Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 25

Ομάδα Από Ποίηση: "Η ποίηση είναι παντού, είτε θέλουμε, είτε όχι"

Συνέντευξη
στην Μαρία Τσιράκου
Η Ομάδα Από Ποίηση γεννήθηκε πριν από πέντε χρόνια, όταν τα μέλη της συναντήθηκαν στα σεμινάρια δημιουργικής γραφής του ΕΚΕΒΙ. Έτσι ξεκίνησε αρχικά η παρέα, μετά η συνεργασία και τελικά η ποιητική συνύπαρξη που οδήγησε, το 2010, στην έκδοση του πρώτου βιβλίου με τίτλο Ομάδα Από Ποίηση, με ποιήματα επτά ξεχωριστών ποιητικών φωνών που δουλεύτηκαν όμως από όλους, μέσα σε κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και ανοιχτής κριτικής. Δημιουργήθηκε έτσι μια πρώτη μορφή συλλογικότητας, που διατήρησε τη διαφορετική ποιητική ιδιοσυγκρασία των μελών και τις  ποιητικές τους αναζητήσεις μέσα στο ίδιο βιβλίο. Με τα ίδια κριτήρια δουλεύτηκε το δεύτερο βιβλίο της ομάσας, το οποίο εκδόθηκε το 2012 και που φέρει τον τίτλο Υπέρ Ονειρίας. Οι δύο ποιητικές συλλογές κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Τα μέλη της ομάδας είναι οι: Αγγέλα Γαβρίλη, Αντιόπη Αθανασιάδου, Πένυ Μηλιά, Λένα Καλλέργη, Μαρία Κατσοπούλου, Ηλίας Σεφερλής, Λία Μέξα.
«Ομάδα Από Ποίηση», ή αποποίηση… ας συμπληρώσει ο καθένας σας, χωριστά παρακαλώ, με την αιτιατική που χαρακτηρίζει την ομάδα.

Α.Γ.: Από ποίηση, για εμένα. Γιατί μέσω της ποίησης γνωριστήκαμε, συνδεθήκαμε με φιλικούς δεσμούς, αποφασίσαμε τη δημιουργία της ομάδας. Η ποίηση είναι το υλικό μας και ο συνδετικός μας κρίκος

Α.Α.: Παραμένει ως έχει «Ομάδα από Ποίηση». Όταν ψάχναμε το όνομα, θέλαμε  να έχει τη λέξη ομάδα για να υποδηλώνει τη συνεργασία μας και το έτερο συστατικό ήταν βέβαια η ποίηση. Ήταν μπροστά στα μάτια μας, το ανέσυρε η Πένυ Μηλιά. Η λέξη ποίηση έχει το νόημα του υλικού, ενός πρωτογενούς,  αύλου, αυθεντικού ανθρώπινου υλικού.

Π.Μ.: Για μένα δεν είναι τόσο η αποποίηση, όσο το ότι η ομάδα φτιάχτηκε από την ποίηση. Μια ομάδα, δηλαδή, με υλικό, αιτία, βάση και σημείο αναφοράς την ποίηση.

Μ.Κ.: Από Ποίηση, ασφαλώς, από αυτό αποτελείται η ομάδα άλλωστε!

«Υπέρ Ονειρίας» είναι το δεύτερο βιβλίο που εκδόθηκε το 2012, όταν το όνειρο, λόγω κρίσης, είχε γίνει μέρος μόνο του ύπνου των περισσοτέρων από εμάς. Τι είναι αυτό που σας έκανε, σας κάνει να ονειρεύεστε και εκτός ύπνου;

Α.Γ.: Ο τίτλος της συλλογής μας, «Υπέρ Ονειρίας», πέρα από το γεγονός ότι ανταποκρινόταν στο ονειρικό κλίμα της ποίησης που δημιούργησε η ομάδα, ήταν επίσης μία δημόσια δήλωση της επιλογής μας να συνεχίσουμε να ονειρευόμαστε. Σε ό,τι με αφορά, αυτή η δήλωση ισχύει ακόμα απολύτως και ισχύει για πάντα. Τίποτε δεν μπορεί να υλοποιηθεί στην πραγματικότητα, αν δεν έχει υπάρξει πριν ως υλικό ονείρου προσωπικού ή συλλογικού. Όλα όσα έχω πραγματώσει και όλα όσα επιθυμώ, έχουν ως μήτρα το όνειρο - κι αυτό δεν αλλάζει από τις συνθήκες, είναι ο μηχανισμός της δημιουργίας από καταβολής κόσμου.

Α.Α.: Φαντάζομαι ότι  ως «όνειρο»  εννοείτε την αφορμή για να γραφτεί ποίηση. Η ποίηση γράφεται με λέξεις, επομένως ξεκινά κανείς με μια λέξη που σέρνει πίσω της μια χώρα. Αναδύεται αίφνης από μια ψυχική κίνηση αδιόρατη και οδηγεί στο μεγάλωμα της «ποιητικής γης»

Η.Σ.: Εκτός ύπνου ερμηνεύω τα όνειρα. To όνειρο «την ημέρα» είναι λειψό, καθώς εξυπηρετεί συνήθως μόνο την προσωπική λύτρωση και η πραγματικότητα δεν μονοπωλεί. Στον ύπνο εγκυμονείται ό,τι συμβαίνει με χαρακτήρα «αποποίησης».

Π.Μ.: Το όνειρο έρχεται και σε βρίσκει. Σε χτυπάει ξαφνικά και γεννιέται με το ζόρι, εκεί που περπατάς, αλώβητος και πας στη δουλειά σου, έρχεται ένας στίχος, μια νότα, μια αίσθηση και τσακ, σου καταφέρνει το χτύπημα

Μ.Κ.: Το όνειρο είναι μια έτερη πραγματικότητα. Η κατάσταση ύπνου δεν διαφέρει σε τίποτα από την κατάσταση εγρήγορσης, παρά μόνο στο υλικό ή μη χαρακτήρα της. Επομένως, γράφοντας ποίηση, επισκεφτόμαστε το πνεύμα ώστε να μπορέσουμε ύστερα να το αποτυπώσουμε υλικώς.

Έχετε ήδη εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές γραμμένες ως ομάδα. Γίνεται να γράφεται η ποίηση από πολλούς; Πώς το έχετε καταφέρει;

Α.Γ.: Νομίζω ότι είμαστε η ζωντανή απόδειξη ότι γίνεται. Όλα ξεκινούν από μια ιδέα ή μάλλον από πολλές ιδέες, που τις συζητάμε και τις επεξεργαζόμαστε μέσα στην ομάδα ώσπου να καταλήξουμε σε μία θεματική και μία βασική δομή. Έπειτα γράφονται τα ποιήματα και τα δουλεύουμε και πάλι όλοι μαζί: αυτό μπορεί να κρατήσει αρκετά, ώσπου κάποια στιγμή η συλλογή είναι έτοιμη. Το πιο σημαντικό είναι ότι τα ποιήματα που γράφει ο καθένας μας μέσα στην ομάδα και για την ομάδα, δεν τα θεωρεί ιδιοκτησία του, αλλά κοινό υλικό προς επεξεργασία και πειραματισμό.

Α.Α.: Είναι η σιωπηρή συμφωνία για το συγκινησιακό έδαφος στο οποίο θέλουμε να κινηθούμε. Η ποίηση εγγενώς διαθέτει αυτό το χαρακτηριστικό, μετά μένει να ταιριάξεις τα ύφη που, ακόμα κι αν είναι αντιθετικά, ενδυναμώνουν την ένταση του υλικού.

Η.Σ.: Η ποίηση δεν μπορεί να γράφεται από πολλούς, αλλά υπάρχουν πολλά άλλα ρήματα που φανερώνουν τον συλλογικό της χαρακτήρα (και ενίοτε ομαδικό).

Π.Μ.: Γράφει ο καθένας μόνος του, αλλά το υλικό συζητιέται και ακούγεται και διαβάζεται από την ομάδα και πολλές παρατηρήσεις και αισθήσεις που επικοινωνούνται σ΄αυτες τις άτυπες πρίμα βίστα, ενσωματώνονται στο τελικό σχήμα. Έτσι γίνεται με εμάς.

Μ.Κ.: Ασφαλώς και μπορεί να γραφτεί ποίηση από πολλούς. Απλά διαφέρει ως διαδικασία με ό,τι έχουμε ως τώρα συνηθίσει.

Όπως παρατηρώ στα ονόματα των εξωφύλλων, η αρχική ομάδα αποτελείται από τέσσερις ποιήτριες και εμπλουτίζεται με διαφορετικά κάθε φορά ονόματα, χωρίς να ξεπερνά συνολικά τα εφτά μέλη.  Σε αυτόν τον αριθμό έχετε βρει μία κάποια ισορροπία, ή ήταν τυχαίος για τη συγγραφή και των δύο συλλογών;

Α.Γ.: Η αλήθεια ότι αυτός ο αριθμός, αν και η επιλογή του δεν ήταν σκόπιμη, είναι ένα όριο που βοηθάει τόσο στη δουλειά, ώστε να μπορούμε να χειριστούμε το υλικό μας, όσο και στην επικοινωνία μεταξύ των μελών. Θα μπορούσαμε ίσως σε επόμενη συλλογή να είμαστε περισσότεροι, ίσως 10 ή 12, αλλά πάνω από εκεί νομίζω ότι θα χάναμε την αίσθηση και το δέσιμο της ομάδας.

Α.Α.: Είναι ανοιχτός αριθμός. Η συνάφεια με  διαφορετικές ποιητικές ιδιοσυγκρασίες δημιουργεί ενδιαφέρον και «νοστιμιά». Μετά από τόσο καιρό νιώθω, όσο κι αν είναι δύσκολο να εξηγηθεί και εξηγείται μόνο από την ανάγνωση σχετικού έργου, όσο πιο διαφορετικοί είναι οι άνθρωποι και οι σκοπιές τόσο καλλίτερα  ρέει το έργο. Εντος κάποιων  παραμέτρων που είναι συνήθως η θεματική.

Π.Μ.: Νομίζω ήταν τυχαίος. Αν τριτώσει τότε θα πρέπει να προσπαθήσουμε να το ερμηνεύσουμε.

Μ.Κ.: Εγώ θα αναφέρω πως ο «τυχαίος» αυτός αριθμός, με τον τρόπο που εκφράζεται στο σύνολο της Ομάδας, δηλώνει πνευματική δραστηριότητα σε επίπεδο καριέρας. Επομένως, ναι λοιπόν, οι αριθμοί έχουν τη σημασία τους!

Ποια ανάγκη συλλογική προσπαθείτε να εκφράσετε μέσα από την ομαδική ποίηση; Κάνοντας μια ανοιχτή αυτοκριτική το έχετε καταφέρει και αν ναι, σε ποιο βαθμό;

Α.Γ.: Μιλώντας και πάλι για μένα, το συλλογικό με κέρδιζε πάντοτε σε σχέση με τη μοναχική πορεία στην τέχνη – και όχι μόνο. Άλλωστε, οι περισσότεροι εκδίδουμε και προσωπικές δουλειές, χωρίς να δημιουργούνται προβλήματα. Δεν θεωρώ ότι είναι θέμα ανάγκης, αλλά επιλογής συνειδητής, να συνυπάρχεις και να συνδιαλέγεσαι χωρίς να απαρνείσαι την ατομικότητά σου.

Α.Α.: Φαντάζομαι την ανάγκη να μπορέσεις με εμπιστοσύνη να δεις την ποιητική λειτουργία άλλων, και τη δική σου μέσα στα μάτια τους,  να τη γνωρίσεις καλά και μέσα από τη φιλία. Το να διαβάσεις έναν ποιητή, να τον ξέρεις καλά, δεν έχει το ίδιο αποτέλεσμα με το να τον δεις σε συνειδησιακή δράση, πως διαλέγει τις λέξεις πως μεταμορφώνει το θέμα. Και αυτή η «παρακολούθηση» δεν συνεπάγεται κάποια επιφοίτηση ή κάποιο ταρατατζουμ, είναι μια κατάσταση ρέουσας προσοχής. Οι μεταφραστές έχουν συνήθως παρόμοια εμπειρία με τον ποιητή που μεταφράζουν. Σε εμάς έχουμε και το πλεονέκτημα πολλών διαφορετικών φωνών.

Η.Σ.: Είναι ένας τρόπος αποβολής του καθρέφτη καθώς ο ναρκισσισμός κατακλύζει σήμερα ποιητές και ποιήματα. Σημασία δεν έχει ο προορισμός αλλά το ταξίδι (πόσο μάλλον αν έχεις συνοδοιπόρους).

Π.Μ.: Η ανάγκη για να κοινωνήσεις το έργο σου και να είσαι πολίτης, δηλαδή μέλος μιας ομάδας με συνείδηση ομάδας. Το έχουμε καταφέρει σε σημαντικό βαθμό. Εξ ου και η εξέλιξη του δεύτερου βιβλίου και ίσως και η συνέχεια..

Μ.Κ.: Για μένα είναι άκρως δημιουργική διαδικασία, βελτιώνει την προσωπική γραφή του καθενός μας και μας κάνει να εμπεδώνουμε πως το να γράφει κανείς ποίηση παράλληλα με κάποιον άλλον δεν είναι ανταγωνισμός, αλλά ευγενής άμιλλα.

Διαβάζω ότι συναντηθήκατε στα σεμινάρια δημιουργικής γραφής του ΕΚΕΒΙ. Διδάσκεται, κατά τη γνώμη σας, η ποίηση;

Α.Γ.: Η ποίηση δεν διδάσκεται. Αυτό που μάθαμε νομίζω όλοι από τους δασκάλους που ήμασταν τυχεροί να έχουμε στο ΕΚΕΒΙ, είναι πώς να δουλεύουμε την ποίησή μας. Κι αυτό είναι κάτι που διδάσκεται, σε όλες τις τέχνες.

Α.Α.: Η ποίηση διδάσκεται όπως άλλωστε και τα μαθηματικά που είναι εξίσου αφηρημένα. Την προσεγγίζεις ευκολότερα αν είσαι μέσα σ’ ένα  περιβάλλον που πρόκειται να την καλλιεργήσει. Τα μαθήματα συνήθως δημιουργούν περιβάλλον. Είναι η αρχή μιας πρώτης ομαδικής ποιητικής εργασίας. Υπάρχουν μαθήματα και μαθήματα, εγώ εννοώ τα εργαστήρια όπου γράφεται ποίηση. Δεν πρόκειται άλλωστε για τη διδαχή τεχνικών, αλλά αναγνώρισης του τι είναι ποιητικότητα. Ασφαλώς βοηθούν και μερικοί κανόνες, όμως γράφονται καλύτερα ποιήματα όταν αυτοί καταστρατηγούνται.

Η.Σ.: Τα σεμινάρια ήταν τόπος συνάντησης τόσο για τη γραφή όσο και για την ανάγνωση, δύο πράξεις συνιστώσες της δημιουργίας. Κάθε Τέχνη επίσης εμπεριέχει και την τεχνική, και κάποιος άπειρος μπορεί να τη διδαχτεί.

Π.Μ.: Η ποίηση διδάσκεται, όπως και όλες οι τέχνες, στο κομμάτι της τεχνικής. Βέβαια χρειάζεται κάποια έφεση, που υπάρχει σε πολύ περισσότερους ανθρώπους από όσους νομίζετε. Υπάρχει πλήθος εξαίρετων αυτοδίδακτων όπως και στη μουσική ή τη ζωγραφική, και σε όλες τις τέχνες.

Μ.Κ.: Δεν θεωρώ πως η ποίηση διδάσκεται, ωστόσο μέσω κάποιου σεμιναρίου πιθανώς να μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά η πένα κάποιου που ήδη εκφράζεται μέσω της ποίησης.

Στη δύσκολη περίοδο που διανύει η χώρα μας, παρατηρούμε ότι η ποίηση «εκδίδεται», παρουσιάζεται, grάffεται στους τοίχους, «κυκλοφορεί» με λεωφορεία. Ποια η θέση της Ομάδας από Ποίηση σε όλα αυτά;

Α.Γ.: Όσο περισσότερη ποίηση τόσο το καλύτερο - αλλά ποίηση όχι για την τιμή των όπλων ή ως λογοτεχνικό αξεσουάρ: ποίηση αληθινή, ποτισμένη με το αίμα της καρδιάς μας.

Α.Α.: Αν μπορεί μια διαφήμιση κι ένα τζιγκλ να δημιουργήσει μια σπίθα σκέψης ή ένα συναίσθημα, γιατί να μην το κερδίσει και η ποίηση αυτό το πλεονέκτημα; Ακόμα κι αν σε πολλούς φάνηκαν βιασμένα τα δίστιχα Καβάφη που αναρτήθηκαν στα λεωφορεία, το παραξένεμα που δημιούργησαν, μας έβγαλε από τη νοσηρή ρουτίνα της μονοτονίας του εαυτού μας, μας πήγε για μια στιγμή κάπου αλλού. Δεν μπορώ να φανταστώ κάτι ανιαρότερο από το να «δίδεται» η ποίηση μέσα σε «ωραιοποιημένα και αρμόζοντα» σ' εκείνη περιβάλλοντα. Η ποίηση είναι σαν τη ζωή και η ζωή μπορεί να μην είναι πάντα «ωραία», αλλά να είναι αυθεντική και να «τρέχει» παντού.

Η.Σ.: Τρόποι έκθεσης και ενδο-επικοινωνίας, με διαφορετικούς σκοπούς ο κάθε ένας.

Π.Μ.: Η ποίηση είναι μέσα στη ζωή μας και εκεί γεννιέται, ανασαίνει, μεγαλώνει και μας κυριεύει. Είναι ο νικητής. Είναι παντού, είτε θέλουμε, είτε όχι.

Μ.Κ.: Νομίζω πως είναι πολύ καλό να έρχεται κάποιος σε επαφή με την ποίηση με αυτούς τους άμεσους τρόπους. Εκεί που διαφωνώ είναι στην έλλειψη πρωτοτυπίας. Τους κλασσικούς όλοι τους γνωρίζουν. Καιρός να δούμε και κάτι πιο σύγχρονο γραμμένο στους δρόμους.