Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 11

Νέο-νουάρ και επιστημονική φαντασία

της Ειρήνης Ασημένου

 Οι ταράτσες της Αθήνας τα καλοκαίρια ανάβουν απο τον ήλιο. Τις χτυπά απο νωρίς το πρωί μέχρι αργά το απόγευμα, όταν οι τελευταίες χρυσές ακτίνες χάνονται πίσω απο τους ξερούς της λόφους και τα γκρίζα οικήματα. Ανάβουν όμως και με νυχτερινές συζητήσεις. Διαφωνίες που συγκρούονται μέσα απο τον ήχο των ποτηριών του παγωμένου άσπρου κρασιού, για ταινίες περασμένης εποχής και όχι μόνο, που προβάλλονται στον ασπρισμένο τοίχο του γείτονα.

Ο Alex Proyas συγκεκριμένα, ένα βράδυ σαν κι αυτά που περιέγραψα, κατάφερε να θέσει μια δημιουργική συζήτηση για το νεονουάρ και τις “μοντέρνες” ταινίες επιστημονικής φαντασίας με μια και μόνο ταινία του, το Dark City (1998), που σιγουρα ενέπνευσε μεταγενέστερες παραγωγές όπως την τριλογία του Matrix(1999) των αδελφών Wachowski, το Minority Report(2002) του Steven Spielberg, το πιο πρόσφατο Sin City(2005) των Frank Miller, Robert Rodriguez, Quentin Tarantino, το Sky Captain and the Word of Tomorrow(2004), του Kerry Conran, ή ακόμα και το Inception(2010) του Christopher Nolan ανοίγοντας ένα καινούριο κεφάλαιο στην έννοια του κινηματογράφου επιστημονικής φαντασίας, έτσι όπως οφείλει να υφίσταται σήμερα, με αρτιστικά κληροδοτήματα περασμένου στυλιζαρίσματος, αλλα και εμπνεύστηκε απο παλαιότερες δημιουργίες όπως για παράδειγμα το Blade Runner (1982), του Ridley Scott.

Ο αστικός φόβος που παραμονεύει στις σκοτεινές γωνίες ενός κάδρου που δεν φωτίζεται ποτέ, οι χαρακτήρες που προσπαθούν μέσα απο το σκοτάδι να ανακαλύψουν την αλήθεια της πόλης συναντώντας εμπόδια και ελκυστικές, διφορούμενες παρουσίες που μπορούν να οδηγήσουν στην λύτρωση αλλά και την καταστροφή και τέλος, οι ομάδες έξω απο τα όρια που προστάζει η κοινωνική δομή, δίνουν τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές, ούτως ώστε η ανάγνωση και κατανόηση της ιστορίας να γίνει πιο εύκολη και κυρίως ομορφότερη για εμάς που αποφασίσαμε να περάσουμε το βράδυ μας παρακολουθόντας την.

Ναι, το Dark City έχει πολλά στοιχεία απο τις ταινίες νουάρ της δεκαετίας του '50. αλλα και πολλά σκοτεινά στοιχεία ταινιών θρίλερ, έτσι όπως τα εφηύρε ο Alfred Hitchcok. Ακροβατεί ανάμεσα στο χθές και το σήμερα με την ίδια ευκολία που ένας ακροβάτης δοκιμάζει να διασχίσει δύο σύγχρονους ουρανοξύστες πάνω σε τεντωμένο σχοινί. Το μόνο που διαφέρει στιν αφήγηση και μαρτυρά την σύνδεση του noir, έτσι όπως το είχαμε γνωρίσει σε περασμένες δεκαετίες, με τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας του σήμερα είναι η απλή, ξεκάθαρη και δραματική μεταφορά του φόβου που κινεί τους ήρωες σε δράση απο καρέ σε καρέ.

 Οι παλιές ταινίες noir μιλούσαν για τον υπόκοσμο κάποιου μεγάλου αστικού κέντρου, την αναγκαστική συγχώνευση πολιτισμών σε μια βίαιη ρήξη του παλιού με το καινούριο την στιγμή που ο χρόνος έτρεχε προς τα εμπρός και τα τεχνολογικά επιτεύγματα καλούσαν σε συμβιβασμό των ηθικών αξιών με τις προσταγές του κέρδους και της κοινωνικής ανέληξης.

Οπως πολύ σωστά ειπώθηκε ωστόσο απο κάποια φίλη μόλις στην έναρξη της ταινίας, οι εχθροί στο νεονουάρ/ sci-fi, είναι διαφορετικοί, τα προβλήματα ξεφεύγουν απο τα πλαίσια της υπαρκτής πραγματικότητας και επικεντρώνονται στην εισβολή μιας ξένης, έξω απο τα ανθρώπινα δεδομένα, απειλής.

“...First there was darkness, then came the strangers, they were a race as old as time itself....they had the ability to alter physical reality by will alone...”
Εισαγωγική αφήγηση του Kiefer Sutherland ως Dr Daniel Schreber

Απειλείται η ίδια η ανθρώπινη ύπαρξη άλλοτε απο εξωτερικούς παράγοντες και άλλοτε, όπως στην περίπτωση του Minority Report, του Matrix η του Inception και του Blade Runner, απο τα ίδια τα επιστημονικά επιτεύγματα και το άπειρο της ανθρώπινης σκέψης που οδηγεί σε επικίνδυους διαδρόμους της, πολλές φορές παράλληλους στην τρέλα.

Ο κινηματογράφος, όπως άλλωστε και οποιαδήποτε άλλη μορφή τέχνης, είναι αλληλεπίδραση, επικοινωνία, δάνειστική βιβλιοθήκη ιδεών και καλλιτεχνικών αναγκών, όπως αυτές υπάγονται στη δική μου και στη δική σου δίψα για ταύτιση και αποφόρτιση. Τα όρια ανάμεσα σε αυτό που οι κριτικοί του κινηματογράφου ονομάζουν θεωρία των genres, πολλές φορές δεν είναι ορατά και η συζήτηση και πολλαπλή ερμηνεία πάντα επιβάλλεται για την συνέχιση της δημιουργίας. Αλλωστε ότιδήποτε καινούριο και σπάνιο, μεγαλώνει ανάμεσα απο τοίχους.