Έρδυλον, Ποίηση, Αγγελική Δημουλή, Εκδόσεις Ποιήματα των Φίλων, 2011
«Σε κάποιο λιθόστρωτο / έμαθες / ότι το χειμώνα που πέρασε / φυλάκισαν τον ήλιο / θα του δίνουν αναστολή / τα καλοκαίρια»
Απόφοιτος του τμήματος φιλολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου και της Σορβόννης, με δράσεις στο γαλλικό λογοτεχνικό κίνημα Oulipo, η Αγγελική Δημουλή μας εκπλήσσει ευχάριστα με την πρώτη ολοκληρωμένη ποιητική της συλλογή. Αν και δηλώνεται ως «αποπειρατική ποίηση» από την ίδια την ποιήτρια, η συλλογή χαρακτηρίζεται από διαύγεια σκέψης, οξυδέρκεια συλλογισμών και ποικιλία εικόνων φορτισμένων με συναισθήματα υπόγεια, τολμηρά, κάπου κάπου ζοφερά, εξαιρετικά ειλικρινή, άκρως ανθρώπινα.
«Ο κόσμος ίδιος έμεινε / διάλεξες λάθος τρόπο / και ο εφιάλτης σου έγινε / λεπρός στον άλλο τόπο.» Η συχνή χρήση του δεύτερου ενικού καθιστά τον αναγνώστη συνυπεύθυνο σε όσα θίγονται ή διαδραματίζονται στον εκάστοτε στίχο δημιουργώντας ένα είδος κρυφής συνενοχής που λειτουργεί σαν παρηγοριά και σαν σημείο αναφοράς. Η επιμελής επιλογή της φόρμας και η μελετημένη τοποθέτηση των λέξεων, των φράσεων και των παύσεων φανερώνουν ποιήτρια με αίσθηση των όρων και των σχέσεων του γραπτού λόγου. Η Δημουλή έχει το θάρρος να μην κρύβεται πίσω από απλά παιχνίδια λέξεων. Παρατηρεί τον κόσμο με βλέμμα παγερό και αποδίδει τις πιο μύχιες πτυχές του οπωσδήποτε σπαράζοντας. Δεν πρόκειται ωστόσο για δραματικό ή για μελό σπαραγμό αλλά για μια λυγμική συναίσθηση της πιο κρυφής αδυναμίας: αυτής που δεν τολμάμε ούτε καν να ξεστομίσουμε.
Οι γαλλικές επιρροές στο έργο της Αγγελικής Δημουλή, στους τίτλους και στις αναφορές, είναι φιλόξενες σε ένα οδοιπορικό που συνδέει τα πολυπολιτισμικά εναύσματα με τις εγχώριες προτροπές. Αν και τα «ταξιδιάρικα» ποιήματα της εν λόγω συλλογής είναι ίσως τα μόνα που μοιάζουν ελαφρώς πρωτόλεια αλλά με υποσχέσεις, η ποίηση της Δημουλή δείχνει ωριμότητα και όραμα κοινωνικού ενδιαφέροντος. Με θέματα πανανθρώπινα και διαχρονικά και φόρμες λιτές και σύντομες, τα ποιήματα ξεφεύγουν από αυτό που αναμένει ο αναγνώστης: άλλοτε αφήνουν μια δόση ανικανοποίητου που προτρέπει την ανάγνωση της επόμενης - της μεθεπόμενης σελίδας, άλλοτε πάλι ολοκληρώνονται σε τέτοιο υπέρτατο βαθμό ώστε εγείρουν στοχασμούς προς τέρψη και προβληματισμό. Σε αυτό το πλαίσιο, τα πιο σκοτεινά ποιήματα, τα ρέποντα προς μια μελαγχολία υπαρξιακής φύσεως είναι τα πιο γοητευτικά.
«Τις γυάλες με τα έμβρυα / τις σφράγισαν με μέλι / και κλαίνε άφωνα, βουβά / όσες καλούνται Μάνες / κι όλο πηγαίνουν λοξά» Επιπρόσθετα, τα απότομα, στακάτα τελειώματα των περισσότερων ποιημάτων δημιουργούν αίσθηση επείγοντος παραπέμποντας συχνά σε κάτι που ο αναγνώστης επιλέγει επιμελώς να λησμονεί. «Άγγελοι γυμνοί / δίχως αιδώ / ορίζουν τις ψυχές / και σε λευκά σεντόνια / σ’ άφησαν. / Κόκκινο.»
Η γυναίκα ως αντικείμενο εκμετάλλευσης, ο έρωτας ως διαδικασία ταξιδιού ή αλλοτρίωσης, τα έμβρυα ως αυτόνομες υπάρξεις, οι γεύσεις ως εφαλτήρια εξορμήσεων, τα στοιχεία της φύσης ως στοιχειά παραπλάνησης και ο θάνατος με μια ιδέα από τη γλύκα της ζωής καθιστούν το «Έρδυλον» ένα ανάγνωσμα ιδιαίτερο που εντυπώνεται στη μνήμη. Και παραμένει. Και απλώνεται.
Τζούλια Γκανάσου
