Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 24

Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου: "Η ποίηση είναι μορφή αντίστασης στον καταιγισμό της πραγματικότητας"

Συνέντευξη
στην Χρυσάνθη Ιακώβου
louki24.jpg
  φωτό: Π. Ευαγγελίδη
Ποιήτρια, με έξι συλλογές στο ενεργητικό της. Πιστεύει στη ζωή, στην ποίηση ως πράξη αντίστασης και ως μέσο για να ανοίξει το πνεύμα μας. Θεωρεί ότι πρέπει να υπερασπιστούμε την ποίηση με νύχια και με δόντια. Πρόσφατα «έσκυψε» πάνω από την ποίηση του Ορέστη Αλεξάκη και έτσι προέκυψε το βιβλίο της Συρραπτική του προσώπου (εκδόσεις Ευθύνη 2012).
Εκδώσατε το 2012 τη Συρραπτική του προσώπου, μια «επίσκεψη» στην ποίηση του Ορέστη Αλεξάκη. Τι πραγματεύεται η ποίηση του Αλεξάκη και πού οφείλεται ο τίτλος του βιβλίου;

Υπάρχει μια αγαστή συνεργασία νεκρών και ζωντανών σε τέτοιο σημείο και με τέτοια συχνότητα εναλλαγής ρόλων που έχεις την εντύπωση ότι πότε οι ζωντανοί γίνονται νεκροί και πότε το αντίστροφο. Με το να προσπαθεί ο ποιητής να επαναφέρει μέσα από την ποίηση του και τη μνήμη του όλους αυτούς τους νεκρούς που κατά καιρούς έχουν φύγει παίρνοντας κομμάτια από το πρόσωπό του, προσπαθεί ουσιαστικά να τους επαναφέρει στη ζωή ώστε να του επιστρέψουν τα κομμάτια του για να αναπληρωθεί η φυσιογνωμία του. Εξ ου και ο τίτλος του βιβλίου. Αυτό είναι ένα από τα βασικά στοιχεία του έργου του Ορέστη Αλεξάκη, όχι το μοναδικό βεβαίως.

Γιατί επιλέξατε τον κ. Αλεξάκη για να γράψετε μία τέτοιου είδους μελέτη;

Καταρχάς, υπάρχει γνωριμία πολλών χρόνων, αλλά κυρίως μου αρέσει πάρα πολύ η ποίηση του και θεωρώ ότι αξίζει. Ο ίδιος ως χαρακτήρας είναι πάρα πολύ σεμνός -σε εξωφρενικό βαθμό!- που θεωρώ ότι κάποιοι κάπως πρέπει να τον προωθήσουν.
Αισθάνθηκα ότι το όφειλα και το οφείλει και η τέχνη και η παιδεία και τα ελληνικά γράμματα. Οφείλουμε μια τιμή στους ανθρώπους που έχουν πάει την ποίηση λίγο πιο μπροστά. Και μάλιστα έχω δει πως και στο διαδίκτυο έχει φοβερό κοινό, νεανικό, το οποίο βλέπει άλλα πράγματα στην ποίηση του.

Θεωρείτε πώς το internet έχει δώσει ώθηση στην ποίηση;

Πάρα πολύ μεγάλη.

Εσάς πιστεύετε πως έχει βοηθήσει;

Εγώ προσωπικά δεν ασχολούμαι πολύ. Αλλά πιστεύω ότι ο κόσμος, αν έχει μια επιλεκτική ματιά και μια κριτική στάση, μπορεί να βρει εξαιρετικά πράγματα. Και πλέον το internet, τα ηλεκτρονικά περιοδικά, τα ηλεκτρονικά βιβλία, είναι μια νέα κατάσταση που δεν μπορούμε παρά να λάβουμε υπόψη μας.


Έχετε πει σε παλιότερη συνέντευξη σας πως τα τελευταία χρόνια η ποίηση έχει γίνει πιο ανοιχτή στο κοινό, υπάρχει μεγαλύτερη αλληλεπίδραση μεταξύ κοινού και ποίησης.

Έτσι ακριβώς, διότι έχουμε ανάγκη από αυτήν την «περιττή» πολυτέλεια που είναι η ποίηση. Η οποία ασφαλώς είναι η βασική ανάγκη στη ζωή μας για να αποκτήσουμε επαφή με το πνευματικό μας κομμάτι, το οποίο δυστυχώς το θεωρώ ακόμα ανενεργό. Και λέγοντας πνευματικό κομμάτι δεν εννοώ τη λογική μας, αλλά το πνεύμα μας, το οποίο μπορεί να είναι ανοιχτό και μέσα από μια διαδικασία πραότητας να συλλαμβάνει μηνύματα, μηνύματα από το εγώ μας, το οποίο ζητά απεγνωσμένα να εκφραστεί και ο θόρυβος του κόσμου το καταπατά.

Αυτός θεωρείτε πως είναι και ο ρόλος της ποίησης;

Τη θεωρώ μια μορφή αντίστασης μέσα στον καταιγισμό της πραγματικότητας που υπάρχει γύρω μας. Μόνο που αυτή η πραγματικότητα θα έλεγα ότι είναι επίπλαστη, κατασκευασμένη, είναι μια πραγματικότητα που την έκαναν να είναι έτσι ώστε να μας οδηγεί εκεί που να μπορούν κάποιοι να μας ελέγχουν... Θεωρώ λοιπόν ότι η ποίηση είναι πράξη αντίστασης μπροστά στον καταιγισμό ενός ψέματος, ότι η ύλη είναι το μόνο πράγμα που αξίζει. Υπάρχει και το πνεύμα, υπάρχει και το όνειρο, υπάρχει και η αγάπη, και η συγχώρεση, μια διαδικασία συναλλαγής συναισθηματικής, πνευματικής, χωρίς απαραίτητα να υπάρχει ένα κέρδος μετά. Πρέπει να τελειώνει κάποια στιγμή αυτό, το να βλέπουμε σε όλα το άρα. Πρέπει να μπορέσουμε να είμαστε άνθρωποι. Η ποίηση με την έννοια «αχ, αυτός δεν έχει τι να κάνει και γράφει ποιηματάκια» είναι χαμένη υπόθεση. Αυτό δεν είναι ποίηση. Η ποίηση είναι θέμα παιδείας, έτσι πρέπει να την συστήσουν στον κόσμο. Κι αυτό μας έχουν δείξει και οι μεγάλοι μας ποιητές. Είναι μια άλλη πρόταση και ως τέτοια πρέπει να υπάρχει πλέον.

Πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό που λέτε;

Χρειάζεται ανθρώπους που να το έχουν συνειδητοποιήσει αυτό και να έχουν ως στόχο να προβάλλουν όχι μόνο το δικό τους έργο, αλλά την ποίηση και τα ποιήματα. Η ιστορία χαλάει εκεί που ο καθένας σκοντάφτει στην προσωπική του προβολή.

Έχετε εκδώσει μέχρι στιγμής έξι ποιητικές συλλογές. Πώς αισθάνεστε το δούναι και το λαβείν με τον κόσμο; Γιατί η ποίηση είναι κατά βάση μια τέχνη μοναχική.

Στις εκδηλώσεις, στις διαλέξεις, στις συναντήσεις, όταν έρχομαι σε επαφή με τον κόσμο, αισθάνομαι έντονα την ανταπόκριση. Παράλληλα υπάρχει και η άλλη ανταπόκριση, αυτή του διαδικτύου, η οποία όμως είναι, θα έλεγα, επίπλαστη. Αυτά τα εκατό χιλιάδες like, για παράδειγμα, δεν ξέρω κατά πόσο έχουν ένα πραγματικό αντίκρισμα, κατά πόσο όλοι αυτοί οι εραστές της ποίησης αγαπούν την τέχνη πραγματικά ή πρόκειται για μια διάθεση προβολής ότι «ασχολούμαστε και με κάτι άλλο»... Κι αυτό είναι βέβαια καλό και θεμιτό και μακάρι να εκφραζόμαστε με οποιονδήποτε τρόπο. Αλλά πιστεύω ότι πρέπει να υπερασπιστούμε την ποίηση με νύχια και με δόντια, όχι τα ποιήματα μας, αλλά τη σωστή ποίηση.

Εσείς, στην προσωπική σας αναμέτρηση με την ποίηση πώς αισθάνεστε;

Το στοίχημα είναι πάντα να προσπαθήσω να ξεπεράσω τον εαυτό μου, να κάνω κάτι καλύτερο, το οποίο να μην είναι απαραίτητα αυτό που θα με φέρει πιο κοντά στον έξω κόσμο, αλλά αυτό που θα με φέρει πιο κοντά στον εαυτό μου. Αυτό βέβαια σίγουρα θα έχει και κάποιο αντίκρισμα προς τα έξω, αλλά δεν είναι το ζητούμενο.


Το φοβάστε αυτό, δηλαδή αν θα καταφέρετε να φτάσετε το επίπεδο που θέλετε;

Αφήνομαι πολλές φορές γιατί αγαπώ την ποίηση. Ωριμάζω μέσα από την ποίηση και η ποίηση ωριμάζει μέσα από εμένα. Οπότε είναι ένα παράλληλο ταξίδι.


Αναφερθήκαμε προηγουμένως στο θέμα του θανάτου που θίγει η ποίηση του Ορέστη Αλεξάκη. Εσάς πόσο σας απασχολεί αυτό το θέμα;

Εγώ πιστεύω στη ζωή. Η μεγαλύτερη επανάσταση που μπορεί να υπάρξει αυτή τη στιγμή, κατά τη γνώμη μου, είναι η προσπάθεια του ανθρώπου να άρει, να διασαλεύσει, να κλονίσει το σταθερό οικοδόμημα του θανάτου με το να μην ζει μόνο για αυτό! Σκεφτόμαστε, πράττουμε, δρούμε με κριτήριο ότι τελικά θα πεθάνουμε. Οπότε έτσι προκύπτει η ματαιοδοξία, η τάση για υστεροφημία... Ο θάνατος μάς έχει κατακλύσει σε τέτοιο βαθμό που να μην ασχολούμαστε με τη ζωή, να μην προσπαθούμε να την αναβαθμίσουμε και να την κάνουμε να εμφανίσει την αλήθεια της, η οποία δεν έχει να κάνει με το φοβάμαι το θάνατο, αλλά με το αγαπώ τη ζωή...

Ποιο μήνυμα θέλετε να περάσετε μέσα από την ποίηση σας;

Την αγάπη, τη συγχώρεση, το μήνυμα της προσπάθειας μας να είμαστε ταπεινοί, μέσα από μια δημιουργία που θα μας φέρει κοντά με τον εαυτό μας, όχι τόσο κοντά στους άλλους. Βέβαια, αν έρθουμε κοντά στον εαυτό μας, θα είμαστε και κοντά στους άλλους.

Την ποίηση στις μέρες μας από άποψη παραγωγής πώς την κρίνετε;

Είναι πάρα πολύ μεγάλη η παραγωγή, τη βδομάδα παίρνω σχεδόν έξι-εφτά συλλογές. Αυτό είναι πολύ καλό, αλλά είναι και πολύ κακό. Ο χρόνος θα δείξει. Είναι πολύ καλό που ο κόσμος γράφει, αλλά χρειάζεται μία κριτική ματιά σε όλα αυτά τα πράγματα για να επιλέξεις το σωστό. Ας αφήσουμε όμως την ποίηση να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Ο ποιητής θα περάσει τη διαδικασία του θέλω να ονομάζομαι ποιητής, θέλω να με αναγνωρίζουν ως ποιητή, θέλω να διαβάζομαι ως ποιητής, και θα έρθει μετά το πιο ώριμο και το πιο τίμιο στάδιο –αυτό που πρέπει και να μας ενδιαφέρει-, δηλαδή η δημιουργία και η γραφή και η τέχνη και η ομορφιά που πληρωνόμαστε την ώρα που γράφουμε, όχι την ώρα που θα καθίσουν να μας χειροκροτήσουν. Κι αυτό χρειάζεται, αλλά αν δεν πληρωθείς εκείνη την ώρα...


Τα σχέδια σας για το μέλλον;

Ήδη είναι έτοιμη μια ακόμα συλλογή...

Θα μπορούσαμε να σας δούμε σε κάποιο άλλο λογοτεχνικό είδος;

Εκτός από την ποίηση και το λογοτεχνικό δοκίμιο, τα υπόλοιπα τα φοβάμαι, νομίζω ότι δεν τα κατέχω... Αλλά ποτέ δεν ξέρεις. Γιατί και την ώρα που τελειώνει μια ποιητική συλλογή και πάω να γράψω κάτι άλλο, νομίζω ότι είμαι άχρηστη και ότι τελείωσαν όλα.