Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 32

"Αλίπλοος ουρανός" της Μαργαρίτας Παπαγεωργίου

papageorgiou32

Αλίπλοος ουρανός, ποίηση, Μαργαρίτα Παπαγεωργίου, εκδόσεις Γαβριηλίδης 2015

Το πρώτο βιβλίο της Μαργαρίτας Παπαγεωργίου φέρει τον τίτλο ''Αλίπλοος ουρανός'' και αποτελεί ένα ποιητικό σύνολο, μια ποιητική σύνθεση κατά την οποία η φύση, το τοπίο είναι αυτό που ερεθίζει τη σκέψη και τις αισθήσεις και προκαλεί το υποκείμενο της γραφής να δράσει. Μικρές επιμέρους ποιητικές ενότητες, με τον δικό της τίτλο η καθεμία, στην ουσία όμως όλες σχετίζονται και συνηγορούν υπέρ της γενικής αίσθησης που θέλει να δώσει η Παπαγεωργίου και συμβάλουν στη δημιουργία ενός ενιαίου κλίματος γεμάτο λυρικά στοιχεία.

Μια αρμονική έκφραση που σε κατακλύζει από την αρχή, από τον ''Παφλασμό'' και σε πάει μέχρι το τέλος. Έντονη εικονοποιία, γλώσσα ελκυστική, συχνές παρηχήσεις και ενίοτε ομοιοκαταληξία, στοιχεία που χαρίζουν αβίαστα μουσικότητα στον λόγο και ένα σκίρτημα στην έκφραση: [...] Σφαδάζει στραφταλιστά /το σφρίγος του σφυγμού/-η σαγήνη του σουραυλιού-το σκίρτημα σπαρταράει/και στροβιλιστά σκάει [...]

Προσδιορισμός τόπου από τη δεύτερη ποιητική ενότητα: η Καμένη της Θήρας. ''Γράμματα αλλοτινής ζωής, Πολιτεία αλίπεδος και αλιτενής.''

Η παρήχηση του λ (αλιπόρφυρος, αλίγλαυκος) και γενικότερα των υγρών συμφώνων συνεχίζεται και στη ''Θαλασσεύουσα Πολιτεία". Εδώ γίνεται σύντομη αναφορά σε ένα πραγματικό γεγονός, στην έκρηξη του Ηφαιστείου της Θήρας που επέφερε τεράστια καταστροφή από όλες τις απόψεις στην περιοχή. ''Βούλιαξε η νήσος η χρυσή/καταποντίστηκε από σεισμό/,Ηφαίστειο άνοιξε ρήγμα βαθύ/στον υποθαλάσσιο φλοιό/-αστραποβόλησαν μες στον αέρα/γήινης σκόνης θραύσματα[...] Ενότητα με ιδιαίτερη βαρύτητα, αφού αφηγείται την ιστορία του τοπίου που ταλαιπωρήθηκε τόσο, αλλά συνεχίζει να υπάρχει κουβαλώντας τις πληγές του στο βάθος ([...]Κάτι σαν μελαγχολία /σαν αβάσταχτη νοσταλγία/στα μάτια καημού λυγμός...''[...]) Όταν έρχεται το βράδυ κάθε τι άλικο βυθίζεται στο σκοτάδι και στη σιωπή, σαν να κοιμάται το καμένο νησί, το οποίο στη συνείδηση της γράφουσας διαθέτει μια κάποια ιερότητα.

''[...]το μάτι ξεχωρίζει/ένα αμυδρά φεγγερό διάφανο δαχτύλιο,/μόλις ν' απαυγάζει /πάνω από το καμένο νησί,σα θυμίαμα-φωτοστέφανο σε μαυρισμένη/εικα ξεχασμένου αγίου.'' Σαν να αναπαύεται το βλέμμα του αναγνώστη στις εικόνες και τις λεπτομέρειες που τις κατοικούν. Μέσα σε μια τέτοια αυγουστιάτικη νύχτα ''με βροχή τα πεφταστέρια'', ο ''νους μπορεί ν' αδράξει την αρχή/-με το βλέφαρο σφαλιστό-/τη στιγμή εκείνη την άχρονη κι αιδήν / όπου αρχή και τέλος ένα /πριν και μετά κανένα. ''Κι είναι μια γαλήνη vυχτερινή που κατακλύζει τη σκέψη και βυθίζει στη μαύρη θάλασσα τον νου. Αν και τα επίθετα δεν τα προτιμούμε στην ποίηση, γιατί αποδυναμώνουν τον λόγο, δεν ενοχλούν στο ''Όναρ'' όσα υπάρχουν (εφήμερο κι ατέρμονο/Στιγμιαίο κι ατελεύτητο/Αείζωο κι αέναο) συνδυασμένα με μια σειρά παρηχήσεων ρ και κ. (''[..]Ρέουν ροές ρευστών υδάτων/Κρουστά κύματα κραίνουν/καθαρά νερά θάλλουν[...])

Χαριτωμένο, σαν παιδικό τραγουδάκι, με έντονο παιχνίδισμα το ''Συννεφάκι'', μα πιο ισορροπημένο από άποψη τεχνικής, αφού το ρήμα κυριαρχεί και είναι σαφώς πιο δραστικό απ' ότι είναι πάντα ένα επίθετο: ''πάτησα/εκσφενδονίστηκα/πιάστηκα/τεντώθηκα/βυθίστηκα/γνωρίστηκα/πασπαλίστηκα".

Η ψυχή της γράφουσας αναζητά ίσως την ανάπαυση, κάτι που θα τη γεμίζει και θα της προσφέρει την συμμετρία, την ενότητα, την ομορφιά. Είναι πλεονασμός να πει ''θεία' 'την Αρμονία, τέλεια τη Συμμετρία, ολική την Ενότητα και απόλυτη την Ομορφιά. Αλλά ίσως είναι το τοπίο εξαιρετικά μεθυστικό και της υπόσχεται πολλά, δημιουργώντας της έναν μεγάλο ενθουσιασμό και θαυμασμό, και ιδιάζουσα συγκίνηση μπροστά σε ένα φυσικό περιβάλλον που έχει γίνει γοητευτικό και θελκτικό, ακριβώς επειδή κουβαλά ''απίστευτα θραύσματα / άλλων καιρών-άλλων χρόνων;-/(11. Μαϊστράλι)

Πίσω από το αθώο τοπίο και τα σκηνικά της θάλασσας (με τους αχινούς, τους γλάρους, τους ψαράδες, την αμμουδιά, τα βότσαλα και άλλα παρόμοια) μια Μνήμη καιροφυλακτεί, από άλλους καιρούς βγαλμένη, που έχει σημαδέψει την περιοχή εκεί. Σαν αναγνώστρια θα ήθελα μεγαλύτερη αναφορά σε αυτή τη Μνήμη, να δω συνδέσεις πιο βαθιές. Να δω να συνδέεται ένα ισχυρό και μοιραίο παρελθόν με το παρόν του ποιήματος. Συνδέσεις που να υφαίνουν μια καθολικότητα που να με αφορά υπαρξιακά, ή διανοητικά, αν όχι μόνο συναισθηματικά. Να δω την ιστορική στιγμή να συνδιαλέγεται γόνιμα με τη λογοτεχνία. Δεν μου αρκεί μόνο ό,τι πετυχημένα γίνεται στο ''Αλφάβητο'' ''που ερχόταν πριν απ' τον Καιρό/Και πριν από τον Αιώνα''. Η Παπαγεωργίου με τη χρήση της Μνήμης ερεθίζει τη σκέψη και τις αισθήσεις, αισθάνομαι όμως ότι αυτό το στοιχείο, η Μνήμη του ιστορικού Συμβάντος, θα μπορούσε να γίνει πιο ουσιαστικό μέρος της ποιητικής αυτής σύνθεσης και να έχει μεγαλύτερη απήχηση στην ψυχή, αν η εμπλοκή του ήταν μεγαλύτερη και πιο λειτουργική. ''Μόνο έτσι η Ομορφιά θα έχει ίσο ζύγι/με την αλήθεια''.

Ασημίνα Ξηρογιάννη