Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 34

"Συγχορδία συγγνώμης" της Κωνσταντίνας Σκουφή

σκουφή34
Γράφει ο Θεοχάρης Παπαδόπουλος

Συγχορδία συγγνώμης, ποίηση, Κωσταντίνα Σκουφή, εκδόσεις Εκάτη 2015

Συνήθως, όταν ο αναγνώστης έχει στα χέρια του μια πολυσέλιδη ποιητική συλλογή, είτε δεν τη διαβάζει καθόλου, είτε της ρίχνει μια γρήγορη ματιά και αν του αρέσουν κάποια τυχαία ποιήματα, τη διαβάζει ολόκληρη. Αν δεν του αρέσουν, την αφήνει να σκονίζεται σε κάποιο ράφι της βιβλιοθήκης του. Όμως, υπάρχουν και πολυσέλιδες ποιητικές συλλογές, που παρουσιάζουν αρκετό ενδιαφέρον  και ο όγκος του βιβλίου είναι ανάλογος της ποιότητάς του.
      
Μια περίπτωση πολύ αξιόλογης πολυσέλιδης ποιητικής συλλογής είναι και το βιβλίο της Κωνσταντίνας Σκουφή: «Συγχορδία συγγνώμης», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Εκάτη». Πρόκειται για ένα έργο, που ξεπερνά τις εκατό σελίδες και αν υπολογίσουμε ότι μερικές σελίδες περιλαμβάνουν δύο ή τρία ολιγόστιχα ποιήματα, τότε καταλαβαίνουμε ότι έχουμε να κάνουμε με μια πολυγραφότατη ποιήτρια, που σε αρκετά νεαρή ηλικία μας δίνει ήδη τη δεύτερη ποιητική της συλλογή.
       
Το πρώτο στοιχείο, που θα πρέπει να εξετάσουμε είναι η στιχουργική τεχνική της Κωνσταντίνας Σκουφή. Ποιήματα, που ξεκινούν σε ελεύθερο στίχο, καταλήγουν σε στίχους με μέτρο και χαλαρή ομοιοκαταληξία και αντίστροφα. Διατηρούμε την εντύπωση, πως στα πλαίσια της ελευθερίας της σύγχρονης ποίησης, η ποιήτρια πειραματίζεται, όχι απαραίτητα, εσκεμμένα και επιτηδευμένα, αλλά με βάση την έμπνευσή της. Δηλαδή, η Κωνσταντίνα Σκουφή αφήνει την έμπνευσή της να την καθοδηγήσει για το πάντρεμα του ελεύθερου στίχου με παραδοσιακές ποιητικές φόρμες. Για να κατανοήσουμε καλύτερα τα παραπάνω, παραθέτουμε ένα μικρό απόσπασμα: «Έπειτα να γυρνάς που κάτι ξέχασες / κι όταν φωνάξεις, / από το μπαλκόνι να σου το πετώ / τρελόμπαλο το «σ’ αγαπώ» / να τρέχει στις κατηφοριές να γκρεμιστεί το παλαβό / έτσι και δε θελήσεις να το πιάσεις.» Εδώ, παρατηρούμε ότι υπάρχουν στίχοι μετρημένοι με χαλαρή ομοιοκαταληξία και στίχοι εντελώς ελεύθεροι χωρίς αυτό να χαλάει τον εσωτερικό ρυθμό και την μουσικότητα του ποιήματος. Ταυτόχρονα, παρατηρούμε, πως η ποιήτρια φτιάχνει δικές της λέξεις, όπως η λέξη «τρελόμπαλο», κάτι που συνηθίζεται στους πραγματικά ταλαντούχους ποιητές, άλλα και τη χρησιμοποίηση του όρου «σ’ αγαπώ» σαν μια χειροπιαστή έννοια με υλική υπόσταση.
       
Πολλές φορές το επάγγελμα ενός ποιητή, του δίνει έμπνευση, όσο πεζό κι αν θεωρείται. Έτσι, και η Κωνσταντίνα Σκουφή μας δίνει μια ποιητική εικόνα της πεζής πραγματικότητας με το ποίημα «Διανυκτερεύον φαρμακείο», ενώ στο ποίημα «Παράθυρο νοσοκομείου» θα διαπιστώσει τραγικά: «Ζηλευτός που μοιάζει ο έξω κόσμος / από θέση δυστυχίας όταν κοιτάς.»
      
Αρκετό ενδιαφέρον παρουσιάζουν και ορισμένα ποιήματα κοινωνικού προβληματισμού. Η Κωνσταντίνα Σκουφή θα ξεσπαθώσει ενάντια στον αστό και στο σκληρό του νόμισμα, ενώ δεν θα διστάσει να κατηγορήσει ακόμα κι αυτά τα όνειρα: «που κάποτε νεοπλούτισαν / και θέλαν μεζονέτες.» Παραθέτουμε ακόμα ένα μικρό ποίημα: «Στου κόσμου αυτού το Κολοσσαίο / ας προσπαθώ πεισματικά / τους μονομάχους να διακρίνω απ’ τα θηρία. / Είναι η κερκίδα μου πολύ κοντά / και μας λυπάμαι όλους.»
       
Προχωρώντας στο διάβασμα της ποιητικής συλλογής της Κωνσταντίνας Σκουφή «Συγχορδία συγγνώμης» θα βρούμε αρκετά σημεία, που αξίζει να τα προσέξουμε: Στο ποίημα «Αλληλογραφία άλλου κόσμου» διαβάζουμε μια συγκλονιστική περιγραφή των επιστολών, που στέλνονται από υπηρεσίες με ονόματα παραληπτών, που έχουν πεθάνει από καιρό και όπου μόνο οι συγγενείς και οι υπηρεσίες: «δε λεν να το χωνέψουνε / πως οι δικοί τους είναι από καιρό νεκροί.» Στο ποίημα «Η συνομωσία της βροχής» το πλήθος των ανθρώπων έρχεται σε αντίθεση με τη βροχή: «Τι να σκαρώνει η βροχή / και μόνο νύχτα βγαίνει πια. / Όταν στην πόλη η πλημμυρίδα των ανθρώπων / πλέον κοπάσει.» Στο ποίημα «Η απορία του χαμένου» η ποιήτρια απορεί με το γρήγορο πέρασμα του χρόνου και ανοίγει έναν νοερό διάλογο μαζί του: «ήρεμα και πολιτισμένα εξήγησέ μου, χρόνε: / πώς γίνεται εγώ μονίμως να σε κυνηγώ / κι εσύ συνέχεια στο τέλος να με πιάνεις;» Στο ποίημα «Αντ’ αυτών» η Κωνσταντίνα Σκουφή αναφέρεται στις αναμνήσεις, που δεν λένε να ξεχαστούν και την τρομάζουν: «Μνήμη που επιμένει να θυμάται / τη φοβάμαι.» Στο ποίημα «Υπέρ πατρίδος» η ποιήτρια σκέφτεται τον απλό φαντάρο, που κινδυνεύει να σκοτωθεί από τη βία, που η ίδια αποκαλεί αποκρουστική. Στο ποίημα «Γύρω από τη χειρολαβή» η Κωνσταντίνα Σκουφή θα στηλιτεύσει τους ανθρώπους, που λένε μεγάλα λόγια, ενώ στην πραγματικότητα δεν κάνουνε τίποτα. Εδώ, αξίζει να παραθέσουμε ένα λίγο μεγαλύτερο απόσπασμα: «Κείνοι που τους θαλασσοπόρους παριστάνουνε / στον κόσμο που επαίρονται πως θα χαρίσουνε / σε σμίξιμο παντοτινό ανέμους με πανιά, / ας βγουν και λίγο στο κατάστρωμα / από φουρτούνα να βραχούνε μια σταλιά.» Στο ποίημα «Οδηγίες προς χαμένους», έχουμε μια εύστοχη μεταφορά: «Όσα σημάδια κι αν μου έδειξες, / με GPS και πινακίδες κι να μ’ εξόπλισες, / συγχώρα εκείνη τη στενόμυαλή μου επιμονή / να χάνομαι πάση θυσία στη διαδρομή.», θυμίζοντάς μας την «Ιθάκη» του Καβάφη, καθώς ο στόχος είναι πάντα το ταξίδι και όχι ο προορισμός. Στο ποίημα «Διάλεξε λέξη» η ποιήτρια αναφέρεται στη ζωή, που πέρασε με «μουντζούρες στις γραμμές» με αποτέλεσμα να μένει μόνο χώρος για την έκταση μιας λέξης.
       
Δίκαια θα αναρωτηθεί κανείς, αν ο έρωτας έχει θέση στους στίχους της ποιήτριας. Η Κωνσταντίνα Σκουφή αντιμετωπίζει τον έρωτα με την γνώση του φθαρτού. Τίποτα δεν κρατάει για πάντα. Τίποτα δεν είναι αιώνιο. Ακόμα και το ισόβιο αίσθημα δεν είναι εξασφαλισμένο: «Γι’ αγάπη αιώνια, δικαιώματα δεν αξιώνω / όταν την ισόβια αμφιβάλλω / αν θα μπορώ να συντηρώ.»
       
Θα μπορούσε να πει κανείς, ότι γράψαμε πολλά, όμως, δεν είναι παρά μια μικρή προσέγγιση στα 120 ποιήματα, που απαρτίζουν την ποιητική συλλογή «Συγχορδία συγγνώμης» της Κωνσταντίνας Σκουφή. Θα αφήσουμε τα υπόλοιπα να τα ανακαλύψει ο αναγνώστης σε όχι μία, αλλά πολλές μελωδικές συγχορδίες, που θα συναντήσει.