Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 11

Ο ακτιβισμός του Οβίδιου - Ανάγνωση της Άλι Σμιθ

του Νίκου Κουρμουλή

Κορίτσι συναντά αγόρι, Μυθιστόρημα, Άλι Σμιθ, μτφρ. Μαίρη Σαρατσιώτη, Εκδόσεις Τόπος, 2010

Αν η ζωή είναι ρόλοι προς διαπραγμάτευση, τότε η επιθυμία τι είναι; Είναι ίσως μια ανίχνευση. Μια πορεία σε ομιχλώδες τοπίο που καταλήγει κάπου, κάπου σε ένα ξέφωτο. Αίφνης η προκατάληψη και ο προϊδεασμός, πάνε για ύπνο. Το ολοκαίνουργιο μικρό μυθιστόρημα της Άλι Σμιθ, με τους μεγάλους ορίζοντες, εκκινεί από τις «Μεταμορφώσεις» του αταβιστικού φιλόσοφου, Οβίδιου. Οι απροσδόκητες πτυχώσεις της αγάπης. Της γένεσης και του θεριέματος της.

Η Σκοτσέζα Άλι Σμιθ, από το Ινβερνές, εμφάνισε από μικρή το σύνδρομο της νευρικής κόπωσης. Αποφάσισε να ταξιδεύει μόνο στο χαρτί. Μια από τις χαρισματικές εκπροσώπους αυτού που θα χαρακτηρίζαμε queer literature. Η αλήθεια, όσο και αν ακούγεται κλισέ, είναι πως η Σμιθ έκανε πολύ σύντομα υπέρβαση της κατηγοριοποίησης, χάρις την εμφατική, διεισδυτική και παράλληλα μη γραμμική αφήγησή της. Η Άλι Σμιθ χειρίζεται την αγγλική γλώσσα σαν βραδυφλεγές πυροτέχνημα. Με τρομερή αφαίρεση και με μια ανεπιτήδευτη πρόζα που σε πηγαίνει από το παρελθόν στο παρόν, βουτώντας παράλληλα στα μύχια της ψυχής. Με σχολαστική ακρίβεια και άτεγκτη πειθαρχία και έμφαση στις λεπτομέρειες, οι λέξεις της γαντζώνονται από το οικείο του παραλόγου, για να ξεπροβοδίσουν τα συναισθηματικά ελάσματα του εσώτερου διαστήματος, δίχως μελοδραματισμούς. Οι πράξεις του ενός ήρωα επηρεάζουν αυτόματα τη μοίρα του επόμενου. Μια αλυσίδα τυχαίων γεγονότων και αναμνήσεων, σμιλεύουν τα χωροχρονικά αποσπάσματα των ιστοριών. Στο συγκεκριμένο βιβλίο ο ενεστώτας χρόνος διαδραματίζεται στην γενέτειρα της, το Ινβερνές.

Σε μια διαφημιστική εταιρία, η βασική αφηγήτρια που ακούει στο όνομα Άνθεια προσλαμβάνεται χάρις την υπερφιλόδοξη μα βαθιά καταπιεσμένη αδερφή της, Ιμογένη. Η Άνθεια είναι ένα ονειροπόλο κορίτσι. Κατακλύζεται από έναν εγγενή αντικομφορμισμό, που δεν έχει εκφραστεί ανοιχτά ακόμη. Ξάφνου πάνω σε έναν ρεμβασμό, κοιτώντας έξω από το παράθυρό αγναντεύει τον έρωτα της ζωής της. Κρέμεται από μια ανεμόσκαλα σχεδιάζοντας ένα γκράφιτι-σύνθημα στο τοίχο. Είναι το πιο όμορφο κορίτσι που έχει αντικρίσει. Είναι το πιο ελκυστικό αγόρι που έχει περάσει από τα μάτια της. Το ποθητό υποκείμενο, διαθέτει κοριτσίστικα πιασίματα και είναι χαριτωμένο σαν αγόρι. Είναι τόσο αρρενωπή που γινόταν θηλυκή.

Η Άλι Σμιθ περιγράφει τον μύθο του Ίφι με αδρές γραμμές. Δεν μένει στο μεταμοντέρνο θέσφατο της ανδρόγυνης και άρα δημοκρατικής ομορφιάς. Βάζει τη γυναίκα μέσα στον άντρα και το αντίθετο. Ισορροπεί στο μεταίχμιο της αφήγησης και της αναπαράστασης. Σε αυτό που λέγεται και σε αυτό που φαντάζεται. Στο ενσώματο και στις μεταβιβάσεις αυτού. Οι δυο αδερφές μεγάλωσαν με ριάλιτι (χαρακτηριστικό παράδειγμα το σόου της Σίλα Μπλακ) και με τις ιστορίες του παππού τους. Ο τελευταίος εξιστορούσε με τη μορφή παραμυθιού, την γυναικεία του υπόσταση. Ο Οβίδιος εισέρχεται εδώ σαν μια παραβολή συνειδησιακής αφύπνισης, επαναστατικής εκκεντρικότητας και εκμάθησης που μπερδεύεται στο φτερό με τις αναθυμιάσεις της δεκαετίας του ’80.

Η Άλι Σμιθ ενσωματώνει τη συνθηματική γλώσσα και την τοποθετεί ως προσάναμμα του μύθου του ζευγαρώματος. Το βασανιστικό οδοιπορικό της αποδοχής και των προσδοκιών. Ο έρωτας στενάζει κάτω από τις απαγορεύσεις που επιβάλλει ο ίδιος. Η Άλι Σμιθ γνωρίζει ότι το «αμαρτωλό» αυτό καρπό, τον γεύεσαι με πόνο. Χρειάζεσαι μερικούς ανθρώπους δίπλα σου βέβαια. Κανείς δεν είναι μόνος στη μυθιστορία της συγγραφέως. Εκτός από τον αδίστακτο διευθυντή της διαφημιστικής εταιρίας. Οι αδερφικές σχέσεις των κοριτσιών, στενές και συμπληρωματικές. Γόνιμος διάλογος έστω και εσωτερικός πολλές φορές ξεκινά ανάμεσά τους. Η απάρνηση της γυναικείας φύσης για την καριερίστα Ιμογένη, είναι «θανάσιμο αμάρτημα». Όμως η δυσανεξία με τον εαυτό της, την στρέφει να αφουγκραστεί την Άνθεια. Πλησιάζει επιτέλους αυτόν τον Άλλο που αποστρεφόμαστε από διακριτικότητα και σεμνοτυφία.

Η Άνθεια δεν έχει καμιά αμφιβολία, ακολουθεί ενστικτωδώς τον διάδρομο απογείωσης του σώματός της. Στρέφεται προς τον ήλιο. Κάθε φλέβα της περιέχει φως. Με βασική επιρροή την ειρωνεία και το παιχνίδισμα των Ντέιβ Έγκερς και Κιαράν Κάρσον, η Άλι Σμιθ αποδεικνύει περίτρανα και εδώ, πως είναι μια από τις πλέον υψιπετείς φωνές της ευρωπαϊκής πεζογραφίας.