στον Διονύση Κούτρα
Ποιο ήταν εκείνο το ερέθισμα που σε βοήθησε να ασχοληθείς επαγγελματικά με το τραγούδι στην Ελλάδα;
Η αγάπη και η επαφή μου με το τραγούδι και τη μουσική κρατάει από τα παιδικά μου χρόνια. Όμως έπρεπε να τελειώσω τις σπουδές μου. Όταν ήρθα στην Ελλάδα, πάλι για σπουδές, η ιδέα ν’ ασχοληθώ με το τραγούδι είχε ήδη ωριμάσει. Επειδή στην Τυνησία είχα ήδη ανακαλύψει την ελληνική μουσική και μ' είχε γοητεύσει (Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, Καραΐνδρου, τα ρεμπέτικα κ.ά.), στην αρχή ήθελα ν’ ασχοληθώ με το ελληνικό τραγούδι άλλα μετά κατάλαβα ότι ζώντας σε μια άλλη χώρα βλέπεις με άλλο μάτι την κουλτούρα σου και τότε μου γεννήθηκε η έντονη επιθυμία να μεταφέρω μέσα από το τραγούδι τις ρίζες μου. Έτσι η επαφή με την Ελλάδα μου έδωσε αυτό το ερέθισμα.
Ένιωσες ποτέ το ρατσισμό ή την ξενοφοβία, ερχόμενη στην Ελλάδα από την Τυνησία;
Τα πρώτα χρόνια στην Ελλάδα αντιμετώπισα κάποιες δυσκολίες με τον κρατικό μηχανισμό. Σε σχέση με τους ανθρώπους, δε μπορώ να πω ότι αισθάνθηκα ρατσισμό. Ήμουν φοιτήτρια και μετά, ίσως, ο χώρος στον οποίο κινούμαι όλα αυτά τα χρόνια να είναι συνειδητοποιημένος απέναντι σε τέτοια θέματα. Και η Ελλάδα σ’ εκείνα τα χρόνια δε γνώριζε τις δυσκολίες που περνάει τώρα.
Ποια είναι τα κοινά σημεία αλλά και οι διαφορές των λαών (και της μουσικής τους παράδοσης) της Μεσογείου;
Για μένα, η Μεσόγειος είναι ένας τόπος ευλογημένος, ένας τόπος που επέτρεψε την επικοινωνία ανάμεσα στους λαούς και τότε είναι φυσικό να υπάρχουν κοινά στοιχεία. Και αναφέροντας τη μουσική παράδοση στη Μεσόγειο, μπορώ να πω ότι υπάρχει από τη μια μεριά έντονα το στοιχείο του θρήνου και του δράματος, και από την άλλη πάλι έντονα το διονυσιακό στοιχείο. Βέβαια αυτά τα δύο στοιχεία είναι μια αντανάκλαση των ιδιοσυγκρασιών των λαών της Μεσογείου.
Τι πραγματεύεται η μουσική παράσταση «Η Χρυσή Πορτοκαλέα», που συνεχίζεται μετά και την επιτυχημένη καλοκαιρινή περιοδεία της;
«Η Χρυσή Πορτοκαλέα» είναι ο τίτλος της ιστορίας που έγραψα και διηγούμαι στην παράσταση. Η ιστορία είναι εμπνευσμένη από τα τραγούδια της παράστασης (διάφορα τραγούδια της Μεσογείου). Είναι μια σύμπραξη ανάμεσα σε ιστορία και τραγούδι. «Η Χρυσή Πορτοκαλέα» είναι ένα μήνυμα ελπίδας για την επικοινωνία ανάμεσα στους ανθρώπους. Πρόκειται για το ταξίδι μιας πριγκίπισσας, μέσα από το οποίο θα ξαναβρεί τη σύνδεση και την επικοινωνία της με τους ανθρώπους.
Ποια είναι τα άμεσα σχέδια σου;
Τελειώνω σύντομα την ηχογράφηση του δίσκου «Η Χρυσή Πορτοκαλέα». Θέλω να αναπτύξω το θέμα της αφήγησης με το τραγούδι. Και να δουλέψω ένα ελληνικό πρόγραμμα που να περιέχει τραγούδια του Χατζιδάκι αλλά και το σμυρναίικο τραγούδι.
Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με τη φολκ μουσική της Νότιας Ιταλίας;
Ο κύριος λόγος είναι ότι έχω σπουδάσει εθνομουσικολογία στη Νάπολη και είχα την ευκαιρία να έρθω σε στενή επαφή και να μελετήσω αυτή τη μουσική. Η αμεσότητα της, με κέρδισε από την πρώτη στιγμή και γυρνώντας στην Ελλάδα προσπάθησα να βρω συνοδοιπόρους, ώστε να προτείνουμε τις αξίες της λαϊκής μουσικής παράδοσης της Νότιας Ιταλίας στο ελληνικό κοινό.
Υπάρχουν και ελληνόφωνα τραγούδια στη Νότια Ιταλία, τα οποία συμπεριλαμβάνετε στο ρεπερτόριό σας. Θέλεις να μας πεις δύο λόγια γι’ αυτά;
Η ελληνόφωνη προφορική παράδοση είναι πλούσια σε τραγούδια και ποιήματα, και η μουσική υπήρξε μια από τις βασικές αιτίες να διασωθεί μέχρι τις μέρες μας το griko, η γλώσσα των ελληνόφωνων περιοχών της Νότιας Ιταλίας. Για εμάς, τους Έλληνες, προκύπτει πολύ γοητευτικό το να ακούμε μια γλώσσα με ελληνική ρίζα σε μια δυτική χώρα, με διαφορετικό πολιτισμό και συνείδηση. Είναι σαν ένα ταξίδι στο χώρο και στο χρόνο και ο συνδυασμός της μουσικής αυτής με το εκστατικό φαινόμενο του ταραντισμού, προσδίδει μια αίσθηση μαγείας και ένα μυστηριακό άρωμα σε όλα τα τραγούδια.
Ποιο είναι το κοινό στοιχείο που έχουν οι μουσικές των λαών της Μεσογείου;
Η Μεσόγειος, ως κοινό σημείο αναφοράς για τους λαούς που βρέχονται από αυτήν, έδωσε τη δυνατότητα να αναπτυχτούν σχέσεις και πολιτισμικές ανταλλαγές και φυσικά, ο συγχρωτισμός αυτός αφορά και τη μουσική. Όταν ακούς αυτές τις μελωδίες, το συναίσθημα που νιώθεις είναι η οικειότητα ακόμα και για ήχους που φαίνονται πολύ μακρινοί από τους δικούς μας. Οι επιδράσεις μεταξύ των πολιτισμών της Μεσογείου στους αιώνες κοινής συμβίωσης, έχουν αφήσει βαθιά τα ίχνη τους σε όλους τους λαούς, ακόμα και εκεί που είναι δυσδιάκριτα. Ο ενθουσιασμός που εκδηλώνει το κοινό ακούγοντας για πρώτη φορά αυτήν τη μουσική αποτελεί τρανή απόδειξη. Τα κοινά στοιχεία είναι πολλά, τα ηχοχρώματα, οι μελωδίες αλλά κυρίως τα συναισθήματα.
Έχουν λείψει οι παραδόσεις από τη σημερινή εποχή;
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής δημιουργεί νέα ήθη και απομακρύνει τον άνθρωπο από την παράδοση, επειδή δεν ανανεώνεται και δεν προσαρμόζεται στις νέες ανάγκες. Στην Ελλάδα, απαξιώσαμε τις παραδόσεις μέσω μιας λογικής που θέλει να αφήσει πίσω ότι θύμιζε το στερημένο παρελθόν μας. Αναβιώνουν μόνο τα πιο θεαματικά έθιμα, για τουριστικούς ή ψυχαγωγικούς λόγους, χάνοντας την αρχική τους σημασία και περιεχόμενο. Στην Ιταλία, η επανεξέταση της παράδοσης προέκρινε νέες σύγχρονες αξίες, κατά της εκμετάλλευσης και της φτώχειας, τη διεκδίκηση ίσων ευκαιριών, αποκτώντας και πάλι τη λειτουργία της μέσα στην κοινωνία ως συλλογική μορφή έκφρασης που ενδυναμώνει τη συντροφικότητα και την αλληλεγγύη.
Ποιο είναι το επόμενο βήμα του συγκροτήματος;
Το πρώτο πράγμα που μας αρέσει είναι να μοιραζόμαστε τη μουσική μας με τον κόσμο, συνεπώς πολλές συναυλίες. Μετά, να βρούμε τη διάθεση και τον χρόνο να μπούμε στο στούντιο για ηχογράφηση του υλικού που επεξεργαζόμαστε τα δυο τελευταία χρόνια μέσα από ζωντανές εμφανίσεις και πρόβες. Απαραίτητη προϋπόθεση, η καταγραφή της δουλειά μας, για να προχωρήσουμε στο επόμενο βήμα που θα είναι προς μια πιο δυναμική κατεύθυνση, αυτό το κίνημα που στην Ιταλία ονομάζεται Tarantella Power. Δηλαδή τελετουργική ταραντέλα, χορός και συγχώνευση με άλλες μουσικές κουλτούρες, μακριά από τη στερεοτυπική απεικόνιση της Tarantella.
