Top menu

Περιεχόμενα Τεύχους 23

Γκάρυ Σνάιντερ: Ο Θορώ των Μπητ

Μεταφράζει η Μαρία Κατσοπούλου
Ο Φερλινγκέτι τον χαρακτήρισε ως τον Θορώ των Μπητ και όχι αδίκως. Ο Γκάρυ Σνάιντερ, γεννημένος στο Σαν Φρανσίσκο το 1930, είναι γνωστός για τον περιβαλλοντικό ακτιβισμό του και για τη στενή του σχέση με την φύση. Αν και τυπικά δεν ανήκε στους Μπήτ, όπως ο ίδιος ισχυρίζεται, (χωρίς ωστόσο να επιδιώκει την εξαίρεσή του από τον κύκλο τους), η επίδραση υπήρξε αμοιβαία και καθοριστική. Υπήρξε παρών στη συγγραφή του Ουρλιαχτού του Γκίνσμπεργκ, ενώ ενέπνευσε και ενθάρρυνε τον Κέρουακ στο έργο του.Κατά την παραμονή του στο Κιότο της Ιαπωνίας, σπούδασε και εργάστηκε πάνω στις γραφές του Ζεν Βουδισμού, τις οποίες αφομοίωσε και αποτύπωσε στα πολυάριθμα ποιήματα που έγραψε εκεί. Το έργο του βρίθει από αναφορές στο διαλογισμό και την πνευματική άσκηση, καταφέρνοντας επιπλέον να αποδώσει με αυτό τον τρόπο μια μεταφυσική διάσταση στο ποιητικό του έργο. Παρ' όλα αυτά, ο Γκάρι Σνάιντερ αποδίδει στα ποιήματά του μια γενικευμένη φυσιολατρεία, με αναφορές τόσο στο φυσικό περιβάλλον όσο και στα αρχέγονα ένστικτα, κατακρίνοντας το καπιταλιστικό πνεύμα και εκθειάζοντας την ομορφιά της απλότητας: τα ρυάκια, οι φλοιοί των δέντρων, οι βράχοι, τα ζώα, αποτελούν τον πυρήνα της απελευθρωτικής ποιητικής του έκστασης.

Μέσα από τις περιπλανήσεις του, ο Γκάρι Σνάιντερ συγκέντρωσε άφθονο υλικό ως πρώτη ύλη μιας γραφής που επισημαίνει το χάσμα μεταξύ του φυσικού περιβάλλοντος και του δυτικού πολιτισμού. Πηγές έμπνευσής του αποτελούν η μυθολογία, η οικολογία, ο πολιτισμός των αυτόχθονων Αμερικανών, μα και οι επιστήμες της βιολογίας, της ανθρωπολογίας και της γεωλογίας. Εξυμνεί τη Μητέρα Γη και τιμά τις πρωτόγονες φυλές, αντιλαμβανόμενος τον άνθρωπο ως κομμάτι της Φύσης. Γι' αυτόν ο ποιητής είναι ένας Σαμάνος που οδεύει στην Φώτιση: καταπιάνεται με  το Αιώνιο.

[second shaman song]

Οκλαδόν σε σκιές ελών.
Τσιμπήματα κουνουπιών•
λάμψη πάνω στον κέδρο.

Μαζεμένος σε σχήμα στεγνής φλέβας
-δίψα για κρύο χιόνι
-πράσινη γλίτσα μυελού των οστών
Θαλασσινό νερό γεμίζει το κάθε μάτι

Με σπασμούς σε νεύρα και μύες
Κρέμασμα στην πυελική λίκνο
Οστά να συγκρατούνται στις ρίζες
Ένα τυφλό τίναγμα νεύρου

Ακίνητο το χέρι κινείται μόνο
Γίνεται άνθος και φύλλα
μετατρέπεται σε χαλαζία
Ραβδωτή λίθος    συσσώρευση από Κάρμα
Το μακρύ σώμα του έλους
Ένας μηρός με ραβδώσεις από λάσπη

Ένας ετοιμοθάνατος κυπρίνος δαγκώνει αέρα
στο υγρό γρασίδι
Το νερό υποχωρεί. Δεν έχει σημασία.

Το ψόφιο ψάρι κοιμάται στα χορτάρια
Ο ήλιος με στεγνώνει καθώς χορεύω.

[Για όλους]

Ω, το να είσαι ζωντανός
ένα πρωινό στα μέσα Σεπτέμβρη
να διαβαίνεις ένα ρυάκι
ξυπόλητος, με τα μπατζάκια ανεβασμένα,
με τις μπότες στο χέρι, με τον σάκο στην πλάτη
λιακάδα, πάγος στα ρηχά νερά,
βορινά όρη.

Ψίθυροι και λαμπυρίσματα στα παγωμένα ρυάκια
Πέτρες κάτω από τα πόδια, μικρές και σκληρές σαν δάχτυλα ποδιών
Κρύα μύτη να τρέχει
να τραγουδάς από μέσα σου
την μουσική του ρυακιού, την μουσική της καρδιάς
η μυρωδιά του ήλιου πάνω στα χαλίκια.

Υπόσχομαι αφοσίωση

Υπόσχομαι αφοσίωση στη γη
του Turtle Island
και στα πλάσματα που σε αυτήν κατοικούν
ένα οικοσύστημα
ποικιλόμορφο
κάτω από τον ήλιο
με ευχάριστη αλληλοδιείσδυση για όλους.

[Πέτρινο οχυρό]

Άπλωσε αυτές τις λέξεις
Μπροστά από το μυαλό σου σαν βράχους
τοποθετημένες στέρεες,
Σε επιλεγμένο χώρο θέσε
Μπροστά από το κορμί του νου
σε χώρο και χρόνο:
Η στερεότητα του φλοιού, του φύλλου ή του τοίχου
το πέτρινο οχυρό των πραγμάτων:
Το λιθόστρωτο του γαλαξία,
περιπλανώμενοι πλανήτες,
Αυτά τα ποιήματα, οι άνθρωποι,
χαμένα πόνι που
Σέρνουν τις σέλες τους-
και σκληρά ίχνη σταθερών βημάτων
Οι κόσμοι σαν ατελείωτο
τέταρτης διάστασης
Παιχνίδι Πορείας.
μυρμήγκια και βότσαλα
Στη λεπτή άργιλο
μια καθαροπλυμένη απ' το νερό πέτρα
Γρανίτης: βαθιά ριζωμένος
με το βασανιστήριο του πυρός και της βαρύτητας
Κρύσταλλο και ιζήματα συνδέονται με ζεστασιά
όλες οι αλλαγές, στις σκέψεις,
Καθώς και στα πράγματα.

[Δεν έχει σημασία, δεν πειράζει]*

Ο Πατέρας είναι το Κενό
Η σύζυγος Κύματα

Το παιδί τους είναι Ύλη.

Η Ύλη το κάνει με τη μητέρα της
Και το παιδί τους είναι η Ζωή,
μια κόρη.
Η Κόρη είναι η Μεγάλη Μητέρα
Η οποία, μαζί με τον πατέρα/αδελφό της, την Ύλη,
ως εραστή της,

Γεννά τον Νου.

*Λογοπαίγνιο της λέξης matter.


[Για τα παιδιά]

Οι υψωμένοι λόφοι, οι πλαγιές
των στατιστικών
βρίσκονται μπροστά μας.
Το απότομο σκαρφάλωμα
των πάντων, καθώς ανεβαίνουν,
ψηλά, καθώς όλοι εμείς
κατεβαίνουμε.
Στον επόμενο αιώνα
ή σε εκείνον που έπεται αυτού,
λένε,
υπάρχουν κοιλάδες, λιβάδια,
όπου μπορούμε να συναντηθούμε εκεί ειρηνικά
αν το καταφέρουμε.
Για να ανέβει τις επόμενες κορυφές
μια λέξη για σας,
για εσάς και τα παιδιά σας:
μείνετε μαζί
γνωρίστε τα λουλούδια
γίνετε ανάλαφροι.*

*Go light, στο πρωτότυπο κείμενο. Λογοπαίγνιο ή αμφίσημη φράση σε αντιπαραβολή με τη λέξη φως. Επιλέχθηκε η έννοια της ελαφρότητας ως πιο κατάλληλη με το ουσιαστικό περιεχόμενο του ποιήματος.


[Παλαιά Οστά]

Πέρα εκεί τριγυρίζοντας, ψάχνοντας έξω για φαγητό,
μια ρίζα, ένα κελάηδισμα, έναν σπόρο που μπορεί να ραγίσει
μαδώντας, σκάβοντας, παγιδεύοντας, σκαλώνοντας,
μόλις και μετά βίας επιβιώνοντας,

Καμιά τροφή εκεί έξω στις σκονισμένες πλαγιές των κορημάτων*-
κουβάλα κάποια- ψάξε για κάποια,
όδευσε προς ένα πεινασμένο όνειρο.
Οστά ελαφιού, Πέτρινα πρόβατα,*
οστά που πεινούν για σπίτι.

Κάπου εκεί έξω
ένα ιερό για τους παλαιούς,
η σκόνη από τα παλαιά οστά,
παλιά τραγούδια και παραμύθια.

Τι φάγαμε-ποιος έφαγε τι-
πώς όλοι επικρατήσαμε.

 

*(Γεωλ.) Συσσώρευση κλαστικού υλικού που προέρχεται από τη φυσικοχημική διάσπαση των πετρωμάτων, τα οποία συγκροτούν τα ψηλότερα μέρη των κλιτύων των ορέων.
*Dall sheep στο πρωτότυπο κείμενο. Πρόκειται για το είδος αιγοπροβάτου Ovis dalli, γνωστό και ως Stone Sheep (Ovis dalli stonei) που ζει στην Βόρειο Αμερική. Η ονομασία Dall sheep (πρωτότυπο κείμενο) προήλθε από τον Αμερικανό νατουραλιστή William Healey Dall (1845–1927). Η μετάφραση Πέτρινα Πρόβατα πραγματοποιήθηκε ποιητική αδεία.