Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 19

Περιμένοντας τον Μπέκετ Μέρος Α'

Γράφει η Κατερίνα Καντσού

O Samuel Barclay Beckett ήταν ένας Ιρλανδός αβαν-γκαρντ νοβελίστας, θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης και ποιητής, που έζησε στη Γαλλία το περισσότερο διάστημα της ενήλικης ζωής του κι έγραψε και στ' αγγλικά και στα γαλλικά. Το έργο του προσφέρει μια ψυχρή, κωμικοτραγική άποψη της ανθρώπινης φύσης, συχνά σε συνδυασμό με μαύρη κωμωδία και δόσεις χιούμορ.
Ο Beckett θεωρείται ευρέως ως ένας από τους περισσότερο σημαίνοντες συγγραφείς του 20ου αιώνα. Εμφανώς επηρεασμένος απ' τον James Joyce, συγκαταλέγεται ανάμεσα στους τελευταίους μοντερνιστές. Είναι ένας από τους συγγραφείς-κλειδιά σε αυτό που ο Martin Esslin αποκάλεσε 'Θέατρο του Παραλόγου'.

Το 1969 βραβεύτηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για το έργο του το οποίο 'στο σύγχρονο τρόπο ζωής του μοντέρνου άντρα αποκτά την ανύψωσή του'.

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ


Γεννήθηκε την Μεγάλη Παρασκευή, στις 13 Απριλίου 1906 στο Δουβλίνο, γιος του William Frank Beckett, πολιτικού μηχανικού και της May Barclay, νοσοκόμας. Είχε επίσης έναν μεγαλύτερο αδερφό, τον Frank Edward Beckett. Το σπίτι όπου μεγάλωσε, στα προάστια του Δουβλίνου, είχε ένα μεγάλο κήπο και γήπεδο του τέννις. Το σπίτι, ο κήπος και η περιβάλλουσα ύπαιθρος, όπου πήγαινε συχνά περιπάτους με τον πατέρα του, ο σιδηροδρομικός σταθμός και ο τελευταίος σταθμός του τραίνου, όλα αναφέρονται και χαρακτηρίζουν το έργο του. Σε ηλικία 14 χρονών φοίτησε στο ίδιο σχολείο που είχε φοιτήσει και ο Oscar Wilde. Αναπολώντας την παιδική του ηλικία, παρατήρησε: 'Πάντα είχα λίγο ταλέντο για την ευτυχία'.

Σπούδασε Γαλλικά, Ιταλικά κι Αγγλικά στο Trinity College από το 1923 έως και το 1927. Το 1928 πήγε στο Παρίσι και η πόλη γρήγορα κέρδισε την καρδιά του. Ενώ ήταν εκεί, ένας φίλος τον σύστησε στον James Joyce και αυτή τους η συνάντηση έμελλε να έχει μια βαθιά επίδραση στον Beckett, ο οποίος κι άρχισε να βοηθάει τον Joyce με διάφορους τρόπους. Ένας απ' αυτούς ήταν η έρευνα για το βιβλίο 'Το ξύπνημα του Φίνεγκαν', του Joyce.

Το 1929, ο Beckett εξέδωσε το πρώτο του έργο, μια κριτική πραγματεία γύρω από το έργο και τις μεθόδους του Joyce. Τον επόμενο χρόνο, κέρδισε το πρώτο του λογοτεχνικό έπαθλο- 10 λίρες για το ποίημα με τον τίτλο 'Whoroscope'. To 1930 επέστρεψε στο Trinity College ως λέκτορας, όμως γρήγορα απογοητεύτηκε με τη θέση. Έτσι, στο τέλος του 1931 παραιτήθηκε και ταξίδεψε στην Ευρώπη. Πήγε στη Γαλλία, την Αγγλία και τη Γερμανία, όπου και δεν σταμάτησε να γράφει ποιήματα και ιστορίες. Στην πορεία των ταξιδιών του πολλές φορές συνάντησε περιπλανώμενους και ανθρώπους του δρόμου και αυτές οι γνωριμίες θα μεταφράζονταν ύστερα στα έργα του σε κάποιους από τους πιο όμορφους χαρακτήρες του. Πέρασε κάποιο διάστημα στο Λονδίνο, όπου το 1931 εξέδωσε τον 'Proust', μια κριτική σπουδή για τον Γάλλο συγγραφέα. Το 1932, έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα, αλλά ύστερα από πολλές απορρίψεις από εκδότες, αποφάσισε να το εγκαταλείψει (τελικά εκδόθηκε το 1993).

Ο Beckett εγκαταστάθηκε τελικά στο Παρίσι το 1937. Λίγο καιρό αργότερα, ένας άνδρας τον μαχαίρωσε στο δρόμο, αφού τον πλησίασε να του ζητήσει λεφτά. Μετά την ανάρρωσή του απ' το νοσοκομείο, πήγε να δει τον άνθρωπο που του επιτέθηκε στη φυλακή. Όταν τον ρώτησε γιατί τον μαχαίρωσε, εκείνος απάντησε 'Je ne sais pas, Monsieur. Je m' excuse'', μια φράση που θα τον στοιχειώνει για χρόνια και που θα είναι εμφανής στους χαμένους και μπερδεμένους ήρωες των έργων του.

Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου έμεινε στο Παρίσι. Έλαβε μέρος  στη μυστική ένωση πατριωτών και πολέμησε για την αντίσταση μέχρι το 1942 όταν διάφορα μέλη της οργάνωσης συνελήφθησαν και αναγκάστηκε να πετάξει μαζί με τη Γαλλίδα γυναίκα του στην ανοχύρωτη ζώνη. Το 1945 επέστρεψε στο Παρίσι και ξεκίνησε γι' αυτόν η πιο γόνιμη περίοδος του ως συγγραφέας.

Η ΦΗΜΗ


Το πρώτο του έργο 'Eleutheria', αντανακλά τη δική του αναζήτηση για ελευθερία και περιστρέφεται γύρω από τις προσπάθειες ενός νέου άνδρα να διακόψει τις επαφές του από την οικογένειά του και από τις κοινωνικές υποχρεώσεις. Ο πρώτος πραγματικός όμως θρίαμβος ήρθε, τον Ιανουάριο του 1953 όταν το έργο του 'Περιμένοντας τον Γκοντό', έκανε πρεμιέρα στο Θέατρο Babylone. Αυτό το περίεργο έργο στο οποίο ''τίποτα δεν γίνεται'' έγινε ξαφνική επιτυχία, παρέμεινε για 400 παραστάσεις στο θέατρο και απολάμβανε τα κριτικά εγκώμια των δραματουργών.

Τα δραματικά έργα του Beckett δεν στηρίζονται στα παραδοσιακά στοιχεία του δράματος. Ανταλλάσσει την πλοκή, τον χαρακτηρισμό και την τελική λύση, που ήταν έως και τότε οι εγγυήσεις του δράματος, για μια σειρά από συμπαγείς εικόνες σκηνής. Η γλώσσα δεν χρησιμεύει, μιας και ο ίδιος δημιουργεί ένα μυθικό σύμπαν που αποτελείται από μοναχικά πλάσματα που αγωνίζονται μάταια να εκφράσουν αυτό που δεν εκφράζεται. Οι ήρωές του υπάρχουν σ' ένα τρομερό ονειρικό κενό που υπερισχύεται από μια δυσβάσταχτη αίσθηση σύγχυσης και θρήνου, καταβάλλοντας προσπάθεια για μια μορφή επικοινωνίας, που όμως δεν επιτυγχάνεται και συνεχίζουν να υπάρχουν σ' αυτή την κατάσταση ατελείωτα.

Συνεχίζεται