Το «ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα» δεν υπάρχει σαν επιμύθιο σ΄αυτό το αιώνιο παραμύθι. Η έλξη και η άπωση, το γέμισμα και τα άδεια χέρια των ερωτευμένων σε διάφορες εποχές και τόπους θα δίνουν πάντα την αφορμή για παραμύθια.
Ο Τζ. Ευγενίδης ανθολόγησε για μας 25 ερωτικές ιστορίες που μας προτείνει να απολαύσουμε από την ασφάλεια του μονού μας κρεβατιού, ιστορίες όπου τα πάθη άλλοτε φτάνουν στα όρια του παραλόγου και άλλοτε γίνονται αφορμή για μια βαθιά –αποστασιοποιημένη - ματιά.
Τι είναι εκείνο όμως που κυριαρχεί στο σύνολο;
Είναι μια κάπως πικρή γεύση που απομένει για τη ματαιότητα, όσο και την ανάγκη του αιώνιου παιχνιδιού;
Η μήπως είναι ένα ψηφιδωτό -και η σκοπιά του ίδιου του ανθολόγου- για την τελική απόχρωση της ερωτικής έλξης ανάλογα με το σημείο του παρατηρητή;
Ούτε ροζ –τρυφερή ή πορνογραφική, ούτε κόκκινη-εμπαθής, ούτε καν μωβ – μπερδεμένη.
Όποιος καταφύγει σ' αυτό το βιβλίο με σκοπό να ονειροπολήσει ή να σκανδαλιστεί, μάλλον θα απογοητευτεί. Η γοητεία της αφήγησης είναι που κυριαρχεί, πολλές φορές και η έκπληξη, ακόμα και η περιέργεια για το πόσους διαφορετικούς δρόμους ανοίγει το «βασικό ένστικτο», πόσα ταξίδια μπορεί να μας πάει, σαν όχημα και όχι σαν προορισμός.
Οι ιστορίες σκιαγραφούν λογής-λογής πάθη και τον περίγυρό τους. Από τον κρυφό δεσμό ανάμεσα σε δυο παράνομους εραστές της εποχής του Τσέχοφ μέχρι τα σίξτις όπου μία ιστορία μοιχείας αρχίζει, ανθεί και επιβιώνει λαθραία μέσα σε μια μπανιέρα για να δοκιμαστεί αργότερα με την συμβίωση και τη ρουτίνα. Από το κορίτσι που αλητεύει στις όχθες του Σηκουάνα με πέντε διαφορετικούς εραστές που όχι μόνο δεν ανταγωνίζονται ο καθένας τον άλλον, αλλά και δένονται από τα γεγονότα που τους συνδέουν. Μέχρι την εθελοντική πορνεία δυο ανηλίκων κοριτσιών στην σεξουαλική υπηρεσία μόνων γυναικών –τόσο μεγάλο το εύρος-.
Και βέβαια, ο θάνατος, οι εφιάλτες που στοιχειώνουν κάθε φορά τις σχέσεις ανάμεσα στους ερωτικούς συντρόφους, η εμμονή, η παρανομία, η δυσκολία να εκφραστεί, η δυσκολία να ολοκληρωθεί σωματικά –ποτέ δεν συνάντησα και πουθενά μια τόσο μα τόσο λεπτομερή και ακριβή εικόνα του γυναικείου οργασμού! - σαράντα τόσες σελίδες (μαζί με τα προκαταρκτικά) αφιερώνει ο Χάρολντ Μπρόντκι στην «Αθωότητά» του…
Όλα αυτά μαζί, θα μπορούσαν να είναι προϊόν εργαστηρίου. Παρ΄ όλα αυτά η ανθολόγηση του Τζ. Ευγενίδη απέχει από το να είναι ουδέτερη, «πολιτικώς ορθή», ή απλά δικαιολογία για να πει κανείς όσα δεν λέγονται.
Η προσωπική μου ανάγνωση, από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα, από τον έφηβο που ανιχνεύει το σώμα του παράλληλα με τις οικογενειακές σχέσεις και την αγωνία για το μέλλον της αδελφής του, μέχρι την ανοιακή αφοσοίωση των αιωνίως παντρεμένων, πουθενά δεν στάθηκα τόσο, όσο στην ρεαλιστική αντίφαση, έτσι όπως συμπυκνώνεται στο «Στριπ-τηζ» του Μίλαν Κούντερα.
Όπου αναρωτήθηκα παρέα με τον συγγραφέα κατά πόσο διατηρώντας τις φαντασιώσεις μας για τους παρτενέρ, απομακρυνόμαστε μεταξύ μας από το φόβο της –ψυχικής-γύμνιας. Ή κατά πόσο συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Αν δηλαδή είναι καλύτερο να αφήνει κανείς παράμερα τους ρόλους που αμφότεροι υποδύονται και να απομένουν μαζί, γυμνοί κι αληθινοί. Όχι όπως μας γέννησε η μάννα μας, κατά το κοινώς λεγόμενο, αλλά όπως μας έντυσε με ασφάλεια το βλέμμα ενός ξένου.
Ο Τσέχοφ, δεύτερος σταθμός, για την μαγεία του μεγάλου αφηγητή.
Μετά, και στο τρίτο σκαλί θα έβαζα όλα τα υπόλοιπα διηγήματα μαζί όχι γιατί υστερούν σε φαντασία ή πλοκή ή βάθος αλλά γιατί ανεξάρτητα από τις ανατροπές και την μαεστρία των συγγραφέων, το διαχρονικό όσο και επίκαιρο στον έρωτα φαίνεται να είναι η διατήρηση της αμφιβολίας, το γεφύρωμα και η …ετερώνυμη φύση του. Η διαφορά του ψυχοσωματικού δυναμικού, όσο «τεχνικό» και αν ακούγεται, η ίδια που γεννάει την έλξη, η ίδια που όταν αφανίζεται αφανίζει και τον έρωτα.
Όλα τα έσοδα από το βιβλίο θα διατεθούν για τη χρηματοδότηση ελεύθερων προγραμμάτων δημιουργικής γραφής για νέους που προσφέρεται από ένα δίκτυο συγγραφικών κέντρων στις Η.Π.Α.
