Γράφει η Λευκή Σαραντινού
Ως μεσαιωνικό παραμύθι, βγαλμένο όμως μέσα από την αληθινή ζωή, μπορεί να χαρακτηριστεί το νέο βιβλίο του πολυγραφότατου μετρ του ιστορικού μυθιστορήματος Ken Follett με τίτλο Και εγένετο εσπέρα και εγένετο πρωί. Πρόκειται για ένα πόνημα το οποίο δεν ξεφεύγει από τους κανόνες συγγραφής που διέπουν και τα υπόλοιπα βιβλία του.
Ο Κ.F. μας έχει αποδείξει πολλαπλώς την αγάπη του για την Ιστορία και ιδίως για τον Δυτικό Μεσαίωνα μέσα από την τριλογία Κινγκσμπριτζ και, ακόμα πιο συγκεκριμένα, για τον κόσμο της μεσαιωνικής νοτιοδυτικής Αγγλίας, τους καθεδρικούς ναούς και τους χτίστες.
Αυτή τη φορά επιλέγει για πρωταγωνιστή και πάλι έναν επαγγελματία χτίστη, αλλά τον τοποθετεί σε λίγο πρωιμότερη χρονικά εποχή από τα προηγούμενα βιβλία της τριλογίας -τα οποία, σημειωτέον, διαβάζονται όλα ανεξάρτητα το ένα από το άλλο- δηλαδή στα 997μ.Χ., σε μία ταραγμένη εποχή όπου η Αγγλία και γενικότερα όλη η Ευρώπη βρίσκεται στο έλεος των επιδρομών των φοβερών και αιμοδιψών Βίκινγκς. Παρά το γεγονός αυτό, το οποίο αναμφίβολα είχε αρνητικές συνέπειες στη δημογραφία και την οικονομία της Δύσης, στην Ευρώπη του 1000 κάτι έχει αρχίσει, δειλά δειλά να αλλάζει από την πλήρη ακαμψία που είχε επικρατήσει μετά από την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Στις σελίδες του βιβλίου του K.F. θα συναντήσουμε τον μεσαιωνικό κόσμο της Αγγλίας όπως τον γνωρίσαμε στο πιο διάσημο βιβλίο του συγγραφέα, το Οι Στυλοβάτες της γης, αλλά και στο Ένας κόσμος χωρίς τέλος. Τρεις πολύ διαφορετικοί άνθρωποι συναντιούνται εδώ, οι οποίοι εκπροσωπούν τρεις πολύ διαφορετικές εκφάνσεις του ίδιου μεσαιωνικού κόσμου.
Από τη μία είναι ο χτίστης Έντγκαρ, πονόψυχος, δίκαιος και δουλευταράς, γενικά ένας άνθρωπος με ασυνήθιστες ικανότητες και απόψεις για την εποχή του, ο οποίος αντιπροσωπεύει τον κόσμο των φτωχών βιοπαλαιστών, αυτόν που βρίσκεται στο έλεος των φυσικών καταστροφών και των επιδρομέων, όπως οι Βίκινγκς. Πράγματι, μετά από μία τέτοια επιδρομή, ο Έντγκαρ θα παρακολουθήσει ανήμπορος να βοηθήσει την οικογένειά του να χάνει κυριολεκτικά τα πάντα. Έκτοτε η ζωή της και η δική του πρόκειται να αλλάξουν ριζικά.
Στον αντίποδα βρίσκεται η Νορμανδή λαίδη Ράγκνα, κόρη ενός κόμη της Νορμανδίας, η οποία, θύμα ενός αναπάντεχου έρωτα, θα έρθει στην Αγγλία ως υποψήφια σύζυγος ενός ισχυρού άρχοντα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι εκείνη την εποχή η Νορμανδία, η περιοχή δηλαδή εκείνη της Βόρειας Γαλλίας, την οποία είχαν εποικίσει παλαιότερα οι Βίκινγκς, θεωρείται αρκετά πιο προχωρημένη σε σχέση με την Αγγλία από πολλές απόψεις. Στην Αγγλία η δουλεία δεν έχει καταργηθεί, και, επιπλέον, τόσο η πολυγαμία όσο και η παλλακεία είναι ακόμη επιτρεπτές εδώ. Το δίκαιο μεταξύ των δύο χωρών διαφέρει ριζικά, αν και οι επαφές μεταξύ της νοτιοδυτικής Αγγλίας και Βόρειας Γαλλίας είναι ιδιαίτερα συχνές.
Η λαίδη Ράγκνα διαπνέεται από τις ίδιες αρχές ανθρωπισμού -σπάνιες για την εποχή- τις οποίες ενστερνίζεται και ο Έντγκαρ. Είναι, επιπροσθέτως, μία φιλόδοξη, έξυπνη και δυναμική αρχόντισσα, η οποία θέλει να ασκήσει καθήκοντα διακυβέρνησης στο πλευρό του συζύγου της. Η ζωή όμως στην Αγγλία θα της επιφυλάξει τελικά πολλές δυσάρεστες εκπλήξεις και ο γάμος τον οποίο ευτύχησε να πραγματοποιήσει από έρωτα θα αποδειχτεί μία χίμαιρα για αυτήν...
Τέλος, υπάρχει ο Όλντρεντ, ένας μοναχός που λατρεύει τη μάθηση και υπηρετεί πιστά τον Θεό, σε αντίθεση με πολλούς εκπροσώπους της Εκκλησίας στην εποχή του. Αυτός αντιπροσωπεύει τον κλήρο και την Εκκλησία, τον έτερο πόλο διακυβέρνησης των απλών ανθρώπων μαζί με τους ευγενείς κατά τον Μεσαίωνα. Αγωνίζεται για το καλό της γνώσης, της εκκλησίας αλλά και των ανθρώπων που διαβιούν γύρω του.
Και ύστερα υπάρχει το Κακό, άνθρωποι άπληστοι, αδίστακτοι και σκληρόκαρδοι, τέτοιοι που υπάρχουν πάντοτε σε όλα τα βιβλία του K.F., όπως π λάγνος και διεφθαρμένος επίσκοπος Γουίνσταν, ο βίαιος ταβερνιάρης Ντρενγκ και ο διψασμένος για εξουσία Γουίγκελμ. Όλοι αυτοί θα έρθουν σε σύγκρουση με τον κόσμο του καλού, τον οποίο αντιπροσωπεύουν οι τρεις πρωταγωνιστές.
Πολυπρόσωπο και πολύπλευρο, επομένως, είναι το νέο βιβλίο του K.F., όπως είναι άλλωστε όλα τα καλά ιστορικά μυθιστορήματα. Θεωρώ ότι ελάχιστοι άλλοι συγγραφείς έχουν πετύχει να απεικονίσουν τόσο παραστατικά και ζωντανά τη μεσαιωνική κοινωνία της δυτικής Ευρώπης, έναν κόσμο τόσο αλλιώτικο από τον σημερινό δικό μας, με τους κόμηδες, τους βασιλείς, τους επισκόπους, τους μοναχούς, τις αρχόντισσες, τους δούλους και τους απλούς ανθρώπους του λαού, αγρότες, ταβερνιάρηδες και μεροκαματιάρηδες κάθε λογής να συνυπάρχουν πότε ειρηνικά και πότε σε σύγκρουση.
Έτσι μέσα από τις σελίδες του βιβλίου θα παρακολουθήσουμε πολλές χαρακτηριστικές σκηνές του μεσαιωνικού βίου, όπως μία γέννα σε σπίτι όπως γινόταν τότε, δίκες για απόδοση δικαιοσύνης από άρχοντες και βασιλείς στους δουλοπάροικους και τον απλό λαό, γάμους ευγενών, το μεγάλωμα των παιδιών των ευγενών, επιδρομές Βίκινγκς, την καθημερινή δύσκολη ζωή σε έναν αγρόκτημα και πολλά άλλα.
Τόσο η υπόθεση, όσο και η γραφή του K.F. προσφέρει ευκαιρίες για άφθονες συγκινήσεις και αγωνία στους αναγνώστες του, με μία πλοκή που καθηλώνει και θα τους μετακινήσει σε όλο το φάσμα των συναισθημάτων. Στο τέλος το καλό θα θριαμβεύσει και οι κακοί θα τιμωρηθούν, αλλά, μέχρι τότε, οι καλοί θα έχουν υποφέρει πολύ μέχρι να δικαιωθούν. Ο έρωτας, φυσικά, δεν θα μπορούσε να απουσιάζει από ένα τέτοιο μυθιστόρημα και είναι πάλι αυτός ο οποίος κινεί τα νήματα, έστω και αδιόρατα.
Η σκληρή, μεσαιωνική κοινωνία του ρητού «Ο θάνατός σου η ζωή μου» και του «Ο άνθρωπος για τον άνθρωπο είναι λύκος» αντιπροσωπεύεται απόλυτα εδώ. Κοινωνία, θρησκόληπτη, αυστηρά χριστιανική, μα όχι απαραίτητα μοιρολατρική για κάποιους οι οποίοι προσπαθούν με κάθε τρόπο να αλλάξουν τα δεδομένα προς όφελός τους, διψώντας για χρήμα και εξουσία, διαφέρει εντούτοις τα μάλα από τη δική μας σημερινή χριστιανική κοινωνία: εδώ δεν υπάρχει καμία αιδώ για το γυμνό σώμα, τη γενετήσια πράξη, τις απάνθρωπες τιμωρίες, την κατάφωρη αδικία, τη δουλεία, την παλλακεία και την πολυγαμία. Όμως, πρόκειται επίσης και για έναν κόσμο στον οποίο ο σεβασμός και ο φόβος για τον Θεό ισχύουν, συχνά μόνο κατ' όνομα, ακριβώς δηλαδή όπως συμβαίνει και σήμερα.
Δύσκολα αναγνώστης θα μείνει ασυγκίνητος διαβάζοντας ένα τέτοιο έργο. Ο αναγνώστης, όμως, ο οποίος λατρεύει το ιστορικό μυθιστόρημα, θα βρει στον Ken Follett πραγματικά την αδελφή ψυχή του.
