- διαβάστε το α' μέρος -
Ο Léopold Sédar Senghor, πέρα από πιονέρος της Νεγριτούντ και θεωρητικός της ποίησης, εξαίρει στο έργο του την ομορφιά των μαύρων γυναικών καθώς και της ιδιαίτερης πατρίδας του, Joal, ενός χωριού στις ακτές της Σενεγάλης. Είναι ο πρώτος Αφρικανός ποιητής που έγινε δεκτός στη Γαλλική Ακαδημία Επιστημών.
Ο Birago Diop έχει επηρρεαστεί σε βάθος από τη γαλλική ποίηση και ακολουθεί πιστά τους μετρικούς κανόνες καθώς και τους κανόνες της ομοιοκαταληξίας. Η ποίησή του είναι ένας φόρος τιμής στους γάλλους συναδέλφους του.
Ο Bernard Dadié είναι υπαρξιακός ποιητής. Αναζητά τη θέση του στο παρόν αλλά χωρίς να ξεχνά το παρελθόν. Χαιρέτισε κι αυτός το κίνημα της Νεγριτούντ και πραγματεύεται πολύ το θέμα της αδελφοσύνης μεταξύ των λαών.
Tο a dark girl*
Άφησες να ‘ρθει κοντά μου
φιλικά, απ’ το φεγγάρι μια ακτίνα.
Γλυκά μου γέλασες σαν
παραλία πρωινή με βότσαλα λευκά.
Ακόμα θυμάμαι, το δέρμα σου
στο χρώμα της ελιάς.
Πάνω του ενώθηκε ο Ήλιος
Με τη Γη.
Το βήμα σου μελωδικό,
κι’ η ομορφιά σου με τα
σενεγαλέζικα στολίδια,
αγέρωχο το μεγαλείο σου,
της πυραμίδας
Πριγκίπισσα!
Με μάτια να τραγουδούν νοσταλγικά
Του Μαλί τις θαμμένες ομορφιές
κάτω απ’ την άμμο.
(Απόσπασμα από τα Χαμένα Ποιήματα, 1984)
*Aγγλικά στο πρωτότυπο.
Πριν τη νύχτα
Πριν τη νύχτα, μια σκέψη από σένα για σένα, προτού
σωθώ
Απ’ το λευκό δίχτυ της αγωνίας, μια βόλτα στα
σύνορα
Του ονείρου, της επιθυμίας πριν το δειλινό, ανάμεσα στις γκαζέλλες
της άμμου
Για ν’ αναστήσω το ποίημα απ’το βασίλειο
των παιδικών χρόνων.
Θαυμάζατε τις γκαζέλλες όπως το κορίτσι απ’
το Φερλό, θυμάσαι;
Στήθη και πλευρά των Φουλάνι, αρμονικές καμπύλες
των μελαχρινών Σαΐτων,
μαλλιά πλεγμένα που αναπηδούσαν κάθε που χόρευε,
τα μάτια της τεράστια φωτίζανε τη νύχτα μου.
Είναι ακόμα το φως τόσο απαλό στη διαφανή σου χώρα;
Και οι γυναίκες όμορφες σαν σε φωτογραφίες;
Εάν θα την ξανάβλεπα, γυναίκα πια, θα ‘σουν εσύ
στον ήλιο του Σεπτέμβρη
Δέρμα χρυσό βήμα αρμονικό κι αυτά τα αχανή μάτια
φρούρια ενάντια στο θάνατο.
(Απόσπασμα από το Γράμματα του ξεχειμωνιάσματος, 1972)
Μ’ αρέσει το γράμμα σου
Μ’ αρέσει το γράμμα σου, πιο απαλό κι από απόγευμα Σαββάτου
Κι οι διακοπές μπλε λόγια ονείρου.
Η μυρωδιά των μάνγκο ανεβαίνει ως το λαιμό
Κι ένα βράδυ με καταιγίδα, σαν κρασί από φοίνικα
το γυναικείο άρωμα της γκουάβα.
Τα ένστικτα ξυπνάνε με τις καταιγίδες και το λευκό παλάτι
τρέμει στα βασάλτινα θεμέλια.
Κι είναι μακρύς ο ύπνος κάτω απ’ τη βιολετιά λάμπα
στο Ακρωτήρι.
Η εποχή φαίνεται στις στέγες απ’τους βίαιους
Νοτιοδυτικούς ανέμους
Χτυπημένη από ανεμοστρόβιλους και ζυμωμένη από πάθη.
Τα τριαντάφυλλα και οι πικροδάφνες αφήνουνε αγέρωχα τα
τελευταία τους αρώματα.
Σημεία στο τέλος του χορού
ξεθωριάζουν τα λουλούδια λεπτεπίλεπτα και
τα ριγωτά τροπικά λουλούδια
Λουλούδια που μυρίζουνε λεμόνι ανάβουν
χρυσά τ’ αστέρια
Βαθιά απ’ το φαράγγι φτάνει
η μυρωδιά των μαύρων ερπετών
που ενθρονίζει τον χειμώνα.
Στα πάρκα τα παγώνια ανοίγουν τα φτερά τους
για την περίοδο του ζευγαρώματος.
Λαμποκοπούν τα χορτάρια, πριγκιπικά,
κόκκινα, χρυσά
σπινθιροβόλα λουλούδια
Με μαγευτικές καρδιές από χρυσό
και κρεμεζί.
Μυρωδιές πρώιμης υγρασίας
και σάπιες σοδειές.
Εδώ, ενώνεται η σάρκα με το αίμα-και οι
ψυχές θα ενωθούν όταν θα σ’ αγκαλιάσω
και τότε θα ‘σαι μάνγκο ώριμο, ανοιχτή γκουάβα
ανάσα θερμή και φρέσκια...
Μ’ αρέσει το μπλε γράμμα σου, πιο απαλό κι απ’ τον ύσσωπο
Μ’ αρέσει η γλυκύτητά του που λέει ότι είσαι φίλη μου.
(Απόσπασμα από το Γράμματα του ξεχειμωνιάσματος, 1972)
Στους ποιητές
Ψαράδες της αυγής
εσείς που σπάτε αλυσίδες
μες τη νύχτα,
θεριστές αστεριών
αρχαίοι ιππότες,
που διατρέχετε τον κόσμο,
η χώρα μου βαραίνει με τόσους στεναγμούς
ο ουρανός μου βρυχάται απ’ τις πνιγμένες κραυγές.
Πονάω στις γωνίες
στο κλουβί μου
στη σιωπή μου
από χάλυβα της θύελλας.
Ψαράδες της αυγής
θεριστές αστεριών
κάντε να λάμψει η Μέρα
γύρω μου, ολόγυρα
απ’ τους δικούς μου
1950
Κοιμάσαι
Η νύχτα σιωπηλή.
Εσύ κοιμάσαι
Και σε προσέχω.
Ονειρεύεσαι κι όσο αναπνέεις
εγώ χορδίζω
τις αναμνήσεις μας.
Η νύχτα σιωπηλή.
Εσύ κοιμάσαι
Και προσέχω την αγάπη μας.
Ανακινώ τα όνειρα που θάβει η μέρα
Τα τραβώ απ’ τη λήθη και τ’ αποθέτω στην κουπαστή,
Βρήκα τα παιδικά μας δάκρυα.
Η νύχτα σιωπηλή.
Είμαι ο αρχαίος φύλακας
Στις επάλξεις.
Ξέρω πώς κατακτάς μια πόλη,
Ξέρω πώς χάνεις μια καρδιά.
Κοιμάσαι
Και σε προσέχω.
Είμαι ο γλύπτης της έναστρης νύχτας,
Ο τεχνίτης της Μέρας.
Γι’ αγγελιαφόρο έχω την αυγή
Και το ουράνιο τόξο στη γαλήνη.
Στο ναό του Θεού μου
Δεν υπάρχει μυρωδιά από μπαρούτι
από αίμα
ούτε λυγμός γυναίκας.
Είμαι ο αρχαίος φύλακας
Στις επάλξεις.
Η νύχτα ήρεμη και συ
Κοιμάσαι..
Οι άνθρωποι μου μάδησαν τα όνειρα
Κι είχα μόνο το λινό μου ένδυμα
Για να φανώ μπροστά τους.
Μου ζήτησαν παπύρους.
Κι’ είχα μόνο μια ασπίδα
Φύλακα.
Ξημερώνει
Και θα βρεθούμε πάλι αύριο στον κήπο
Με τα παιδικά μας όνειρα
Ασημένια σκόνη στα τριαντάφυλλα.
Είμαι ο αρχαίος φύλακας
Στις επάλξεις.
Στα μάτια έχω τις αυγές χρόνων παλιών
Στο κεφάλι το τραγούδι των μελλούμενων.
20 Ιουλίου 1960
Αυτοί φεύγουν
Αυτοί που φεύγουν
Δεν είναι νεκροί που
Ένα σεβαστικό χέρι τους κλείνει τα μάτια
Αυτοί που φεύγουν
Είναι αυτοί που διάλεξε
Η αυγή
Και που θερίζει ο Θάνατος στα σκοτάδια των κλουβιών.
Αυτοί που φεύγουν
Δεν είναι νεκροί
Που τους σκεπάζουμε με δάκρυα και λουλούδια
Ζούνε στη μνήμη μας
Πυκνώνοντας τις νύχτες με ψιθύρους
Στα όνειρά μας.
Αυτοί που φεύγουν
Είναι αυτοί που θαφτήκαν ζωντανοί
Στα κάστρα όλου του κόσμου
Όπου ακτίνα ήλιου δεν υπάρχει
Αυτοί που φεύγουν
Είναι αυτοί που πετάξαμε
Στα σκουπίδια των φυλακών και στους ομαδικούς τάφους.
1963
Αυτός που μαζεύει τις μπάλες
Το να μαζεύεις τις μπάλες είναι μια παλιά ιστορία
Μπάλες του τένις
Μπάλες από βαμβάκι
Σφαίρες όπλων
Ντυμένος με αυγή, με δειλινό ή με νύχτα
Κάνω το γύρο των γηπέδων
Ντυμένος με ράκη που με τρομάζουν.
Πώς να ξεφύγω απ’ τις άυπνες νύχτες;
Συμπλεγματικός και προβληματικός
Μαζεύω όλες τις μπάλες του κόσμου
Μαύρος στόχος
Που όλοι εξασκούνται πάνω του
Γι’ αυτό και δεν έχω πια
Αλυσίδες στα νεφρά
Μα πώς να ξεφύγω απ’ τις άυπνες νύχτες;
Πώς να γύρω στο μπαλκόνι της ιστορίας
Χωρίς να χαλάσω τη μεγάλη γιορτή;
Κοιτάμε τις σκιές την εποχή που
Πρέπει τον ήλιο να σκεφτούμε.
Το να μαζεύεις τις μπάλες είναι μια παλιά ιστορία
Ξέρω πως με νομίζουν μέσα στον τάφο
Αλλά με βρίσκουνε μπροστά τους
Με τα λείψανα ενός κόσμου στα χέρια.
Φίλε, ξέρω να μαζεύω μπάλες
Μπάλες του τένις
Μπάλες από βαμβάκι
Σφαίρες όπλων
Φεβρουάριος 1964
Εαρινό
Ένας λυγμός που διαλύεται και σπάει
Χάνεται μες την πασχαλιά,
Μια χίμαιρα εξαίσια εχθές και πάει
Άφησε την καρδιά μου εδώ να!
Μονάχα η μυρωδιά να μένει
Σ’ ένα μπουκέτο που έχει χαθεί
Και η καρδιά μου με θλίψη πλημμυρισμένη
Λες και την έχουνε καταραστεί.
Είχα ονειρευτεί παλιά κι ωραία
Λίγη αγάπη μοναχά σημερινή
Αλλά σα φούσκα έσκασε μοιραία
Το ονειρό μου έχει καταστραφεί.
Χορός
Μια σπείρα μπλε και μια εξαίσια σκέψη
Η μιά πάνω στην άλλη, μυστική σχέση
Και η ροδιά διάθεση σαν σφαίρα κοσκινίζει
Μιας γυναίκας τ’ άρωμα μέσα σε θλίψη πνίγει.
Του σαξοφώνου ο αργός κι ονειροπόλος θρήνος
Τα λυπημένα απ’ τα ασαφή ακκόρντα ξεχωρίζει
Και το βραχνό του κρώξιμο, μονότονο κ’ οξύ
Μια επιθυμία που σκεφτήκαμε νεκρή, θυμίζει.
Πάψε να τραγουδάς λυγμούς και δάκρυα, Τζάζ,
Που οι ζηλιάρικες καρδιές δικά τους θέλουν μόνο.
Σταμάτα τον ηλεκτρικό θόρυβο. Το βουητό σου
Τόπος γίνεται αχανής και μια ευχή γεννιέται.
Σοφία
Δίχως μνήμη, επιθυμίες και μίση
Πίσω θα γυρίσω στη χώρα,
Στις μεγάλες νύχτες, στη ζεστή της ανάσα
Να θάψω όλους τους πόνους τους παλιούς.
Δίχως μνήμη, επιθυμίες και μίση,
Θα μοιάζω με τα κομμάτια που έμειναν
Αυτής που κάποτε είπα καρδιά μου.
Κι όλοι σας τη χτυπήσατε, τη μελανιάσατε
Θα μοιάζω με κομμάτια που απόμειναν.
Στο ατέλειωτο της αυγής μουρμουρητό
Στο έλεος των τεσσάρων ανέμων
Θα σκορπίσω ό, τι με τρώει
Κι έπειτα -δίχως όνειρα- θα κοιμηθώ για πάντα
Στο ατέλειωτο της αυγής μουρμουρητό.
