη Γυναίκα – τη γυναίκα του με το όνομα Anne-Virginie – οι λέξεις σκοτώνουν, τα λόγια δεν έχουν σημασία δίχως εκείνη, αναδύονται και πεθαίνουν, όταν δεν την βλέπουν, το χάσμα από λέξεις αναζητά μιαν απάντηση που διαρκώς αναβάλλεται.

J’ai aimé ta beauté /Αγάπησα την ομορφιά σου
Les mots comme une torche brandie /Τα λόγια σαν πυρσό ανυψωμένο   
Dans la nuit /Μέσα στο σκοτάδι  
Pour mieux exister /Καλύτερα για να υπάρχω   
Du moins /Τουλάχιστον
Je le croyais /Έτσι θεωρούσα    
Car les mots tuent /Γιατί οι λέξεις σκοτώνουν    
Sois-en sûre […] /Σίγουρη να ’σαι […]

Οι φράσεις αποτυπώνονται σε κουρέλια της νύχτας, εκείνος είναι τόσο κοντά στα λόγια που τον πνίγουν κι όμως οι λέξεις είναι γεμάτες από μία στιγμή. Δεν υπάρχει καμία ηχώ στη δική του φωνή, εκτός από τον κόσμο που ποτίζεται από τα μάτια της μέσα. Η σιωπή είναι αιώνια, τα σύννεφα των λέξεων, ως άλλη Πυθία, δεν θα του απαντήσουν μέχρι το τέλος του κόσμου κι όμως τα λόγια των άλλων δεν τους αγγίζουν.                     
   
Η Γυναίκα εισβάλει στη ζωή του με τον πειρασμό της ζωής και μέσα του γεννιέται η επιθυμία αναβίωσης, η ιδέα ενός ποιήματος. Κρατά ζωντανή στο διηνεκές τη συνάντησή τους που έγινε πριν από χρόνια και όλο το σκηνικό είναι ένα tableau vivant, με τον καμβά γεμάτο χρώματα, με τη στιγμή να αιωρείται στο χρόνο κι αυτοί να στέκουν αμετακίνητοι για χρόνια.
    
Η ταυτότητά του ορίζεται από τη Γυναίκα που θα τον βοηθήσει να ξεπεράσει τον Θάνατο μέσα του, τον θάνατο των φίλων. Έτσι, γίνονται όλοι θεματοφύλακες ενός αρχέγονου μυστικού.

Nous sommes tous dépositaires d’un secret millénaire /Θεματοφύλακες όλοι ενός αρχέγονου μυστικού
Qui ne s’éteindra jamais /Που δεν θα πεθάνει ποτέ
Jamais /Ποτέ

Το παρελθόν δεν του ανήκει, το όνομά του είναι αφανισμένο από την Ιστορία κι ο θάνατος τον διάλεξε ως επόμενο θύμα, γιατί παρεμβαίνει ακόμα και όταν της μιλάει για αγάπη. Με αναφορές στην Ανατολή, λόγω μακριάς συγγένειας με την Ρωσία, ομολογεί ότι είναι ο σταυρός του, το μίσος είναι κόκκινο και ότι θα’ θελε να σκοτώσει οριστικά το παιδί που υπήρξε. Παραμένει, όμως, παιδί μέσα στον έρωτα αυτόν, παιδί μοναχικό μέσα στην ψαλμωδία του χρόνου, γιατί ανήκει εδώ και καιρό στη Γυναίκα, στην αιωνιότητα.
    
Ολόκληρη η συλλογή είναι μια ομολογία της πίστεως. Δηλώνει ότι κουράστηκε να διστάζει απέναντι στη ζωή, παρόλα αυτά, διστάζει να πάρει έναν δρόμο αλλιώτικο. μοναδικός είναι αυτός της αγάπης που τον κυριεύει. Γίνεται τροβαδούρος του έρωτα τραγουδώντας το τραγούδι των αιώνων.

Plus d’écho à ma propre voix /Καμιά ηχώ στη δική μου φωνή
Sauf le monde irrigué /Εκτός απ’ τον κόσμο που ποτίζεται
Par tes yeux /Από τα μάτια σου μέσα

Ο ποιητής μιλά για τα συναισθήματά του απέναντι στη γυναίκα του και όχι για το πώς αισθάνεται εκείνη απέναντί του. Άραγε δεν το γνωρίζει ή μήπως δεν έχει διόλου σημασία γι’ αυτόν; Ίσως επειδή η αγάπη του για εκείνη είναι το παν, γίνεται η ουσία της ύπαρξής του, αυτό που τον συγκρατεί ακόμα για να μην καταρρεύσει.

Tu es tout /Είσαι τα πάντα
Ce qui me retient /Αυτό που με συγκρατεί
Encore /Ακόμα

Συνεχίζει να γίνεται αφοπλιστικός με τις εξομολογήσεις του, όπως: «Je te porte en moi comme une offrande» (Μέσα μου σε κουβαλώ σαν ελεημοσύνη), «Je n’ai pas de racines en dehors de toi» (Δεν έχω ρίζες έξω από σένα), «Il m’arrive de haïr ce qui n’est pas toi» (Μερικές φορές μισώ ο,τιδήποτε δεν είσαι εσύ), «L’amour lové en moi, est une grande voix qui se tait» (Φωλιασμένη μέσα μου η αγάπη, είναι μια μεγάλη φωνή που σωπαίνει), «Avec toi je voudrais rester, hors du monde, encore une fois» (Μαζί σου θέλω να μείνω, έξω από τον κόσμο, ξανά).
   
Τα ποιήματα του Ντενί Εμορίν διαπνέει ένας ρομαντισμός κι ένας απέραντος σεβασμός απέναντι στην ονειρική, σχεδόν άπιαστη γυναίκα. Παραδίδεται ολοκληρωτικά στην άνευ όρων αγάπη που αγγίζει το θείο, χωρίς να επιζητά ανταπόκριση. Είναι η ωδή στην εξιδανίκευση της Γυναίκας, ωστόσο, αυτή η αγάπη είναι άυλη, δίχως την παρουσία σωμάτων, τίποτα γήινο ή σαρκικό δεν αποπνέουν τα ποιήματα του Ντενί Εμορίν, γι’ αυτό και δικαιολογείται ο τίτλος «Στην αιωνιότητα», αφού τίποτα δεν φθείρει το συναίσθημα αυτό.
    
Το μόνο πάθος, ως όρος, που συγκλονίζει τον ποιητή είναι η προσκόλλησή του στη γυναίκα-είδωλο, στη γυναίκα-καθρέφτη που προβάλει και διατηρεί ζωντανή την παρουσία του.  Είναι η Γυναίκα-Χρόνος, η Αιώνια Γυναίκα που αντιστέκεται στον Θάνατο και μαζί μ’ αυτήν και ο ποιητής.

Rejoins-moi mon amour /Έλα μαζί μου αγάπη μου
Tu m’aideras à surmonter /Θα με βοηθήσεις να ξεπεράσω
La mort qui est en moi /Τον Θάνατο μέσα μου          

Γεννιέται από τότε που γεννήθηκε εκείνη και αναλώνει τη ζωή του για την αγάπη της που, δίχως την ύπαρξή της, δεν έχει νόημα κανένα.
 
Je suis né ce jour d’octobre /Γεννήθηκα την ημέρα εκείνη του Οκτώβρη
Où j’ai décidé que mon nom ne signifiait /Που αποφάσισα ότι το όνομά μου δεν σήμαινε
Plus rien /Τίποτα πια
Sans le tien /Χωρίς το δικό σου

Στέκεται μετέωρος μεταξύ θεών και ανθρώπων κι η αγάπη του γίνεται «ένα κομμάτι όνειρο, μια υποψία ψευδαίσθησης». Η ζωή του είναι γεμάτη μοναξιά, βρίσκεται διαρκώς σε αναζήτηση πορείας σε μια διαδρομή δίχως έλεος. Ο βυθός, η άβυσσος και το αδιέξοδο καθορίζουν την ύπαρξή του. Η μόνη διέξοδος είναι αυτό που έπρεπε να ειπωθεί τελικά, ο ψίθυρος της προσευχής των ημερών που έφυγαν τόσο νωρίς.  
    
Ωστόσο, είναι αποφασισμένος να κατοικεί στη ζωή της κι ακόμα πιο πέρα, αφού όλα έχουν ήδη χαραχτεί στην αιωνιότητα.

C’est promis /Υπόσχομαι         
Je ne lui accorderai pas un regard /Δεν θα της ρίξω ούτε μία ματιά
Mais je ne chercherai pas non plus /Μα ούτε και θα γυρέψω    
À m’enfuir /Να της ξεφύγω              
Non /Όχι        
Puisque tout est déjà tracé /Αφού όλα έχουν ήδη χαραχτεί       
De toute éternité /Στην αιωνιότητα