Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 28

Νόμοι αφιερώσεων του Ηλία Τσέχου

 andronidistsehos.jpg
Νόμοι αφιερώσεων, ποίηση, Ηλίας Τσέχος, εκδόσεις Ούτις 2012

 

Η ποιητική συλλογή του Ηλία Τσέχου Νόμοι Αφιερώσεων περιδιαβαίνει το προσωπικό «άπειρο» του ποιητή. Τα ποιήματα αφιερώνονται σε πρόσωπα που καθόρισαν με τον δικό τους τρόπο, την ζωή του ποιητή. Ο ποιητικός λόγος, η ποιητική γραφή «εγγίζουν» τις ζωές και τις μνήμες αγαπημένων προσώπων, δημιουργώντας έτσι τις συνηχήσεις μίας καμωμένης στο συλλογικό «είναι». Ένα συλλογικό «είναι» που όμως περιλαμβάνει οργανικά την ζωή και την επίπονη ποιητική «προσπάθεια» του Ηλία Τσέχου. Η ποίηση του, ωσάν κοφτερό και «καυτό» μαχαίρι, κόβει στα δύο τον σημερινό στάσιμο «χωροχρόνο».
«Ναι ή Όχι Η ζωή επανάληψη Δεν αγαπώ τις επαναλήψεις Πίνω τον καφέ πικρό Όπως πικρή είναι η ζωή Μη σας γελά η ζάχαρη Η μάνα μου λέει-έλεγε «Δεν είναι πικρή η ζωή Μικρή είναι».
Ο «πικρός καφές» εμβαπτίζεται στα νάματα της συμβολικής-πραγματικής ποίησης. Και έτσι, ο συμβολισμός είναι προφανής: «Πίνω τον καφέ πικρό Όπως πικρή είναι η ζωή». Και όμως, πίσω από τις λέξεις και τα νοήματα αναδύεται η ποιητική «κίνηση» και «μορφή» που αντιστρέφει τα νοήματα και τους όρους. Μέσα από ένα εξαιρετικό παιχνίδισμα των λέξεων, ο ποιητής καταλήγει στο απόσταγμα της σοφίας της μάνας. «Δεν είναι πικρή η ζωή Μικρή είναι». Ο Ηλίας Τσέχος  προσεγγίζει τον λόγο της μάνας, ανασύροντας το  ποιητικό απόσταγμα της σοφίας της. Τότε και τώρα, πάντα και κάποτε, ο λόγος της μάνας μετασχηματίζεται σε ποίηση, μετασχηματίζεται σε βασικό νόημα εμπλουτισμού της ζωής.
Και ο διάλογος μητέρας-ποιητή καταλήγει στη διαπίστωση: «Δεν είναι πικρή η ζωή Μικρή είναι». Μικρή για να χωρέσει λέξεις και όνειρα, λύπες και χαρές, οδύνες και έρωτες που χάσκουν στα «ερείπια» της μικρή ζωής. Και ο ποιητής Ηλίας Τσέχος προστρέχει στα νοήματα και στα «όνειρα» της μάνας, στην πάντα καυτή λεκτική της «ανάσα».
Με τον δικό του εξαιρετικό ποιητικό τρόπο, «συνομιλεί» με τον σπουδαίο Παλαιστίνιο ποιητή Μαχμούντ Νταρουίς, ο οποίος και ανήγαγε την μορφή της μάνας σε θεμελιώδες «νόημα» ανανοηματοδότησης του κόσμου. «Και αν κάποια μέρα γυρίσω, μάνα, κάνε με πέπλο στα βλέφαρα σου, σκέπασε με με το χόρτο που ευλόγησε το βήμα σου. Κράτα με πάλι κοντά σου με μια μπούκλα απ’ τα μαλλιά σου, με μια κλωστούλα απ’ το φουστάνι σου. Αν αγγίξω τα βάθη της καρδιάς σου, μπορεί να γίνω αθάνατος, θεός. Αν γυρίσω, ας γίνω προσάναμμα στο φούρνο σου, σκοινί για τα ρούχα που απλώνεις».
Η μάνα με τις καθημερινές της πράξεις νοηματοδοτεί τον κόσμο, τον δικό μας κόσμο, του προσδίδει «κάλλος» και ομορφιά. Η «μικρή ζωή» της μητέρας του Ηλία Τσέχου γίνεται μια «κλωστούλα απ’ το φουστάνι» της μητέρας του Μαχμούντ Νταρουίς. Και έτσι οι δύο ποιητές, μέσω της πραγματικής και λυτρωτικής λειτουργίας της ποίησης προσδίδουν  έρμα σε μια ζωή «μικρή», σε μια ζωή που ανάγεται στο φως και στην «ζώσα» πράξη. Και ο λόγος της μητέρας, έτσι όπως προσδιορίζει το παρόν και το μέλλον, γίνεται «ή σταγόνα ή ωκεανός», μικρή σταγόνα του τρεχούμενου νερού της δικής μας «καθημερινότητα», αλλά και τεράστιος «ωκεανός» έμφορτος νοημάτων και προτύπων ζωής.
Οι Νόμοι Αφιερώσεων περιδιαβαίνουν ζωές, όνειρα και ονόματα. Ονόματα που προσλαμβάνουν «σάρκα και οστά», ονόματα που λειτουργούν ως «φωτεινοί σηματοδότες» της ζωής του ποιητή.
«Στον ύπνο Χρεοκοπία Ελεγχόμενη Χρεοκοπία Επιλεκτική Μόνιμη χρεοκοπία Στον ύπνο στον ύπνο Από ποιους μωρέ Τοκογλύφοι είναι Βλάκες τυφλοί Βλάμισσες γραβάτες Τζογάρουν τα παιδιά τους  Γελοία ύπουλοι Νεκραί Ουσίαι Στον ύπνο στον ύπνο στον ύπνο Σύνολο: Άι σιχτίρ ποίημα Ωφέλιμη ενίοτε Η αλητεία των ποιήσεων».
Εδώ ο λόγος του ποιητή γίνεται καίριος, ευθύς, συγκλονιστικά απλός και αυθόρμητος. Η ποιητική γραφή τέμνει και κόβει στα δύο το πολιτικό «παρόν». Σε αυτό το πλαίσιο, η ποιητική πράξη γίνεται κατάθεση ψυχής και οραμάτων, γίνεται εγκάρσια τομή με ότι καταδυναστεύει την ζωή των εργαζόμενων σήμερα.
Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε το συγκεκριμένο ποίημα του Ηλία Τσέχου ως το ποίημα της «μιας ανάσας». Η ανάσα του ποιητή αποτυπώνεται και αποκρυσταλλώνεται στο χαρτί, δίνοντας «πνοή» στο πεδίο και στο όνειρο της «αληθινής» πολιτικής ποίησης. Πέρα και πάνω από αριθμούς και νούμερα, πέρα και πάνω από τις «βλάμισσες γραβάτες» αναδύεται η ποίηση που ορίζεται ως αντίστιξη, ως καίρια «κρισιακή» εκφορά νοήματος και πολιτικής αξίας. Το συγκριμένο ποίημα της «μιας και μόνης ανάσας» είναι το σημείο μηδέν, το συμβολικό σημείο εκκίνησης του «ταξιδιού» του ποιητή στον δικό του προσωπικό κόσμο, στη δική του προσωπική «κατάβαση» στο ωκεάνιο φως, εκεί που όλα αλλάζουν και γίνονται «λεία» και «διάφανα» σαν το νερό.
Και όπως το τρεχούμενο νερό, η ποίηση του Ηλία Τσέχου, ρέει, κυλάει μέσα στην ανθρώπινη ζωή, «γονιμοποιώντας» το ίδιο το γίγνεσθαι. Και είναι «ωφέλιμη ενίοτε η αλητεία των ποιήσεων», ακριβώς διότι το αυθόρμητο και «αλητήριο» στοιχείο της ποίησης κινείται άμεσα, και ευθεία, μετασχηματίζοντας τους νόμους της ζωής σε νόμους αφιερώσεων και το αντίστροφο. Η ποίηση του Ηλία Τσέχου δίδει πνοή και «ονείρατα» στα «σκουριασμένα» αγάλματα της καθημερινότητας μας.
Ο ποιητής Ηλίας Τσέχος κλείνει με έναν συγκλονιστικά επίκαιρο τρόπο το ποίημα που αφιερώνει στον Κωνσταντίνο Καβάφη: «Είναι δυστυχία το μέλλον να μην έχει παρόν Και να χρωστάς την ψυχή σου».
Το «κενό» παρόν δεν οδηγεί σε ένα «ασφαλές» μέλλον. Όμως, η ποίηση γεμίζει τα κενά που χάσκουν και αιωρούνται στο «χώρο» και στο «χρόνο». Νοτίζει τις κινήσεις και τις πράξεις με ζωή, προσδίδει βάθος και «βάρος» στο παρόν και στο μέλλον, αποδομεί το «ασφυκτικό» παρόν. Και αυτό ακριβώς πράττει ο Ηλίας Τσέχος, η ποίηση του οποίου δίνει «σάρκα και οστά» στην ποιητική «ανάσα» του Καβάφη: «Τα φάρμακα σου φέρε Τέχνη της Ποιήσεως, που κάμνουνε- για λίγο- να μη νοιώθεται η πληγή».

Σίμος Ανδρονίδης