Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 20

Ράφω Βογιάτζεκ, Η λάμια της αμφιλύκης και το θείον εργόχειρο

Μεταφράζει ο Αναστάσιος Δρακόπουλος
Ο Ράφω Βογιάτζεκ, γεννημένος στις 6 Δεκεμβρίου του ’45, ήταν ποιητής της μεταπολεμικής Πολωνίας, γόνος σεβαστής οικογένειας. Έζησε σε περίοδο κατά την οποία το πολιτικό σύστημα έβριθε με υποκρισία και στερεότυπα. Το αμείλικτο της εποχής δεν τον άφησε ανεπηρέαστο. Ξεκίνησε να γράφει στην ηλικία των είκοσι. Ο ίδιος αλκοολικός και καταθλιπτικός, χρησιμοποιεί τα αρχέτυπα του  πόνου, της θεότητας, τη γυναίκας, του θανάτου για να εκφράσει ένα μιασματικό είδωλο του υποσυνειδήτου. Για κάποιες δημοσιεύσεις του χρησιμοποίησε γυναικείο ψευδώνυμο. Πέθανε το 1971 δια αυτoπυροβολισμού.Η παρούσα μετάφραση έγινε από την αγγλική. Ο τίτλος αποτελεί προσωπικό σχόλιο του μεταφραστή.

* * *

Ποιος είναι αυτός που εμφανίζεται στον καθρέφτη μου,
ούτε γυναίκα ούτε πλάσμα ομιχλώδες,
αλλά τόσο βάναυσα ο εαυτός του
που η σελίδα στο ημερολόγιο παραμένει κενή;

Ποιος είναι αυτός ο οποίος κραδαίνει το ποτήρι μου
πίνοντας, αλλά όχι μέθυσος;
Ποιος είναι αυτός ο οποίος από αστυνομικούς συρόμενος έξω απ’ τη λάσπη
θεωρείται μέλος της παρέας μας;

Αυτός που γράφει τα ποιήματά μου
με την ίδια μου την πένα
και πλαγιάζει με τη γυναίκα μου –
ποιος;
Αυτός που μόλις έφυγε.

ΕΓΩ, Ο ΚΑΦΚΑ

Με κατέκλυσε η καρδιά·
γέμισα εντός μου
ρίζες.

Λευκή χλόη
ανθίζει
στα χείλη μου.

Η Ιουλία, κόρη ευνούχου,
με χείλη πεπαιδευμένα
εκ πατρός
οργώνει την ασθένειά μου.

* * *

Ζω χωρίς να βλέπω άστρα
μιλώ δίχως να καταλαβαίνω λέξεις
περιμένω αλλά δε μετρώ ημέρες

έως ότου κάποιος ισοπεδώσει αυτό το τείχος.

ΠΑΛΛΑΚΙΔΑ ΑΠΑΓΧΟΝΙΣΜΕΝΟΥ

Η παλλακίδα του απαγχονισμένου
τον κοιτά στα μάτια
και βλέπει τον εαυτό της στον ύπνο του.

Χαμένη στη ντροπή
κοντοστέκεται στο προσκεφάλι του
βαστάζοντας μωρό
με πρόσωπο μαύρο.

Αυτή, με πρόσωπο πελιδνό
από οδύνη
σκίζει το μωρό της στα δύο·
βυζαίνει το ίδιο της το στήθος
με κορμί γεμάτο
καρφιά.

Ω η παλλακίδα,
παραμένει ολάκερη στον ύπνο του.

ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Είναι προφανές πως μέρος των χεριών μου αποκόπηκε.
Γράφω
μ’ ένα ξυλάκι δεμένο σ’ ό,τι έχει απομείνει απ’ τον καρπό·
να πώς το βουτώ σε καφέ μελάνι.
Δεν έχω ούτε κεφάλι
ούτε χαρακτηριστικά φύλου.
Πανούργος έπλυνε κι έκρυψε τα πόδια μου.
Ναι, εγώ είμαι.
Χασομερώ σε μια μπανιέρα
βουτηγμένος στο ζεστό αίμα των ζώων μου.

ΕΝΑ ΟΡΙΣΜΕΝΟ ΚΟΜΟΔΙΝΟ Ή…

Πόσα συρτάρια φέρει ο θάνατος! –Στο πρώτο
Αυτή συλλέγει ποιήματά μου
με τα οποία επιφέρω την ευμένειά της.

Σίγουρα στο δεύτερο συρτάρι
διατηρεί μια τούφα μαλλιών
από τότε που ήμουν πέντε.

Στο τρίτο κατά σειρά, το σεντόνι
με την πρώτη μου κηλίδα νυκτός
και η τελική αναφορά ανάκρισης.

Στο τέταρτο μαζεύει λογαριασμούς
προειδοποιήσεις κι αξιώματα
«στ’ όνομα της δημοκρατίας».

Στο πέμπτο: κριτικές, απόψεις
που διαβάζει για να ευφρανθεί
όταν νιώθει μελαγχολία.

Πρέπει να φέρει κι άλλο ένα, βαθιά κρυμμένο,
όπου το πιο ιερό των αντικειμένων κείτεται:
το πιστοποιητικό γεννήσεώς μου.

Και το χαμηλότερο μα μεγαλύτερο
–με δυσκολία το ανοίγει–
θα γίνει φέρετρο ικανοποιητικό,
ακριβώς στα μέτρα μου.

ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ

Δώστε μου μια σκούπα και θα σαρώσω μια πλατεία
ή μια γυναίκα και θα τη γονιμοποιήσω.
Δώστε μου μια πατρίδα και θα εκθειάσω
το τοπίο ή θα προσβάλω το καθεστώς ή θα επαινέσω
την κυβέρνηση.
Παρουσιάστε μου άντρα και θα αναλύσω το μεγαλείο
ή τη μιζέρια του χρησιμοποιώντας ενδιαφέρουσες λέξεις.
Δείξτε μου εραστές και θα συγκινηθώ.
Στείλτε με σε νοσοκομείο, σε δημόσιο κοιμητήρι
οργανώστε στ’ όνομά μου παραστάσεις τσίρκων
έναν πόλεμο, ένα πανηγύρι συγκομιδής στην εξοχή
μια παλλαϊκή γιορτή στην πόλη
ή διδάξτε μου να οδηγώ ή να δακτυλογραφώ.
Αναγκάστε με να μάθω γλώσσες και να διαβάζω χαρτιά
και τέλος, δώστε μου βότκα για να πιω
αργότερα να ξεράσω
αφού οι ποιητές είναι όργανα προς χρήση.

ΠΕΝΤΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙ ΜΑΛΛΙΩΝ

1.
Τα μαλλιά θλίβονται· το μυαλό στοιχειώνεται από
ξέφρενη οίηση και δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτά πλέον.

2.
Τα μαλλιά είναι σιωπηλά όταν το μυαλό πριονίζεται
κοσμικώς απ’ το μακρύ δοξάρι των σφαιρών.

3.
Τα μαλλιά πέφτουν· αν και περήφανο
το μυαλό στην πείνα καταβροχθίζει τις ρίζες του.

4.
Υπέροχα μαλλιά: το μυαλό δε βρίσκεται εδώ
ούτε στον ουρανό ούτε στη γη.

5.
Νικηφόρα μαλλιά· υποθέτουν πως
δεν υπάρχει κατ’ ουσίαν μυαλό –μόνο βορά αρουραίων!

ΠΑΡΑΚΑΙΡΟ (ΕΚΤΟΣ ΕΠΟΧΗΣ)

Η εποχή δεν έχει ξεκινήσει ακόμα
κι οι ντόπιοι συνεχίζουν να μην αποδέχονται
πως κάτι συνέβη εδώ.

Χθες
είδα τον καθηγητή να κουβαλά
σε σκουπιδοτενεκέ –πόσο μικρός
ήταν– όσα οι άνθρωποι στοιβάζουν
για προμήθειες
μαζί με σανίδες φέρετρων.

Ο καθηγητής…
Ο καθηγητής αποτελούσε μια ολόκληρη εποχή.
Έσυρε το πόδι του:
σύμβολο του τελευταίου του εραστή
υπό τ’ όνομα Ανδρέας.
Σωστά –τίποτα δε θα συμβεί εδώ.

Σωστά –δεν έφθασα εγκαίρως.
Όποιος ζει
πεθαίνει ταχέως
άδειο δωμάτιο ήδη χρησιμοποιείται
για αποθήκη
σίγουρα, σύντομα θα γκρεμίσουν τα ποτοπωλεία.

Σωστά –κατέφθασε το τέλος.
Σφουγγαρίζουν τους διαδρόμους
γυαλίζουν τα πατώματα.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ

Κάτοικοι μιας Άλλης πατρίδας
πέρα από τριαντάφυλλο ατενίζουν τον Χρόνο

χωρίς ακόμα να γνωρίζουν πως σαν σκλάβος αυτός
για λογαριασμό τους εκτελεί βρομερό μόχθο.

Ο Χρόνος όπως κι ο πόνος είναι γένους θηλυκού
η λέξη Θάνατος ακόμα άγνωστη

αλλά κουβαλώ το βάρος της ύπαρξής τους
σκοπίμως αποκαλύπτοντας τα ονόματά τους στον άνεμο.

Οφείλω να τους δώσω μια ευκαιρία στην ανυπαρξία
στην απελευθέρωση απ’ το πρόσωπό μου.

Κι εγώ μάγεψα τον Χρόνο στον μηχανισμό γυναικείου σώματος
ώστε οι εραστές να νιώσουν τον πόνο

του Θανάτου τόσο σκληρό που –ακόμα ανίδεοι
του τέλους– θα ξεράσουν τα πνευμόνια τους.

Ο ΤΡΕΛΟΣ ΠΕΤΡΟΣ

Τα καπούλια τους θλιμμένα
κ’ η αποθήκη τής
καρδιά τους πενιχρή. Κόρες
του χειμώνα
και της ένδειας.

Αλλά ακόμα μεγαλώνει
η ειλικρινής κεφαλή μου
στην πιατέλα
τής λαγνείας τους.

Μα γιατί ερωτοτροπείς
ακόμα τόσο τυφλά; Μαύρος σκλάβος
φωτός… προσποιήσου!

Προσποιήσου, ω πολύτιμε,
ώστε οι αμοιβές
να τριπλασιαστούν από
έναν καλό θάνατο.

* * *

Το μυαλό μου με πλατιά πόδια περιφέρθηκε στην ξενιτιά
και εκατοντάδες μίλια μακριά βρίσκεται τώρα το κοντινότερο φεγγάρι.

Το βλέμμα των γαλάζιων ματιών μου πάνω απ’ τη βραχύτητα
το ακολούθησε και το παντρεύτηκε σ’ άστρα

κ’ η θρησκευτική μου λαχτάρα τώρα επινοεί τη θεότητα
για να κορνιζάρει βλέμμα και μυαλό, γεμίζοντας το κενό.

Τώρα  η ανόητη ευσεβής αίσθηση αρμονίας
χαίρεται ηχηρά σ’ εύρυθμη πραγματικότητα

αλλά ήδη, η μανιώδης μου εξέγερση, ο καλύτερος ποιητής
ήρεμος ακονίζει μαχαίρι στην ελαφρόπετρα της καρδιά μου.

Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΟΜΙΛΕΙ ΜΕ ΕΙΡΩΝΕΙΑ

Μιλώ στην καρδιά, αλλά στην παλάμη σου
εναποθέτω μια ξεχωριστή λέξη όπως ένα στήθος
ή ένα οπίσθιο, ώστε να την προσαρμόσεις
ευλαβικά στη λαγνεία σου.

Μιλώ στους ανθρώπους, αλλά στον αβά
κουβαλώ λαθραία τη φωνή
μιας γυναίκας η οποία διάλεξε το μέρος
για να τον συναντήσει.

Πόσο πλησίον είμαι ήδη στις θείες περιφέρειες
καθώς μέσω εμού ομιλεί
η έκταση που ονομάζεται Θεός.

Αλλά για να μ’ αγαπήσει ο θάνατος
πραγματικά, πρέπει να νοθεύσω
τις λέξεις αυτής της παμμεγίστης ανακοίνωσης.

ΣΤΑΥΡΟΣ

Είμαι οριζόντια
Είσαι κάθετος
Είσαι το βουνό
Είμαι η κοιλάδα
Είμαι η Γαία
Είσαι ο Ήλιος
Είμαι η ασπίς
Είσαι το σπαθί
Είμαι η πληγή
Είσαι ο πόνος
Είμαι η νύχτα
Είσαι ο Θεός
Είσαι η πυρά
Είμαι το ύδωρ
Είμαι γυμνή
Είσαι μέσα μου
Είμαι οριζόντια
Όχι πάντοτε
είσαι κάθετος
Προς το παρόν
είμαι κάθετη
Το βουνό του οργασμού
Είσαι οριζόντιος
σιμά μου