Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 1

Ρετρό : Το "Βιβλίο των Εικόνων" του Ράινερ Μαρία Ρίλκε

της Ανθής Ντάρδη

Λογοτεχνία, κινηματογράφος, μουσική, ποίηση, ζωγραφική ... Η τέχνη, με όποιον τρόπο και αν εκφράζεται, υπηρετεί την εικόνα. Οι εμπνευστές, οι δημιουργοί και οι πρωταγωνιστές κάθε μορφής τέχνης, βρίσκουν διέξοδο στην πίεση της έμπνευσής τους και του συναισθήματός τους στην εικόνα.

Στην ποιητική τέχνη, η δημιουργία εικόνων είναι αποτέλεσμα της επιλογής των λέξεων που καταγράφονται στο χαρτί. Η εικόνα στην ποίηση από την εικόνα στις υπόλοιπες τέχνες έχει διαφορετική συμπεριφορά και λειτουργία. Διαφέρει στη δημιουργική της βάση αλλά και στον χαρακτήρα. Στην ποίηση η εικόνα έχει υποκειμενικό χαρακτήρα. Ο  αναγνώστης τη βιώνει διαφορετικά, τη ζει με τον τρόπο που εκείνος επιθυμεί εκφράζοντας έτσι την ομορφιά της τέχνης αυτής, την υποκειμενικότητα.

Rainer Maria Rilke, ο δημιουργός της ποιητικής εικόνας. Ένας χαρισματικός άνθρωπος, ένας αρκετά μελαγχολικός αλλά και απόλυτα αισιόδοξος ποιητής. Ρομαντικός και ιδιαίτερα ρεαλιστής. Σε κάθε ποίημα διαφαίνεται μια άλλη πλευρά της προσωπικότητας του Rilke. Για τον αναγνώστη αυτή η πολύπλευρη εικόνα του ποιητή είναι ένα ταξίδι στον ίδιο του τον εαυτό, καθώς όλοι μας κρύβουμε μέσα μας αντιφατικά στοιχεία.

"Το βιβλίο των εικόνων"  αποτελεί μια από τις πρώιμες  ποιητικές συλλογές του Rilke. Όμως παρά το νεαρό της ηλικίας του δημιουργού, οι θεματικοί άξονες του έργου παρουσιάζονται με ωριμότητα, ενώ το ύφος είναι μεστό και λυρικό. Το έργο εκδόθηκε το 1902 από τον γερμανικό οίκο "Insel-Verlag" . Στην ελληνική γλώσσα οι εκδόσεις ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ παρουσίασαν μια επιλογή των ποιημάτων του Rilke το 1999. Η μετάφραση και η επιμέλεια ανήκει στον Άρη Δικταίο.

Οι «εικόνες» ξετυλίγονται σαν μέρος ενός παραμυθιού. Ένα παραμύθι με αφηγητή τον Rainer Maria Rilke. Τα παραμύθια της συλλογής δεν έχουν πάντοτε ευχάριστο θέμα αλλά ούτε και ευτυχή κατάληξη. Ο ποιητής επιλέγει να θίξει ζητήματα αντικείμενο γραφής και για άλλους δημιουργούς . Ο Rilke έχει έναν σκληρό τρόπο, έναν τρόπο απόμακρο από τη συμβατικότητα για να τα παρουσιάσει. Ο ρατσισμός, η έλλειψη επικοινωνίας, η μοναξιά και ο θάνατος αποτελούν εικόνες που με την πρώτη ανάγνωση έχουν δοθεί με μελαγχολικό τόνο. Αλλά κάτω από τη μελαγχολία παραμονεύει η βαναυσότητα , η σκληρότητα, η σοκαριστική πλευρά του λόγου του ποιητή.

Ένα από τα κυρίαρχα νοήματα των ποιημάτων του είναι το "αστέρι" της ζωής. Το "αστέρι" αποτελεί ένα σύμβολο, που για κάθε άνθρωπο είναι διαφορετικό. Η πηγή της δύναμης, της έμπνευσης, της δημιουργίας , της χαράς έχει άλλο πρόσωπο για τον καθένα. Οι άνθρωποι, όμως, έχουν ένα κοινό σημείο. Όλοι μας κάποια στιγμή ψάχνουμε απεγνωσμένα το "αστέρι" που χάσαμε, που αφήσαμε να φύγει. Οι ευτυχισμένοι για τον Rilke είναι εκείνοι που μπόρεσαν να το ανακαλύψουν ξανά.

Ο Rainer Maria Rilke μέσα από τις εικόνες των ποιημάτων του αναζητούσε την εσωτερικότητά του. Για τους αναγνώστες "Το βιβλίο των εικόνων" θα μείνει βαθιά χαραγμένο στη μνήμη τους για τον λιτό, λυρικό λόγο του ποιητή και την άρτια απεικόνιση των εικόνων στο χαρτί. Ο ποιητής μας δίνει την ευκαιρία να βιώσουμε τη δική μας προσωπική έκθεση εικόνων.

" Όποιος, τώρα, κλαίει κάπου στον κόσμο,
Δίχως αιτία καμία κλαίει στον κόσμο,
Κλαίει για μένα.

Όποιος, τώρα, γελά κάπου στη νύχτα,
Δίχως αιτία γελά μέσα στη νύχτα
Με περιπαίζει.

Όποιος, τώρα, πορεύεται κάπου στον κόσμο
Δίχως αιτία πορεύεται μέσα στον κόσμο, έρχεται σε μένα.

Όποιος τώρα πεθαίνει κάπου στον κόσμο,
Δίχως αιτία πεθαίνει μες τον κόσμο,
Με κοιτάζει".

(απόσπασμα από το "Το Βιβλίο των Εικόνων")