Top menu

Ένα φεστιβάλ στο Μεξικό ως πολιτιστικός μοχλός

Γράφει ο Δημοσθένης Αγραφιώτης*
mexico1.jpg
Στο Βόρειο Μεξικό (Al Norte -κοντά στα αμερικανικά σύνορα) και ανάμεσα στις δυο οροσειρές της Σιέρα Μάδρε βρίσκεται η πόλη Linares (El – Linares), στην περιοχή Nuovo Leon με πρωτεύουσα το Monterrey (3η πόλη του Μεξικού μετά την 2η Guadalajara, με 7 εκ. κατοίκους). Στην περιοχή έχουν γυριστεί πολλές ταινίες western, όπως εκείνες των John Wayne, Kirk Douglas κ.ά., όπως και η περίφημη ταινία Άγρια συμμορία του Sam Peckinpah. Η πιο σημαντική αναφορά, παραμένει όμως το αριστούργημα του John Huston, Ο θησαυρός της Σιέρρα Μάδρε που γυρίστηκε σε αυτές τις οροσειρές και που είναι αφιερωμένο στην ανθρώπινη πλεονεξία και αρπακτικότητα. Το τοπίο στο οροπέδιο κυριαρχείται από τους κάκτους, τη χαμηλή βλάστηση και τα μεγάλα αγροκτήματα (haciendas), τα κοπάδια των ζώων και τους cowboys με τα μεγάλα καπέλα. Ωστόσο, το Monterrey αποτελεί πια μια βιομηχανική πόλη με έντονη την «οσμή» των αμερικανικών προτύπων ζωής.
Στο Linares (που ιδρύθηκε το 1712, και αριθμεί 80 χιλ. κατοίκους σήμερα), πριν τέσσερα χρόνια, κάθε μέρα γινόταν και μια απαγωγή με σκοπό τα λύτρα. Η ατμόσφαιρα του εμπορίου ναρκωτικών που ελέγχεται τώρα πια από τους Μεξικανούς και όχι από τους Κολομβιανούς, είχε οδηγήσει σε μια κατάσταση συνεχούς βίας και φόνων. Αυτήν την περίοδο ο στρατός, η αστυνομία και ένα ειδικό σώμα δίωξης των ναρκωτικών έχουν «καθαρίσει» αυτή την περιοχή του Μεξικού. Ωστόσο, στη διπλανή πολιτεία Tamaulipas δυτικά, μόλις στα 25 χιλιόμετρα, η κατάσταση είναι εκτός ελέγχου, όπου οι «ναρκο-ολιγάρχες» κυριαρχούν με τις ληστρικές και ανελέητές τους μεθόδους. Θα ήταν δύσκολο να δοθεί μια πλήρης περιγραφή της πολιτικής και άλλης βίας στο Μεξικό και να επιχειρηθεί επιπλέον και μια εξήγηση του φαινομένου σ’ ένα σύντομο σημείωμα. Εξάλλου, το δραματικό γεγονός της δολοφονίας και της εξαφάνισης των πτωμάτων των 43 φοιτητών της παιδαγωγικής (με την καύση τους) από τις ναρκο-συμμορίες της Guerero, σε συνεργασία με τον Δήμαρχο και τη σύζυγό του, έχει προκαλέσει εθνικό τραύμα στο Μεξικό.
Γιατί όμως αυτή η επώδυνη και σκληρή εισαγωγή σε σχέση με το V  Festival of Authors / II - Congresso Internacional de Lengua y Literatura (20-24/10/2014) στο Linares; Για το λόγο ότι το La Universidad Technologica (UT) – Linares αποφάσισε να αναδείξει μιαν άλλη εικόνα για την πόλη και το πανεπιστήμιο που δημιουργήθηκε πριν έξι χρόνια. Αυτή ακριβώς τη νέα εικόνα θέλει να δομήσει έχοντας ως βασικό μοχλό το Φεστιβάλ Ποίησης, Λογοτεχνίας και Τεχνών. Ελπίζει μ’ ένα διεθνές φεστιβάλ να ανοίξει τον ορίζοντα της τοπικής κοινωνίας, να επιχειρήσει να δώσει μια ελπιδοφόρα εκδοχή για το glocal (πλανητοπικό), να καλλιεργήσει την αγγλική γλώσσα ως εργαλείο επικοινωνίας μέσα και έξω από το  Πανεπιστήμιο. Ειδικότερα, και μολονότι το Πανεπιστήμιο έχει τεχνολογικό προσανατολισμό, έχουν δημιουργήσει προγράμματα εκπαίδευσης για καθηγητές αγγλικών με ικανότητες - δεξιότητες να εκπαιδεύουν από μαθητές, εργάτες (βραδινά σεμινάρια) μέχρι και μηχανικούς εργοστασίων. Τέλος, ένα νέο πρόγραμμα σπουδών θα οδηγεί σε δίπλωμα Αγγλικής Φιλολογίας, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Κέμπρητζ της Αγγλίας.
Σ’ αυτό το πνεύμα το Φεστιβάλ ξεδιπλώνεται στο Πανεπιστήμιο, στο Μουσείο, στο Πολιτιστικό Κέντρο της πόλης και κυρίως σε σχολεία (Δημοτικά και Γυμνάσια). Το Φεστιβάλ αποσκοπεί σε μια πολιτιστική μεταβολή και επικεντρώνεται στην σπουδάζουσα νεολαία. Σ’ αυτή τη φάση δεν επιχειρούν παρεμβάσεις σε λιγότερο ευνοούμενες κοινωνικές ομάδες π.χ. εργαζόμενοι νέοι ή «γενικός πληθυσμός». Οι ξένοι συγγραφείς, ποιητές και καλλιτέχνες είναι εννιά και οι υπόλοιποι είναι από την πολιτεία ή από άλλες πολιτείες του Μεξικού. Ο επιμελητής του φεστιβάλ είναι ο Colin Carberry, ποιητής και διδάσκων της αγγλικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο, που διαθέτει τέσσερις campuses – χώρους σε τέσσερις διαφορετικές χώρους, σε τέσσερις πόλεις της πολιτείας.
Η συμβολική και ψυχολογική επένδυση στην ανάπτυξη του Φεστιβάλ από την ηγεσία του Πανεπιστημίου είναι τεράστια. Ελπίζουν σε μια πενταετία το Φεστιβάλ να δώσει ισχυρά αποτελέσματα. Πάντως, από τη δική μου εμπειρία στο Δημοτικό Σχολείο Gomez, όπου οργάνωσα ένα «πόλεμο φωνηέντων» στην αυλή του Σχολείου με τους μαθητές να συμμετέχουν με ενθουσιασμό, για να δημιουργηθεί ένα ηχητικό, συλλογικό, χωρικό (spatial) ποίημα, η ατμόσφαιρα ήταν εξαιρετικά θελκτική στην ποίηση και την επιτέλεση (performance). Μάλιστα, για να δοθεί μια ποιητική χροιά με βάση τα γράμματα, συστήθηκα επιμένοντας ότι είμαι Griego και όχι Gringo. Ζητώντας από τους μαθητές  να ορίσουν τη διαφορά ανάμεσα στις δυο εκφράσεις, διαπιστώσαμε ότι εντέλει η εναλλαγή του e και του n ήταν καίρια και ικανή να αναδείξει όλες τις άλλες διαφορές. Δηλαδή πειραματιστήκαμε με την ποιητική δυναμική των γραμμάτων και τη γενεσιουργική εμβέλεια των γραμμάτων στη δημιουργία των ποιημάτων.
Δεδομένης της μακροπολιτικής κατάστασης του Μεξικού, είναι δυνατόν στη μικροπολιτική κλίμακα του Linares (μιας νέας Πανεπιστημιούπολης, με επτά πανεπιστήμια) ένα πείραμα καλλιτεχνικής, ποιητικής και πολιτιστικής καινοτομίας να έχει σοβαρές επιπτώσεις στον τοπικό και εθνικό ορίζοντα; Πρόσφατα, στην περιοχή ανακαλύφθηκε αέριο, και οι μεγάλες εταιρείες σπεύδουν να το αξιοποιήσουν, θα επιβάλλουν έτσι τα πρότυπα τους σ’ όλη την κοινωνική ζωή; «Ποίηση» σε ανταγωνισμό με το «μαύρο χρυσό»; Πάντως οι οργανωτές του Φεστιβάλ θέλουν να εμπλουτίσουν και να ενισχύσουν το νέο τους θεσμό ώστε το Πανεπιστήμιο να λειτουργήσει και ως πολιτιστικός καταλύτης για ουσιαστικές  μεταβολές τουλάχιστον στην πόλη και την  περιοχή.
mexico2.jpg
* Ο Δημοσθένης Αγραφιώτης είναι ποιητής, καλλιτέχνης διαμέσων (intermedia).
 

Δράσεις Δ. Αγραφιώτη στο V Festival of Authors

20/10/2014. Εγκαίνια, Πολιτιστικό Κέντρο Linares. Επιτέλεση, «Ποίηση στη νιοστή γλώσσα».
22/10/2014. Δημοτικό Σχολείο Rodrigo Gomez, Linares. Ανάγνωση «Ισομορφισμοί», σύνολα Ι και ΙΙ στα ελληνικά, αγγλικά και Ισπανικά (μετάφραση στα αγγλικά Angelos Sakkis, μετάφραση στα iσπανικά Mario Dominguez Parra). Ομαδική επιτέλεση με τους/ις μαθητές/ριες του Σχολείου με τίτλο «Ο πόλεμος των φωνηέντων».
22/10/2014. UT Linares, Auditorium. Κριτικός σχολιασμός της πρώτης εικαστικής έκθεσης «Τέχνη-τοιχογραφίες στο διάδρομο του Πανεπιστημίου» με τίτλο «400 χρόνια παγκόσμιας λογοτεχνίας», που οργάνωσε και εγκαινίασε το Πανεπιστήμιο.
23/10/2014. UT Linares, Auditorium. Ανάγνωση του ποιήματος «Ορισμοί Ι» στα ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και στα ισπανικά από την Veronica Garza. Ακρόαση της μουσικής που έγραψε ο Δημήτρης Καμαρωτός για το ποίημα «Ορισμοί Ι», στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού δικτύου ESST, Όσλο, Νορβηγία, 2001. Παρουσίαση του βιβλίου-καλλιτεχνήματος (artists book) “Definitions” του Δ.Α., σε γραφιστική επιμέλεια της Alexine Levain, Besancon, Γαλλόα, 2014. Προβολή του βίντεο με την ανάγνωση της εκδοχής του ποιήματος στη γλώσσα χίντι της Ινδίας.

mexico3.jpg