Βόλια, ποίηση, Μιχάλης Παπαντωνόπουλος, εκδόσεις Τυπωθήτω 2015
Η ομορφιά μπορεί να τσακιστεί ή να εκφυλιστεί από τον πόνο; O πόνος προχωράει τη ζωή; Tης δίνει στίγμα, την αναδιαρθρώνει πάντως. Ο πόνος και η παρακμή, η δυσκολία των καιρών αποτυπώνεται στον ''Βόλια'' του Παπαντωνόπουλου. Ένα ιδιόμορφο βιβλίο, μια καταγγελία ζωντανή, ατόφια, σε ό,τι πάει να διαλύσει τον άνθρωπο και να καταλύσει την υπόστασή του, ατομική και εθνική. Και το χειρότερο, όταν τα οράματα διαψεύδονται και η Πίστη σε ένα κόμμα ή μια ιδεολογία αποδεικνύεται ανίσχυρη, και -το χειρότερο-γελοία-. Όλου του κόσμου οι διαψευσμένοι ζουν την προσωπική τους δραματική ιστορία, πέφτουν και τσακίζονται. Η βία, ο έρωτας, η παραφορά, μια άδικη ξενοφοβία, ένα γενικό ξεπούλημα, ο πόθος για ελευθερία, όλα αλέθονται μέσα στο στομάχι της ιστορίας. Πόσα μπορεί ο άνθρωπος να αντέξει; Η νεολαία πού να σταθεί, πώς να φωνάξει και τι; Bγαίνει η φωνή ή μόνο ο ήχος του τραυλίσματος μας κατακλύζει;
Πάντα το μίσος. Τόσο μίσος που πηγαίνει, ποιους ακουμπά, ποιους καταλαμβάνει; Είναι και ''η γλώσσα που κρατάει σκοτάδια''. Αν είναι να πεθάνει, ας πεθάνει όρθιος κανείς. Είναι και οι μετανάστες που γράφουν τη δική τους ιστορία, πορεύονται σε πορεία μοναχική, μπλεγμένοι συχνά σε μια παράξενη και ανεξήγητη βεντέτα. Διαβάζω: ''Tσάκισες πια μ΄ αυτή την ιστορία/για πούλημα ο ξένος στην πλατεία, για πούλημα τα χέρια μες στη νύχτα των φονιάδων, ναι μα τσάκισες μ΄ αυτή την ιστορία, τσάκισες λέω/ -Ο ξένος βαραίνει μέσα μου άσχημα, όπως ο δούλος στη Βίβλο''.
Από την άλλη τι πάει να πει ''Ιστορία''; Tι καταγράφεται ως ιστορικό γεγονός και τι όχι;
[...]''Nα κτίζεις με νεκρούς το σπίτι σου κι αυτό δεν είναι ιστορία.''
Ένα χρονικό της Κρίσης, γεμάτο δραματικότητα και έντονη θεατρικότητα. Ένας ρυθμός ατόφιος, μια εσωτερικότητα, ένα βάθος που σε προκαλεί να το εξερευνήσεις. Τα σημεία στίξης έχουν νόημα, οι διάλογοι, τα πλαγιαστά γράμματα, όλα συνηγορούν υπέρ μιας καλοσχεδιασμένης μηχανής που αντιμάχεται το τυχαίο, που σε ωθεί προς την ανασκαφή του στοχευμένου νοήματος. Δεν είναι συμβατικός ο ''Βόλια'', αλλά ούτε και (μετα)μοντέρνος. Μια ματιά που ''κόβει'', ένα βλέμμα οξυδαρκές, που φιλτράρει την πολιτικοκοινωνική παρακμή με έναν ιδιαίτερο τρόπο, καταγγέλλοντάς την συνάμα. Διαβάζω: ''Kοβββό-μαστε βί-αι-α α-πό α-πό τη μήτρα της τηςς Ι-στο-ρίας. Και -μέ-νουμε μόνοι μό-νοι στην ανα-αναμέ-τρη-ση με τα φα-ντάσματα και - τους -εφιάλτεςςς μας που συ- που-συναντά- με σσστην Αγορά και στο Με-ταξουργείο''. Έχει το έργο αυτό μια ιδιάζουσα δυναμική, μια διάχυτη ποιητικότητα, μια γλυκειά μεταφορά. Ύφος μεστό, που ακουμπάει στις συναισθηματικές μας χορδές χωρίς να χάνει την επικινδυνότητά του. Γλώσσα δεόντως ανοίκεια που μοιάζει ειδικά φτιαγμένη για τις ανάγκες του έργου. Γλώσσα άκρως λειτουργική αναφορικά με τον τρόπο που επικοινωνεί τα νοήματα στον αναγνώστη, γεμίζοντας τον παράλληλα και ένα σωρό αβεβαιότητες. Διαβάζω πάλι: ''[...] βαθύ μαχαίρι' σπλάχνα ουρανός' κι ο 'Ελληνας νεκρός σου''. Κάτι υποφώσκει, κάτι λέγεται ρητά. Να το εκτιμήσετε ως ενδελεχή παρατήρηση και σπουδή στην πολυπλοκότητα των ανθρωπίνων πραγμάτων. Να το διαβάσετε ως μανιφέστο. Να το διαβάσετε ξανά και ξανά.
Όσο κι αν κάποια -συμβατικά- στοιχεία βαδίζουν προς μια ισοπέδωση, πάντα κάποια άλλα θα λειτουργούν ως αντίβαρο, θα εργάζονται προς μια αναδόμηση της ζωής που καταρρακώνεται, θα έχουν το βλέμμα στραμμένο στο φως, καθώς και την τόλμη να αντιστέκονται.
Διαβάζω: ''Γιατί υπάρχει ακόμη ένας ουρανός που κραυγάζει το ματωμένο αντάρτικο' υπάρχει ακόμη ένας πρόσφυγας ουρανός με άγρια όνειρα, που φυσάει ανελέητα στη μεθόριο όπου σαπίζουν μαζί ο αναρχικός αγρότης και η δασκάλα της Ιστορίας''.
Ασημίνα Ξηρογιάννη
