Η πλατεία των ταύρων, ποίηση, Βαγγέλης Αλεξόπουλος, εκδόσεις Οδός Πανός 2017
Σύμφωνα με τον Lacan, η δομή του ασυνείδητου τμήματος της ψυχής είναι βαθιά λογοτεχνική – ή, όπως θα έλεγε ο Jakobson, βαθιά ποιητική. Αυτής της δομής μετέρχονται οι ποιητές, όταν γράφουν:
Κόκκινες λέξεις στο χαρτί
Όπως κόκκινες πατημασιές στο χιόνι
(«Κόκκινο»)
Ή
Ύστερα θα φανείς
Στην πύλη του πρωινού
Μασώντας άγουρες λέξεις
(«Άνοιξη του ‘16»)
Στην Πλατεία των Ταύρων, τη συλλογή από την οποία προέρχονται οι πιο πάνω στίχοι, ο Αλεξόπουλος περιγράφει καταστάσεις που είναι από ανέφικτες έως μάταιες σε μια κίνηση που αποβαίνει, τελικά, αυτοσαρκαστική. Στην αναμέτρηση με τον κόσμο, άλλωστε, αποδεικνυόμαστε πάντοτε πολύ λίγοι. Γι’ αυτό και οι μεγάλες αφηγήσεις (περί θεού, μεγάλου σκοπού, θανάτου κ.λπ.) δεν μας καλύπτουν πλέον, αντιθέτως νιώθουμε ότι έχουν λειτουργήσει κάπως σαν αφιόνι: θέλουν να μας κοιμίσουν ώστε να μη σκεφτόμαστε πια. Όλα αυτά προβάλλουν ανάγλυφα στη γραφή του Αλεξόπουλου. Δεν είναι ότι ειρωνεύεται τον κόσμο, είναι ότι ο κόσμος, όπως μας έχει παραδοθεί, ειρωνεύεται εμάς – κι εμείς σε αντάλλαγμα τον αμφισβητούμε. Δεν χρειαζόμαστε πια παραμύθια: ενηλικιωνόμαστε και αναλαμβάνουμε την ευθύνη των δικών μας αφηγήσεων.
Η φωνή που χρησιμοποιεί στη συλλογή ο Αλεξόπουλος είναι αμιγώς υπερρεαλιστική, αλλά εδώ ο υπερρεαλισμός λειτουργεί κατευναστικά, σαν αποφόρτιση. Δεν λείπουν οι πάμπολλες αναφορές σε ιστορικά και μη πρόσωπα, που εντάσσονται σε ένα ευρύτερο χωροχρονικό πλαίσιο και καταλήγουν να αψηφούν τόσο τον χρόνο όσο και τον χώρο: η ποίηση του Βαγγέλη Αλεξόπουλου είναι γεμάτη από τέτοιες ισχυρές ενδείξεις μεταμοντέρνας γραφής.
Το μόνο σταθερό σημείο που διαφαίνεται στη συλλογή είναι το εσωτερικό συνεχές και το μόνο στο οποίο μπορούμε να ελπίζουμε είναι η ανατροπή – γι΄ αυτό και η ποίηση του Αλεξόπουλου φλερτάρει διαρκώς με τις ανατροπές, σε κάθε ποίημα:
Στίχος λέει είναι
«αράδα έντυπου κειμένου».
Εγώ σου λέω
Είναι παλμός εντατικής
Βρογχόσπασμος ασθματικής σειρήνας.
Κυρίως είναι
Στουπί εμποτισμένο με βενζίνη
Δίπλα
Στο κοριτσάκι με τα σπίρτα.
(«Η αληθινή ιστορία σχετικά με το κοριτσάκι και τα σπίρτα»)
Και
Έχω για φίλο ένα λύκο,
Όταν δεν ουρλιάζει στο φεγγάρι
Μυστικά με οσφραίνεται
[…]
Το βράδυ που μου είπε
Ειρήνη υμίν αδελφέ μου
Τον κατασπάραξα.
(«Μετά τα μεσάνυχτα»)
Όχι ότι όλα τα ποιήματα έχουν απαισιόδοξη κατάληξη. Ορισμένα είναι γραμμένα με αξιοσημείωτα θετική διάθεση, χωρίς πάντως να χάνουν την ακαριαία επίδραση που ασκούν:
Και ο Οδυσσέας όπου να ‘ναι
Επιστρέφει από τον Άδη
Κουβαλώντας στην πλάτη
Την άνοιξη.
(«Άνοιξη του ‘16»)
Ή
Τις ημέρες της βροχής
Ατόφια κομμάτια μπλε ουρανού
Με ρινίσματα λευκού σύννεφου
Κατακρημνίζονται στη θάλασσα
Σχεδόν σαν να ήταν λιακάδα.
Στη μάχη του ταύρου με τον ταυρομάχο, της ποίησης με την πραγματικότητα, της υποκειμενικότητας με την αντικειμενικότητα, του εαυτού με τον εαυτό δεν υπάρχει νικητής ούτε ηττημένος – το ίδιο άλλωστε δεν συμβαίνει με κάθε σκληρό παιχνίδι;
Χριστίνα Λιναρδάκη
