Γράφει ο Απόστολος Θηβαίος
“Η αποστολή μου
είναι να κουβαλάω
μυστικά βάρη για τον κόσμο”
Λίγα Λόγια για την Αποστολή μου
[Αν Κάρσον, Short Talks]
Η Αν Κάρσον γεννήθηκε σε μια μικρή πόλη του Καναδά στις 21 Ιουνίου του 1950. Τα περιορισμένα ερεθίσματα της άσημης γενέτειράς της δεν επηρέασαν στο ελάχιστο τη μετέπειτα, ακαδημαϊκή και συγγραφική της πορεία. Η γνωριμία της με την αρχαία, ελληνική φιλολογία θα σταθεί αποφασιστικής σημασίας για την ποιήτρια. Οι πολυετείς σπουδές της στην κλασσική φιλολογία και τη μετρική την καθιέρωσαν στον εκπαιδευτικό χώρο όλων των βαθμίδων. Πρίνστον, Μίσιγκαν, Τορόντο, Νέα Υόρκη αποτελούν μερικά μόνο απ΄τα πανεπιστήμια στα οποία η Κάρσον δίδαξε. Δοκίμια, ποίηση, μελέτες, πρόζα συνιστούν τους τομείς της παράλληλης, συγγραφικής της πορείας η οποία και έμελε να της χαρίσει την ευρεία αναγνώριση και την καθιέρωση ανάμεσα στις σπουδαιότερες, λογοτεχνικές μορφές του περασμένου αιώνα. Αντικρίζοντας τον κόσμο μέσα απ΄τη γυναικεία ψυχολογία, δοκιμάζοντας την ένταση του έρωτα όπως εκλύεται στην ποίηση της Σαπφούς και μεταφράζοντας τους ακλόνητους όρους της αρχαίας, ελληνικής τραγωδίας στα πρότυπα της εποχής της η Κάρσον διαμόρφωσε ένα ολότελα προσωπικό ύφος, άλλοτε κρυπτικό και άλλοτε πάλι αδιαπέραστο. Εντούτοις αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά της εργογραφίας της δεν θα κλονίσουν στο ελάχιστο το ενδιαφέρον του κοινού αλλά και την αθρόα εκτίμηση της ακαδημαϊκής κοινότητας για τη σπουδαία δημιουργό. Προσωπικά βιώματα, αλλά και πειραματισμοί οι οποίοι ως τότε δεν είχαν προταθεί στην παγκόσμια, ποιητική σκηνή έφεραν την δημιουργό στην κορυφή της τέχνης της, αποδίδοντάς της τιμές και βραβεία διεθνούς κύρους και εμβέλειας. Το βιβλίο της “Eros, the bittersweet” (“Γλυκόπικρος έρωτας”) δημοσιεύεται το 1986 και σήμερα συγκαταλέγεται στα εκατό σπουδαιότερα, δοκιμιακά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Τα στοιχεία που εμπλουτίζουν την ποίηση της Σαπφούς, ο έρωτας και η μοναξιά, το αδηφάγο, σκοτεινό και αμετάφραστο αίσθημα δεδομένα που υψώνουν τον έρωτα στη σημερινή του θέση συνιστούν ζητήματα ανιχνεύσιμα στην σαπφική ποίηση ενώ στέκουν παράλληλα η αφορμή για την ενασχόληση της Κάρσον με τα ποιητικά σπαράγματα της λεσβιακής ποίησης.
Η Αν Κάρσον παραμένει σήμερα στην κορυφή της ποιητικής σκηνής. Η διεθνής της παρουσία, ο φιλοσοφικός της στοχασμός που θα μπορούσε να την κατατάξει ανάμεσα στις πιο σημαντικές μορφές του περασμένου αιώνα, τα έργα της, πάντα προσωπικά, θηλυκά και ακμαία μες στην παγκόσμια βιβλιογραφία ανανεώνουν διαρκώς τα μηνύματα και την ένταση τους. Η πρόσφατη παρουσία της σε ημερίδα του Κολλεγίου Αθηνών και η ανάγνωση της αιρετικής της Αντιγόνης συνιστά μία περίσταση, απ΄τις πιο σημαντικές της εγχώριας, ποιητικής σκηνής.
Αυτά τα λίγα λόγια καρφωμένα είναι μια ποσότητα ζωντανή, μια ανθρώπινη παρουσία που διαρκώς δανείζεται απ΄τον κόσμο για ν΄ανακτήσει τις διαστάσεις του μυθικού, ανθρώπινου πνεύματος. Το έργο της Κάρσον Short Talks που σήμερα στέκει η αφορμή για το σημείωμα αυτό δημοσιεύεται το 1992 και επεκτείνει τα όρια της πρόζας σε μια διαλλεκτική με τον κόσμο, τις αρετές, τις εντάσεις του, τα διαχρονικά του μεγέθη, την τόση ομορφιά, που ποτέ δεν θα κατορθωθεί παρά μόνον μες στους κόλπους μιας τέχνης ελεύθερης να υψώσει το σύμβολο στην ιερότητα που του αρμόζει. Τα Λίγα Λόγια που μεταφράζονται από τον Χάρη Βλαβιανό αποκαλύπτουν ενώπιόν μας την Αν Κάρσον, έναν άνθρωπο των συνόρων, βγαλμένο απ΄τα παζολινικά τοπία της άκρατης ηδονής και της βαθιάς μελαγχολίας που μεταθέτει το στοιχείο της ιδιωτικότητας σε ζήτημα συλλογικό.
Με τα χέρια της η Κάρσον καταγράφει το απόσταγμα, ό,τι απομένει απ΄τα παλιά σύμβολα. Θέματα προσωπικά και διαχρονικότητες καταχωρούνται μες στο σύντομο πέρασμά της από σταθμούς, βιβλικές καταγραφές, είδωλα της υποκειμενικότητας, σκληρές και άπιαστες μορφές όπως η Γερτρούδη Στάιν, ο Οβίδιος, ο Παρμενίδης, η Σύλβια Πλαθ, κοσμικές κοπέλες που έκαναν πάταγο, όπως η μυθολογική Μπε Μπε και η Σαρλότ ή τα κάτωχρα, σταρένια τοπία του Βανκ Γκονγκ. Σαν ν΄αποτίει φόρο τιμής στα πρόσωπα, τα αισθήματα, τη βροχή που σε κανέναν πια δεν πέφτει, τις ορχιδέες, τους κανόνες της προοπτικής. Όσα υπαινίσσεται η Κάρσον είναι εκ διαμέτρου αντίθετα με τους 53 μικρόκοσμους που διατρέχουν τις σελίδες του βιβλίου. Κάτι αντίστοιχο με τη ρήση του Μπόρχες όταν επισημαίνει τη χωρητικότητα ενός ποιήματος που μπορεί να εγκιβωτίσει την ατμόσφαιρα ενός ολόκληρου κόσμου σε συνεχή διαστολή, ελεύθερου, ολότελα κυρριευμένου απ΄την ευλογημένη ασυδοσία των ποιημάτων, των απαρεμφάτων και εκείνων των ονομάτων που αφήνουν αντηχήσεις , μεταφράζοντας την ίδια την Κάρσον διαρκώς απ΄την αρχή.
Στο έργο της απλώνεται σ΄όλο της το μεγαλείο η μεταφυσική της καθημερινής ζωής και των ειδώλων της. Μια μεταφυσική που καταργεί χρόνο, σημασίες, νοήματα, ανασύροντας σπασμωδικά σπαράγματα, αποκτώντας ταχύτητες και ρυθμούς ανάλογους του μύθου και του απλησίαστου. Αυτή η διαρκής και ανεξερεύνητη υποκειμενικότητα λάμπει μες στο έργο της Αν Κάρσον, κυριαρχεί για να προσδώσει στο έργο μια ένταση που εκτείνεται στο ύψος του αισθήματος. Καμιά σημασία δεν έχει η κατανόηση, η διευκρίνιση του νοήματος, όταν η γλώσσα επιδιώκει απλόχερα την κατάκτηση και την τελική μετάδοση του αισθήματος. Κανένας μύθος, κανένα αλφάβητο, κανένας κώδικας δεν αρκεί για την ποιήτρια που αψηφώντας κάθε ρυθμό και συνέχεια επαναπατρίζει μες στους κόλπους της ποίησης το ανεπίδεκτο της ιστορίας, ορθώνοντας ξανά το πολύπτυχο θέατρο του δικού της κόσμου. Ενός κόσμου που πάλλεται αψηφώντας τους μηχανισμούς της γραφής αναδύοντας διαρκώς χρώματα χαμένα και σπασμένα εκμαγεία με κατακτημένες πια σημασίες.
Είναι αδόκιμη η ανάγνωση των ποιημάτων της Κάρσον με γνώμονα την πλήρη και διάφανη κατανόηση των μικρών της κειμένων. Οι κραυγές, οι ερειπωμένοι τόποι, οι στρεβλές προσωπογραφίες που ξυπνούν μες στην πρόζα της αποτελούν μέρος μιας αποστολής. Όπως ακριβώς γράφεται στο ομώνυμο, μικροκείμενό της, όταν διευκρινίζει πως η δική της ποίηση, οι δικές της υπομνήσεις άλλη σημασία δεν έχουν απ΄το να μεταφέρουν τις αμαρτίες, τις εσφαλμένες πράξεις, το είδος εκείνο του κεραυνού που ζωντανεύει το νεύρο μας, εντείνοντας το κόκκινο της καρδιάς μας. Χρώμα κυρίαρχο, αποσταγματικό μες στα λιγοστά λόγια της Αν Κάρσον. Οι 53 δημιουργίες της Αν Κάρσον εκπληρώνουν το κύρος του Έζρα Πάουντ, όταν επισημαίνει τη δυνατότητα μιας άλλης μετάφρασης του κόσμου. Έτσι αποτιμάται το έργο της ποιήτριας. Ως εφαρμογή ενός κανόνα ομορφιάς που συλλαμβάνουν το ένστικτο και το αίσθημα πέρα από κάθε κανόνα.
